Zoologiya uzb 2017. indd

5
4
2
3
1
77-rasm. O‘zbekistonning zaharli ilonlari:
1 – qalqontumshuq; 2 – qora ilon; 3 – charx ilon; 4 – ko‘lvor ilon;
5 – kapcha ilon

---

135
39-§. Sudralib yuruvchilarning xilma-xilligi: tangachalilar turkumi
Zaharli ilonlar chaqqanida zahar jarohatlangan joydan qo‘l bilan 
siqib yoki og‘iz bilan so‘rib qon bilan birga chiqarib tashlanadi. 
So‘ngra jarohatga margansovka, sirka yoki sodali suv bilan ho‘llan-
gan bint yoki paxta bosiladi. Dastlabki chora-tadbirlar ko‘rilgandan 
so‘ng zaharga qarshi zardob qabul qilish uchun tezda shifoxonaga 
murojaat qilish zarur.
1. Tangachalilar qanday tuzilgan?
2. Kaltakesaklar qanday tuzilgan?
3. Ilonlar qaysi belgilari bilan kaltakesaklardan farq qiladi?
4. O‘zbekiston hududida qaysi zaharli ilonlar tarqalgan?
1. Kaltakesaklar tullaganida terisi: 
2. Issiqlik sezish organi bor:
a) yaxlit ko‘chib tushadi;
a) bo‘g‘ma va o‘qilonda bo‘ladi;
b) parcha-parcha bo‘lib tushadi; 
b) shaqildoq, ko‘lvor ilonda
d) asta-sekin ko‘chib tushadi. 
d) bo‘g‘ma, shaqildoq ilonda.
3. Sariq ilonning:
a) oyoqlari bo‘lmaydi;
b) yuqori va pastki jag‘lari pay orqali qo‘shilgan;
d) qovoqlari bo‘lmaydi.
Kaltakesaklar nomi bilan va ular uchun xos xususiyatlarni juftlab yo zing.
a) gekkonlar; 
1) oyoqsiz kaltakesak;
b) echkemar; 
2) cho‘l va dashtlarda tarqalgan;
d) sariq ilon; 
3) eski imoratlarda uchraydi;
e) agamalar. 
4) yirik kaltakesak.
Lug‘at daftaringizga yozib oling.
Cho‘l agamasi, sariq ilon, kapcha ilon, ko‘lvor ilon, qalqontumshuq, gekkon, 
echkemar, chiðor ilon, bo‘g‘ma ilon, zahar soluvchi tishlar.
Jumboqni yeching. Nima sababdan kaltakesaklarning ko‘zi yumiladi, ilonlarniki 
esa yumilmaydi?
Quyidagi topishmoqlarda qaysi hayvonlar tasvirlangan?
38. Bir quloch bo‘yi bor, 40. Ola qamchi uradi,
Ola-bula to‘ni bor. 
Chumchuqlarni so‘radi.
39. Uzun ichak,
41. Uzun-uzun iz qolgan,
Uchi tugunchak.
Zar ko‘ylakli kim o‘tgan.
Tasdiqlovchi javoblar: 1b, 2d, 3a.
Juftlab yozish javoblari: a-3, b-4, d-1, e-2.
?!

---

136
8.3. Sudralib yuruvchilar sinfi