Bosh muharrir: Sharipov Qo‘ng‘irotboy Avezimbetovich Bosh muharrir o‘rinbosari: Karimov Norboy G‘aniyevich

Tarmoqlar
2018-y.
2019-y.
2020-y.
2021-y.
2022-y.
Sanoat
71,9
62,8
68,2
70,6
67,2
Qishloq xo‘jaligi
5,3
6,8
5,5
4,3
4,0
Transport va kommunikatsiya
0,6
1,2
1,9
1,8
1,8
Qurilish
7,1
1,2
1,2
1,3
1,0
Savdo va umumiy ovqatlanish
3,2
3,9
4,4
4,9
4,6
Moddiy-texnika ta’minoti
0,5
0,0
0,0
0,0
0,0
Uy-joy kommunal xo‘jaligi
0,3
0,5
0,4
0,4
0,3
Boshqa tarmoqlar va sohalar (shu jumladan jis-
moniy shaxslar)
11,1
23,6
18,4
16,7
21,1
Jami
100
100
100
100
100
2-jadval ma’lumotlaridan ko‘rinadiki, 2018–2022-yillarda Asakabankning kredit portfelida sanoat korxo-
nalariga berilgan kreditlarning ulushi 60 foizdan yuqori bo‘lgan. Bu esa, Asakabankda kredit portfelining diver-
sifikatsiya darajasini juda past ekanligini ko‘rsatadi. Chunki Respublika tijorat banklarining sanoat korxonalariga 
ajratilgan kreditlarning kredit portfelidagi ulushi 32% ni tashkil etishini hisobga olgan holda Asakabank kredit 
portfelidagi sanoat korxonalariga ajratilgan kreditlar respublika ko‘rsatkichidan ikki barobar yuqori.
4. Tijorat banklarida tasniflangan kreditlar tarkibining yomonlashayotganligi.
Dissertatsion tadqiqotning ikkinchi bobida amalga oshirilgan tahlillarning natijalari ko‘rsatdiki, tasniflangan 
kreditlar tarkibining yomonlashayotganligi, zamonaviy bank texnologiyalaridan foydalanish darajasining past 
ekanligi banklarning barqarorligiga nisbatan salbiy ta’sirni yuzaga keltirmoqda.
O‘zbekistonlik iqtisodchi olimlar o‘tkazgan ilmiy tadqiqotlar tijorat banklarining barqarorligini ta’minlash bi-
lan bog‘liq bo‘lgan boshqa muammolarning mavjudligini ko‘rsatdi. Ushbu muammolardan dolzarblari sifatida 
quyidagilarni ajratib ko‘rsatish mumkin:
4 
Jadval muallif tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining rasmiy statistik ma’lumotlari (www.cbu.uz) asosida tuzilgan.
5 
Jadval muallif tomonidan AT Asakabankning yillik hisobotlari ma’lumotlari asosida tuzilgan.

---

T
ARA
QQIY
O
T
ПР
ОГРЕС
С
PR
OGRESS
292
YA S H I L I Q T I S O D I Y O T VA TA R A Q Q I Y O T
https://yashil-iqtisodiyot-taraqqiyot.uz
2023-yil, iyul.
№
7-son.
●
milliy valyutaning qadrsizlanish sur’atining yuqori ekanligi importning qimmatlashishiga va inflyatsiyaning 
kuchayishiga olib keldi. Buning natijasida korxonalarning xorijiy valyutalarda olgan kreditlarini to‘lash 
bilan bog‘liq bo‘lgan xarajatlari va mahsulotlar tannarxining oshib ketishi yuz berdi. Natijada, ularning 
to‘lovga qobillik darajasi pasaydi
6
;
●
respublikamiz tijorat banklarida aktivlar va majburiyatlar o‘rtasida kuchli nomutanosiblikning mavjudligi, 
banklar faoliyatidagi transformatsiya riskining chuqurlashishiga olib keldi. O‘z navbatida, transformatsi-
ya riskining chuqurlashishi banklarda balanslashmagan likvidlilik muammosining chuqurlashishiga olib 
keldi
7
;
●
tasniflangan kreditlar tarkibining yomonlashishi respublikamiz tijorat banklarining likvidliligiga va moli-
yaviy barqarorligiga salbiy ta’sir ko‘rsatdi. Bu esa, tasniflangan kreditlar tarkibining yomonlashishi kredit-
lardan ko‘riladigan zararlarni qoplashga mo‘ljallangan zaxira ajratmalarining miqdorini oshishiga olib 
keldi. O‘z navbatida, kreditlardan ko‘riladigan zararlarni qoplashga mo‘ljallangan zaxira ajratmalarining 
miqdorini oshishi bankning sof foydasi miqdorining kamayshiga olib keldi. Chunki, kreditlardan ko‘riladi-
gan zararlarni qoplashga mo‘ljallangan zaxira ajratmalari summasi to‘liq tijorat bankining xarajatiga olib 
boriladi
8
; 
●
respublikamizda tijorat banklari mijozlarning joriy hisobraqamlaridagi pul mablag‘larini, ularning ruxsati-
siz ishlatayotganligi banklarning barqarorligiga salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Holbuki, mijozning joriy hiso-
braqamidagi pul mablag‘larini, uning roziligisiz ishlatish, naqd pulsiz hisob-kitoblarni tashkil qilish prin-
siplariga ziddir
9
.