119
5. Bashariyat tosh chaqishdan so‘z mag‘zini chaqishgacha bo‘lgan masofani
million yillar ichida bosib o‘tdi.
G R A M M A T I K A
Orttirma nisbat
Bir subyektning ikkinchi bir subyektga ta’siri
natijasida yoki narsa-
buyum vositasida yuzaga kelgan harakat
(
Orttirma nisbat).
Qo‘shimchalari:
-
t
, -
ir,-ar,-iz, -dir, -tir, -ir, -giz, -gaz, -kaz, -qiz, -g‘iz, -kiz, -sat
Uxlat, ichir, chiqar, yedir, kestir, tushir, yurgiz, o‘tkaz, tekkiz, turg‘iz
Bir necha shaxs tomonidan birgalikda bajarilgan harakat
(
Birgalik nisbati).
Qo‘shimchlari:
-
sh, -ish
kulishdi, ishlashyapti, borishdi, kelishadi, so‘rashyapti, qilishdi
-
lar
qo‘shimchasiga sinonim tarzda ishlatiladi
.
Ular
sizni kutyapti
lar
– Ular sizni kut
ish
yapti.
Grammatik mavzu bo‘yicha mashqlar
1-
mashq.
Nuqtalar o‘rniga kerakli so‘zlarni qo‘ying:
to‘xtamoq, to‘xtatmoq, uyg‘onmoq, uyg‘otmoq, tozalatmoq, tozalamoq,
tiktirmoq, almashtirmoq, almashmoq, kuldirmoq, kulmoq, kuttirmoq, kutmoq,
to‘lamoq, to‘latmoq, qilmoq, qildirmoq.
1. Ertalab
uydan chiqib ketayotgan edim, onam meni …. 2. Anvar qo‘lini
ko‘targan edi, bir mashina kelib .... 3. Haydovchi ko‘cha qoidasini buzgani
uchun, DAN (Davlat avtomobil nazorati) xodimi unga jarima ... 4.Bizning
oila gaz va ichimlik suv xizmatlari haqini vaqtida... 4. Qishki kiyimlarimni
kimyoviy tozalash xizmatida... 5.Bugun dam olish kuni bo‘lgani uchun,
uyimni ….. 6. Mening o‘yoq
kiyimim yirtildi, uni etikdo‘zga .... kerak. 7.
Kamola hazil gaplar gapirib, bizni …8 Lola do‘kondan sotib olgan kiyim
ukasiga to‘g‘ri kelmadi, shuning uchun u bu kiyimni do‘konda boshqasiga….
9.Horijda o‘qiyotgan do‘stim bugun Amerikadan telefon
qilib meni juda erta
…10. Men odatda har kuni ertalab 7da … 11. Biz tomosha qilgan film juda
kulgili ekan, biz maza qilib... 12. Men seni yarim soatdan beri....., nega
kechikding? 13. U yana kechikdi va har doimgidek bizni...
