Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin

105

---

Ölüm cədvəlinin maketi
Cədvəl 4.11
Yaş (il)
“X ” yaşa 
qədər yaşa­
yanların say
X ” yaşdaı 
X + l” yaş. 
keçərkən 
ölənlərin 
sayı
H əyatın
sonrakı
illəri
ərzində
ölm ə
ehtimalı
“X + l ”
yaşadək
yaşam aq
ehtim alı
“X ” il 
yaşm a 
qədər yaşa­
yanların 
sayı
Həyatın
sonrakı
adam-
illərinin
sayı
Orta
ömür
uzun­
luğu
X
Lx
dx
qx
Px
Lx
Tx
E*°
4.11. cədvəlinin “mübtəda” hissəsi O-sıfır (yeni doğularlar) yaşdan 
100 yaşadək (X) əhalinin bir ilə bərabər olan yaş qruplarıdır. Cədvəlin 
“xəbəri”ndə isə aşağıdakı göstəricilər öz əksini tapmışdır:
1) hər sonrakı “X” yaşa qədər yaşayanların sayı (Lx). (Bu göstərici 
əhalinin hər 10000 nəfərinə görə müəyyən edilir);
2) “X” yaşdan “X + l” yaşa keçdikdə ölənlərin sayı (dx);
3) həyatın sonrakı illərində, başqa sözlə, “X” yaşdan “X + l” (qx) yaşa 
keçdikdə ölmə ehtimalı. Bu göstərici aşağıdakı düsturla müəyyən edilir:
Lx
4) həyatın sonrakı yaşınadək (Px) yaşamaq ehtimalı. Bu göstərici “X” 
yaşda olan şəxslərin hansı hissəsinin (neçə faizinin) sonrakı “X + l” yaşa 
qədər yaşayacağını göstərir və aşağıdakı düsturla hesablanır:
Px =
ux+ı
Yaşamaq və ölmək ehtimalları cəminin vahidə bərabər olduğunu 
(Px+qx= l) nəzərə aldıqda, növbəti (sonrakı) yaşadək yaşamaq ehtimalını 
Px= l qx kimi müəyyən etmək olar;
5) 
“X” il qədər yaşayanların sayı (Lx). Bu göstərici “X” yaşdan “X + l” 
yaşadək yaşayanların sayma əsasən hesablanan orta kəmiyyəti göstərir. 
Bütün yaş qrupları üzrə (0 - sıfır yaşdan başqa) onu aşağıdakı düsturla 
hesablamaq olar: