6 laboratoriya ishi ishlab chiqarish joylarida shovqin va tebranishni aniqlash ishning maqsadi

3. Tajriba qismi.

---

3 
1. Batareya bilan tajriba o’tkazishda shovqin o’lchagichni orqa qopqog’i 
ochilib 5 ta batareya qo’yiladi. Elektr manbai yordamida o’lchov olib borish uchun 
batareyalar o’rniga ozivlanish elementi 5F2, 087.054 qo’yiladi va VSHV–
003M2 erga ulanadi. 
2. O’lchagichni "ish holatiga" (tik yoki bo’ylama) o’rnatib mexanik korrektor 
yordamida strelkasini "0" belgiga (shkalada) keltiriladi. 
3. O’lchagich o’zgaruvchilarini 
Ish turi
DLTA1, αV-80; 
DLTA2, αV-50. 
holatga o’tkaziladi. Bu vaqtdagi qayd qilingan ko’rsatmalar sektor 
chegarasida bo’lishi kerak. 
4. Tovush bosim darajasini 2 dan 18000 Gs.gacha doirada o’lchash kapsyula 
(piston) bilan bajariladi. Har bir o’lchashdan avval o’lchagichni ko’rsatmasi 
taqqoslanadi - tekshiriladi. 
5. Ekvivalent kapsyula kuchaytirgich VPM - 101 bilan bog’lanadi va 
o’lchagich uyasiga ulanadi 50 shu uya ekvivalent kapsyula bilan 5F6, 644, 388 "Δ"
holatiga o’zgartirilsa indikator 90 AV yorug’ ko’rinadi (nurlanadi). Jadval 
"ko’rsatmasiga asosan o’lchagich milini ∞+10, V shkala belgisiga rezistor " " 
orqali qo’yiladi. 
Jadval 
Kapsyulani sezgarlik darajasi-ning 
qiymati, AV 
O’lchagich shkalasidagibelgi, 
AV 
minus 24 - 24, 25 gacha 
2 
minus 24, 25- 24, 75 gacha 
2.5 
minus 24, 75-25, 25 gacha 
3 
minus 25,25 -25, 75 gacha 
3.5 
minus 25, 75-26, 25 gacha 
4 
minus 26, 25-27, 75 gacha 
4.5 
minus 26, 75 - 27, 25 gacha 
5 
minus 27, 25 - 27, 75 gacha 
5.5 
minus 27, 25 - 28 gacha 
6 
6. Kuchaytirgich VPM-101 ni ekvivalent kapsulasidan uzib kapsula bilan 
ulanadi. Tovush bosim darajasini 2Gs dan 18 KGs chastota doirasida o’lchash 
uchun o’lchagich o’zgaruvchilarini, ya’ni “ish turi” ni - R, DLT 1 dB-80, DLT-2, 
dB-50, FLT. Hz-LIN holatiga (keltiriladi) o’tkaziladi. Barcha tug’ma pistonlar 
bosib qo’yiladi. Bu vaqtda indikator 130 dB nurlanadi. 

---

4 
O’lchov vaqtida kuchaytirgich VPM-101 li kapsulani tovush 
tarqalayotgan tomonga qaratish kerak.
O’lchov vaqtida o’lchagich mili shkala boshlanishida bo’lsa o’zgaruvchi 
DLT1 6-10 yordamida dB shkala sektoriga o’zgartiriladi. Indikator PRG davomli 
yoki uchib tursa, o’zgaruvchi DLT1 yuqori darajali tomonga suriladi, indikator 
o’chadi. So’ngra o’lchovni DLT2 yordamida davom ettiriladi.
7. Past chastotali shovqinni o’lchashda asbob mili tebranishi mumkin, bu 
vaqtda o’zgaruvchining “ish turi” ni F holatdan S holatga o’tkazilib, tajriba davom 
ettiriladi. 
Ulchov yakunini aniqlashda shkala mili ko’rsatishi dB bilan indikator 
ko’rsatishi qo’shiladi. Tovush bosimi darajasini A, B ,S tavsifnomada aniqlash 
uchun o’lchagichni o’zgaruvchisini (FLT) A, V, S holatga o’tkaziladi.
8. Tovush darajasini chastotani har xil oktavali oraliqda o’lchash asbobini 
o’zgaruvchisini FLT. Nj Ok holatida olib boriladi. Oktava filtrni qo’shish, 
o’zgartirish tugmacha KHz, Hz yordamida bajariladi. 
9. SHamol tezligi 1 m/sek. da va undan ko’proq bo’lgan sharoitda o’lchov 
ishlariga ekran P11 dan foydalaniladi. (Kapsula kiygiziladi). 
O’lchov vaqida kapsulali kuchaytirgich polan 1,5 metr oraliqa devor va 
tovush manbalaridan 1 metr masofada bo’lishi kerak. 
O’lchov natijasiga asoslanib shovqin miqdori hakida xulosa chiqariladi.