Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti

Şəkil 4.8. Bud, baldır və ya pəncə yaralarından qanaxma 
zamanı bud arteriyasının sıxılma yeri
Baldır və pəncədə qanaxmanı dayandırmaq üçün yaralının ayağını dizdən
bir qədər qatlayaraq dizaltı arteriyanı dizaltı batığın ortasında sıxmaq lazımdır. 
Aşağı və yuxarı ətrafların yaralarından arterial qanaxmanı, arteriyanı
barmaqlarla sıxmaqdan başqa, ətrafı qanaxmadan yuxarıda yerləşən oynaqdan bərk
qatlamaqla müvəqqəti saxlamaq olar. Bu zaman ətrafı qatlanmış vəziyyətdə
144

---

saxlamaq üçün qatlanmış yerə ilkin olaraq yumaq kimi bükülmüş dəsmal, tənzif və
ya pambıq parçası qoyaraq, qatlanmış hissələri məhrəba ilə bağlamaq lazımdır
(şəkil 4.9). Bu və ya digər arteriyanı barmaqlarla sıxmaqla qanaxmanı müvəqqəti
saxlayaraq, arteriyanın üzərinə dərhal bərk sıxan sarğı qoymaq, ətrafların
yaralanması zamanı isə yaralanma yerindən yuxarıda, mümkün qədər onun
yaxınlığında qansaxlayıcı rezin jqut qoymaq lazımdır. 
Şəkil 4.9. Qanaxma zamanı yuxarıda yerləşən oynaqların qatlanması 
sarğılanması: а - bazudan; b – çiyindən; c - baldırdan; ç - 
buddan
Yaralanma nəticəsində olan qanaxmadan başqa, bəzən qan xaricə bədənin
burun, ağız, qulaq və s. təbii dəliklərindən çıxır.
Burun qanaxması zamanı xəstəni, başını arxaya əyərək oturtmaq lazımdır.
Əgər xəstə zəifdirsə, ən yaxşısı yaxasını açaraq onu yastıqsız uzatmaqdır. Xəstə
tam sakit vəziyyətdə qalmalı və gec-gec və dərindən nəfəs almalıdır. O,
qanaxmanın dayandırılmasına kömək edən burunda yaranan qan laxtalarını xaric
etməmək üçün burnunu təmizləməməlidir. Burun dəliklərini barmaqlarla sıxmaq
və bu qaydada 5-10 dəqiqə saxlamaq lazımdır. Burunla alın arasına soyuq kompres
və ya qar topacığı qoymaq faydalıdır. Başa, ənsə nahiyəsində buz, qar və ya soyuq
su ilə doldurulmuş rezin kisəcik qoymaq lazımdır. Davamedici qanaxma zamanı
qan axıdan burun dəliyinə hidrogen peroksidlə isladılmış tənzif zolağından və ya
steril pambıqdan ibarət dərin kip tampon salaraq, tənzif zolağının sonucunu
bayırda saxlamaq lazımdır, hansının ki, vasitəsilə 2-2,5 saatdan sonra tənzifi
ehtiyatla çıxarmaq olar.
b)
a)
c)
ç)
145

---

Buruna su çəkmək və tez-tez burunu təmizləmək lazım deyil, bu
qanaxmanın dayandırılmasına mane olur.
Qulaqdan qanaxma zamanı səs yoluna tənzif zolağından ibarət tampon
salmaq və qulaq nahiyəsinə soyuq kompres və ya buzla kisəcik qoymaq lazımdır.
Möhkəm əzilmə, döş qəfəsinin zədələnməsi nəticəsində və ağ ciyərlərin
bəzi xəstəlikləri zamanı ağızdan qan gələrkən, xəstəni başı yuxarı olmaqla dərhal
yatağa uzatmaq və döş qəfəsinin üstünə soyuq suda isladılmış və sıxılmış məhrəba
və ya buzla rezin kisəcik qoymaq lazımdır. Xəstə sakit uzanmalı, dərindən nəfəs
almamalı, danışmamalı və öskürməkdən özünü saxlamalıdır. Xəstəyə bir qaşıq
xörək duzu vermək faydalıdır, hansını ki, bir neçə qurtum soyuq su ilə içməlidir
(buz parçası da istifadə etmək olar). Gündə 3 dəfəyə qədər öskürəyə qarşı toz
dərman tozu vermək lazımdır. Xəstəyə çaxır, isti çay, kofe və yemək vermək
olmaz.