O‟quv qo‟llanma

Raqamli imzoni shakllantirish muolajasi 
Ushbu muolajani tayyorlash bosqichida xabar jo‘natuvchi abonent A ikkita 
kalitni generasiyalaydi: maxfiy kalit 
k
A
. va ochiq kalit 
K
A
. Ochiq kalit 
K
A
uning 
jufti bo‘lgan maxfiy kaliti 
k
A
hisoblash orqali olinadi. Ochiq kalit 
K
A
tarmoqning 
boshqa abonentlariga imzoni tekshirishda foydalanish uchun tarqatiladi. 
Raqamli imzoni shakllantirish uchun jo‘natuvchi A avvalo imzo chekiluvchi 
matn M ning xesh funksiyasi L(M) qiymatini hisoblaydi (7.1-rasm). Xesh-funksiya 
imzo chekiluvchi dastlabki matn "M" ni daydjest "m" ga zichlashtirishga xizmat 
qiladi. Daydjest M-butun matn "M" ni xarakterlovchi bitlarning belgilangan katta 

---

36 
bo‘lmagan sonidan iborat nisbatan qisqa sondir. So‘ngra jo‘natuvchi A o‘zining 
mahfiy kaliti A bilan daydjest "m" ni shifrlaydi. Natijada olingan sonlar jufti 
berilgan "M" matn uchun raqamli imzo hisoblanadi. Xabar "M" raqamli imzo bilan 
birgalikda qabul qiluvchining adresiga yuboriladi.
Xabar "M" 
5.1-rasm. Elektron raqamli imzoni shakllantirish sxemasi raqamli imzoni 
tekshirish muolajasi 
Tarmoq abonentlari olingan xabar "M" ning raqamli imzosini ushbu 
xabarni jo‘natuvchining ochiq kaliti KA yordamida tekshirishlari mumkin (1-
rasm).
Elektron raqamli imzoni tekshirishda xabar "M" ni qabul qiluvchi "B" 
qabul qilingan daydjestni jo‘natuvchining ochiq kaliti "KA" yordamida 
rasshifrovka qiladi. Undan tashqari, qabul qiluvchini o‘zi xesh funksiya (M) 
yordamida qabul qilingan xabar "M" ning daydjesti M"m" ni hisoblaydi va uni 
rasshifrovka qilingani bilan taqqoslaydi. Agar ikkala daydjest "M" va "m" mos 
kelsa raqamli imzo haqiqiy hisoblanadi. Aks holda imzo qalbakilashtirilgan, 
yoki axborot mazmuni o‘zgartirilgan bo‘ladi. 
Qabul qilingan xabar jo‘natuv yo‘q chidan 

---

37