Odam anatomiyasi

Tirsak bo’g’imi 
Tirsak bo’gimi, 
articulatio cubiti
(ras. 247 – 
253), yelka suyagi distal qismining bo’g’im 
yuzasi – uning g’altagi va bo’g’im o’sig’ining 
boshchasi, tirsak suyagining bo’g’im yuzasi – 
g’altaksimon va bilak o’ymasi hamda bilak 
suyagining boshchasi hamda bo’g’im aylanani 
orasida hosil bo’ladi. Bo’g’im murakkab 
(articulatio composita), ya’ni uchta bo’g’imdan 
tashkil topgan va ularning har biri o’z 
shakligaega. Tirsak bo’g’imida bukish va 
yozish, pronatsiya va supinatsiya harakatlari 
sodirbo’ladi.
245. Yelka bo’g’imi, o’ng
(rentgenogramma).
(Qo’l tanadan uzoqlashtirilgan.)
1 – akromion; 2 – tumshuqsimon o’siq; 3 – 
o’mrov; 4 – I qovurg’a; 5 – kurakning 
o’tkir o’s’ig’i; 6 – kurakning medial tomoni
246. Yelka bo’g’imi, o’ng
(rentgenogramma).
(Qo’l ko’tarilgan.)
1 – akromion; 2 – o’mrov (akromion uchi); 
3 – tumshuqsimon o’siq; 4 – I qovurg’a; 5 – 
kurakning yuqorigi tomoni;
 
7 – kurak; 8 - kurakning lateral tomoni; 9 – 
kurakning bo’g’im chuqurchasi; 10 – yelka 
suyagining boshchasi; 11 – yelka suyagi; 12 
– yelka suyagining katta do’mboqchasi.
6 – kurakning o’tkir o’sig’i; 7 – kurak; 8 – 
kurakning medial tomoni; 9 – kurakning 
lateral tomoni; 10 – kurakning bo’g’im 
chuqurchasi; 11 – yelka suyagining 
boshchasi; 12 – yelka suyagining anatomik 
bo’yinchasi; 13 – yelka suyagi. 

---

Страница | 143
Bo’g’im 
hosil qiluvchi suyaklarning, 
bo’g’im yuzalari gialin tog’ayi bilan 
qoplangan. 
Bo’g’im kapsulasi uchchala bo’g’imni ham 
o’rab turadi. Yelka suyagida u old tomondan 
tojsimon 
hamda 
bilak 
chuqurchalari 
qirg’oqlarining tepasiga, yon tomondan – 
bo’g’im os’iqlari usti o’simtasi asosining 
periferik qismiga (ularni erkin qoldirgan 
holatda) orqadan esa – tirsak o’simtasi 
chuqrchasining yuqorigi qirg’og’idan ozgina 
pastroqqa brikadi. Tirsak suyagida bo’g’im 
kapsulasi g’altaksimon va bilak o’ymasining 
qirg’oqlari bo’ylab, bilak suyagida esa – bilak 
suyagining bo’y’inchasiga, brikadi va shu 
yerda cho’mtaksimon bo’rtma hosil qiladi. 
Bo’g’im kapsulasi old va orqa tomonda yupqa 
va nozik tortilgan, yon tomonda esa boylamlar 
bilan mustahkamlangandir. Uning sinovial 
membranasi suyakning bo’g’im kapsulasi 
ichida joylashgan ammo tog’ay bilan 
qoplanmagan qismlarini ham yopib turadi 
(bilak suyagining bo’yinchasi va bosh.).
Tirsak bo’g’imoning bo’shlig’ida uchta 
bo’g’im farqlanadi: yelkatirsak, yelkabilak va 
proksimal bilaktirsak.
1. 
Yelkatirsak 
bo’g’imi, 
articulatio 
humeroulnaris, 
(ras. 248, 250 – 253), yelka 
suyagining g’altaksimon o’sig’i hamda tirsak 
suyagining g’altaksimon o’ymasi orasida 
joylashgan. Bir o’qli bo’g’imlarga kiradi va 
g’altaksimon bo’g’im hisoblanadi. Bo’g’im 
yuzasi vintsimon og’ish holatida.
2. 
Yelkabilak 
bo’g’imi, 
articulatio 
humeroradialis 
(ras. 248, 250), yelka suyagi 
bo’g’im o’sig’ining boshchasi va bila suyagi 
boshchasida 
joylashgan 
bog’im 
chuqurchasining 
orasida 
hosil 
bo’lib, 
sharsimon bo’g’imlar guruhiga kiradi. Shunga 
qaramasdan undagi harakat uchta o’q bo’ylab 
sodir bo’lmasdan faqatgina – frontal va vertikal 
o’qlar bo’yicha amalga oshadi.
3. Proksimal bilaktirsak bo’g’imi, 
articulatio 
radioulnaris proximalis 
(ras. 250, 255), tirsak 
suyagining bilak o’ymasi va bilak suyagi 
boshchasining bo’g’im aylanasi orasida 
joylashadi; bitta vertikal o’q atrofida 
aylanganligi uchun tipik silindrik bo’g’imlarga 
kiradi.
Yelkatirsak bo’g’imida bukish va yozish, 
bilak suyagining bilakyelka bo’g’imidan 
bukulish va yozilishi bilan birga amalga oshadi. 
Bu bo’g’imda bilak suyagini o’zining bo’ylama