Tursun usarovich salimov jahon xalqlari etn ologiyasi
Yüklə 10,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Chorvadorlar.
Old Osiyoda c h o i, dasht va to g ii viloyatlarda hozirga qadar ko‘chmanchi va yarim ko‘chmanchi chorvachilik keng tarqalgan. Ko‘chmanchi - nomadlar, badaviylar Markaziy Arabis- ton, Suriya va Iroqning c h o i hududlari, Turkiya yuryuklarining bir qismi, kurdlar shug‘ullanishadi. Eronda ko‘chmanchi chorvachilik bilan turkmanlar, lurlar, baxtiyorlar, kurdlaming bir qismi, belujiylar mashg‘uldir. Afg‘onistonning janubida ko‘p sonli nomad-pushtunlar yashaydilar. 84 Markaziy Arabiston badaviylaridan tashqari barcha ko‘chmanchilar Bhorvachilikdan tashqari mayda yer maydonlarida sabzavot, ba’zida ttpa ekadilar. Lekin bu mahsulotlar yetarli bo‘lmagani uchun zarur miq- dordagi qishloq xo‘jalik mahsulotlarini vohalardagi bozorlardan sotib Olishadi. Chorvadorlar mollardan tashqari turli buyumlar - gilam, kigiz, Jun matolar, teri va h.k.larni bozorga chiqaradilar. Arab dunyosida XX asrning 70-yillaridan keskin industrlashtirish, neft qazib olish, undan kelgan daromadlami bank-moliya tizimiga qo‘yish orqali ulkan rivoj- lanishga erishildi. Ayni chog‘da chorvachilik sohasida kasodga uchrash, o‘z joylarini tashlab qishloq va shaharlarga ketish hollari ham keskin 0‘sdi. Natijada o‘tmishda chorvador bo‘lgan aholi yollanma mehnatga o‘tishga yoki ishsizlar qatorini to‘ldirishga majbur bo‘lmoqda. Ko‘chmanchi chorvadorlar yil bo‘yi yaylovdan yaylovga ko‘chib Xo‘jalik yuritadi. Tekisliklarda nomadlar odatda yozda shimolga, qishda janubga tomon yaylov izlashadi. Tog‘li hududlarda ular qishni vohada yem-hashak, yoqilg‘i topiladigan joylarda, bahor-yozni esa tog‘lardagi alp o‘tloqlarida o‘tkazishga odatlanganlar. Shu tariqa mavsumlar almashadi. Ko‘chish masofalari tabiiy sharoitga bog‘liq bo‘lib, Markaziy Arabiston badaviylari tuyalari bilan bir yilda 2-2,5 ming km masofani bosib o‘tadilar. Ayni paytda Suriya va Iraq qo‘ychi- cho‘ponlari, aksincha, vohalar atrofida harakatlanib ulardan uzoqqa ketishmaydi. Yozda badaviylar tuya uyurlarini suv serob vohalarga yaqin joylarga haydab kelishsa, qishda cho‘lning ichki hududlariga ketishadi. Badaviylar tuyaning bir o‘rkachli - dromedarlar zotini boqishadi. Janubiy Afg‘oniston pushtunlari ham uzoq masofalarga ko‘chishadi. Turkiya va Eron nomadlari bosib o ‘tadigan masofalar esa, aksincha, nisbatan qisqa bo‘lgan. Xususan, ayrim turkman chor- vadorlari quduqlari tevaragidan uzoqlashmasdan bir yilda atigi bir ne cha kilometrga siljiydilar. Tog‘li chorvadorlar ko‘chishlari ham qisqa muddatli va qisqa masofalarga bo‘ladi. Yüklə 10,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|