Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining


gezmek, ko.ymak, diifiinmek, anlamak, копщтак



Yüklə 10,44 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə55/333
tarix03.09.2023
ölçüsü10,44 Mb.
#141311
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   333
Turk tilining nazariy grammatikasi. Xudayberganova Z, Hamidov X

gezmek,
ko.ymak, diifiinmek, anlamak, копщтак
kabi. M ustaqil fe ’llar gram ­
m atik kategoriyalar, vazifadosh shakllarga ega. Yordamchi fe ’llar
72


esa m ustaqil m a ’noga ega b o im a y d i va ish-harakat, holatni mustaqil 
ravishda ifodalay olmaydi, turli gram m atik m a'nolarni ifodalash, 
xususan, so 'z yasash va bog-lash vazifasini bajaradi: 
et-, ol-, kil-, eyle-
. Tesekkur etmek, mutlu olmak, gerekli kilmak, rahmet eylemek
kabi. 
Yordamchi fe’llar boshqa turkum ga tegishli so ‘zlar bilan birgalikda 
qo ‘llanib, qo'shim cha m a’no ifodalaydi, analitik shakllar yasaydi. 
Undan tashqari, bu fe ’llardan b a’zilari otlarga qo'shilib murakkab 
shakllar yasaydi: 
affetmek, reddetmek, kaybolmak, mahvolmak
va h.
Fe’llarning tuzilishi (Fiillerin Yapisi)
F e in in g noaniq shakli turk tilida 
mastar
yoki 
infinitif
deb 
ataladi. Bu shakl o 'z a k (yoki negiz) va 
-тек (так)
qo'shim chasidan 
iborat: 
bilmek, bilinmek, du$undiirmek, kalmak, kaldirmak, tatmak
ka­
bi. Turk tilida fe in in g o'zagi b o iin m a s 
(yap-),
ammo negizi kichik 
m a’no birliklariga b o'linishi m um kin 
(yap-tir-t-il-mak, yap-tir-t-mak,
yap-tir-mak, yap-mak).
F e’llarning tuzilish jihatdan turlari
(Fiillerin Yapi Olarak £e$itleri)
F e ila r tuzilishiga k o 'ra uchga bo'linadi: 
A. Sodda fe ’liar (yahn
fiiller); B. Yasama f e ’liar (turemif fiiller); C. Qo ‘shm afe ’liar (birleqik
fiiller).
Sodda fe’llar (yahnfiiller).
Sodda f e ila r hech qanday bo'lakka 
ajratib bo'lm aydigan oddiy shakllardir: 

Yüklə 10,44 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   333




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin