6 laboratoriya ishi ishlab chiqarish joylarida shovqin va tebranishni aniqlash ishning maqsadi

 Umumiy tushuncha 
Tebranish ishlab chiqarish korxonalarida qo’llanilayotgan turli uskuna, 
moslama 
jihoz, 
qurilmalarning 
harakatlanuvchi 
qismlarini 
muvofiqlashtirilganligidan, suyuqlik va gazlarni bosim ostida quvurlardan 
uzatilishida, kommunikasiya tizimlarida, uskunalarni ayrim qismlarida paydo 
bo’ladi va qisqa to’lqinli “harakat” deb tushuniladi. 
Tebranish chastotasi (1-16Gs), amplituda (mm), tezlik (km/s), tezlanish 
(mm/s
2
)birliklari bilan ifodalanadi. Sanoat korxonalaryda tebranish uskuna va 
kommunikysiyalarni mexanik pishikligini, gemotikligani kamaytirishga olib keladi 
va avariyalar sodir bo’lishiga sababchi bo’ladi. 
Tebranish inson tanasida organlarning funksional holatlarini ishdan chiqarish 
bilan bog’liq bo’lgan ko’pgina reaksiyalarni vujudga keltiradi. Tebranish natijasida 
inson markaziy asab tizimida, yurak qon aylanish jarayonida, harakatlanish 
qismlarida o’zgarishlar bo’lishiga olib keladi. Tebranish zararli ta’siri o’ta 
charchash, bosh og’rig’i, haddan tashqari asabiylashish va harakat rejalanishini 
buzilishi bilan namoyon bo’ladi. 
Uzoq vaqt davomida tebranishni ta’siri natijasida ayrim xollarda markaziy 
nerv sistemasida, yurak va qon aylanish tizimlarida, harakatlanish a’zolarida 

---

5 
tuzatib bo’lmaydigan o’zgarishlar hosil bo’ladi. Tebranish kasalligining 
boshlanishi davridagina tuzatish mumkin. Kasallikning og’ir formalari insonning 
mehnat qobiliyatini kyasman yoki butunlay yuqotilishiga olib keladi. 
Tebranishni yo’qotish, chegaralash maqsadida tashkiliy, texnikaviy tadbir-
choralar amalga oshiriladi. Tebranishni normalar, ish joylaridagi ruxsat etilgan 
miqdorlari, darajalari “Sanoat korxonalarining loyixalash sanitariya normalari”
SN-245-71 (SN 4088-86) GOST 12.1.012-20 bilan belgilanadi. 
Tebranishni o’lchash, sharoitni baholash maqsadida turli o’lchov vositalari, 
masalan, VIP-ZI, ISHV-1, ISHV-2, VSHV-003M2, VVM-201 qo’llaniladi.