Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining

evvela,
daima, heniiz, hemen, derhal, bazen. nihayet, ekseriye, halen
so ‘zlari 
payt ravishlaridir.
Turk tilida fe’lning m a’nosiga payt, zam on nuqtai nazaridan 
ta ’sir etuvchi boshqa o ’nlab so‘zlar ham ravishlar vazifasini 
bajarishi mumkin. Gaplarda ravish vazifasini bajaruvchi so‘z yoki 
birikmani topish uchun 
ne zaman? (qachon?), ne zamana kadar?
(qachongacha?), ne kadar? (qancha (vaqt)?), ne zamandan beri?,
ne zamandir? (qachondan beri?)
kabi savollarni berish kerak: 
Ahmet
ne zaman dondti? (Ahmed qachon qaytdi?) Dun gece dondii (Kecha
kechqurun qaytdi). Ne zamana kadar surecek? (Qachongacha davom
etadi?)
kabi.
H o ia t ra v is h la ri 
(hal zarflan)
holat, tarz, ish-harakatning 
qanday, qay tarzda yuz berganligini, sabablarini, oqibat-natijalarini 
ifodalaydi. Holat ravishlarining soni boshqa turdagi ravishlardan ancha 
ko ‘p. Barcha sifat nomlari, tenglik, o ‘xshashlik va vosita shakllariga 
ega b o ‘lgan otlar turk tilida holat ravishi sifatida qo‘llana oladi: 
iyi
(yapmak), yava§ (gitmek), karde$ge (geginmek)
kabi. H olat ravishlari, 
asosan, 
nasil? ne $ekilde?
so ‘roqlariga javob beradi.
Holat ravishlari ish-harakatning yuz berish sababi, oqibat- 
natijasini ifodalaganligi uchun 
nasil? niye? nigin?
kabi so ‘roq
67

---

olmoshlari ham hozirgi turk tilida payt ravishlari sifatida qo'ilanadi.
Boyle, $oyle, dyle
turk tilida eng k o ‘p qo'llanadigan holat 
ravishlaridir.
Miqdor ravishlari (azlik-gokluk zarflan)
ish-harakatning 
m iqdori, darajasi, ozlik-ko‘pligini ifodalaydi va