qo‘l uzata boshlaydi, kattalarning yordami bilan o‘tiradi. 5 oyligi-
da u harakatsiz predmetlarni qo‘li bilan ushlay oladi. Bola hara-
katlanayotgan narsani kuzata boshlaydi. U turli ovozlarga, jum
ladan, kattalarning tovushlariga e’tibor bera boshlaydi.
12.3. Hayotining birinchi yilida psixik rivojlanish
Go‘daklik davridagi bolaning hayoti to‘liq kattalar bilan ham-
korlikdagi emotsional munosabat bilan bog‘liq bo‘lib, bola kayfi-
yatining yaxshi bo‘lishiga to‘g‘ridan to‘g‘ri ta’sir ko‘rsatadi. 4—5
oyligidan boshlab, bola o‘z yaqinlarini begonalardan ajrata bosh
laydi. Kattalar bilan emotsional munosabat shu yoshdagi bola
larning asosiy yetakchi faoliyati bo‘lib, bola psixik taraqqiyotining
asosi bo‘lib hisoblanadi. Kattalarning doimiy ravishda bola bilan
birga bolishlariga unga o‘z diqqatlarini qaratishlariga odatlani-
shi, uning o‘yinchoqlarga nisbatan qiziqishining
susayishiga olib
kelishi mumkin. Tarbiyaning to‘g‘ri olib borilishi bolaning kat
talar bilan bo‘ladigan muomala-munosabatini predmetlar, o‘yin-
choqlar bilan munosabatining almashinishiga olib keladi. Kattalar
yordami bilan bajariladigan barcha xatti-harakatlari bolaning kel-
gusi psixik rivoji uchun asos boladi. Kattalarning bolaga nisbatan
emotsional munosabati, ularning gaplariga bolaning o‘z diqqatini
qaratishi, javob
qaytarishga harakat qilishi, ba’zi so‘zlarni yodi-
da saqlab qolib, emotsiya bildirishi, diqqat, xotira, nutq va bosh
qa bilish jarayonlarining rivojlanishiga zamin boladi.
Ikki oylik
davridan boshlab bolada oddiy ranglarni ajratish, 3—4 oyligidan
boshlab, esa predmetlarning shaklini ajratish layoqati yuzaga ke-
la boshlaydi.
Go‘dak bola 2 oylik
vaqtidan boshlab, o‘z onasining yuzini va
ovozini o‘zgalarnikidan ajrata boshlaydi. 2—3 oylikdan boshlab
esa, onasining tabassumi va kulgusiga tabassum va turli harakat
lar bilan javob qaytaradi.
3—4 oyligidan boshlab, bolalar yaqinlariga o‘z harakatlari bi
lan ko‘rish, eshitish yoki gapirishni xohlayotganligini ko‘rsata-
dilar. 8
oyligidan boshlab esa, bola o‘zgacha muhit va begonalar
221
qo‘liga tushsa, o‘z xavotirini yig‘isi orqali namoyon etadi. Bu xa-
votir 14—18 oyligida asta-sekinlik bilan kamaya boshlaydi.
2—3 oylik bolalarda yuzaga keladigan
narsalarni ushlay olish
harakatlarining shakllanishi ularda predmetlarning shakli va haj-
mini idrok qilishlarini rivojlanishiga olib keladi. Bir yoshga yet-
gan bolada atrof-muhitni bilishga qiziqishi va rivojlanayotgan bi-
lish faolligi ko‘zga tashlanadi.
Dostları ilə paylaş: