Oʻlka tarixini oʻrganishda muzeylarning oʻrni Bajardi: O. Qilichev Tekshirdi: R. Qoʻyliyev
II bob. O’lkamizda tashkil etilgan muzeylar faolyati
Yüklə 374,16 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
II bob. O’lkamizda tashkil etilgan muzeylar faolyati
2.1 Mustaqillik yillarida O'zbekistonda yangi tashkil etilgan muzeylar va ulaming faoliyati Mustaqillik davrida muzey ishining takomillashuvi. O‘zbekiston mustaqilJikka erishgandan so‘ng muzey va muzeyshunoslik ishiga davlat siyosati darajasida e’tibor berila boshlandi. Prezident Farmoni, Vazirlar Mahkamasining maxsus qarorlari, « O‘zbekmuzey» tashkilotining ta’sis etilishi, «Muzeylar to‘g‘risida»gi Qonunning qabul qilinishini alohida e’tirof etish kerak. Jahon muzeyshunosligi tajribalarini qoilashga zarur shart-sharoitlar yaratish maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 1998-yil 12-yanvardagi Farmoni qabul qilindi Ushbu hujjat O‘zbekistondagi muzeylar faoliyatida burilish nuqtasi boiib, ulaming tarixida yangi davr boshlanganini anglatadi. Mustaqillik davrida muzeyshunoslik va muzey ishiga oid dastlabki maxsus hujjat O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan 1994-yil 23-dekabrda qabul qilindi. Albatta, bu hujjat o‘z davri uchim muhim ahamiyat kasb etdi. Unda respublika muzeylarining vazifalari, istiqbollari belgilab berildi. Hujjatda O‘zbekiston muzey boyliklari fondi to‘g‘risidagi Nizomni, muzeylarda saqlanayotgan tarixiy-madaniy boyliklami ro‘yxatga olish, jamlash va saqlash tartibi to‘g‘risida yo'riqnoma ishlab chiqish va tasdiqlatish ko‘zda tutildi, O‘zbekiston Respubiikasidagi muzeylar ishining yagona tizimini vujudga keltirish, ular faoliyatini muvofiqlashtirish va uslubiy yordam ko‘rsatish uchun O‘zbekiston Respublikasi Madaniyat vazirligining markaziy apparati taikibida uchta xodimdan iborat Muzey ishlari bosh boshqarmasini tuzish ko‘zda tutildi. Hozirgi kunda tarixiy durdonalami asrab- avayJash, o'tmish osori atiqalarini, nodir qoiyozmalami ilmiy jihatdan o‘rganish har taraflama tadqiq etilishiga jiddiy e’tibor berilmoqda. Xususan, O‘zbekiston Res185 publikasi Prezidentining 1998-yil 12-yanvarda qabul qilingan «Muzeylar faoliyatini tubdan yaxshilash va takomillashtmsh to'g‘risida»gi Farmoni muzeylar maqomini yuksaltirishga qaratilgani bilan qimmatlidir. Ushbu Farmonda 17 O‘zbekiston hududida qadimdan shakllangan muzeylar tizimini yanada takomillashtirish, ularni xalqning ma’naviyaxloqiy kamolotida tutgan o‘mini vuksaltirish, muzey fbndlarida saqlanib kelinayotgan xalqimizning boy tarixini, mustaqilligimiz odimlarini aks ettiruvchi noyob, nodir eksponatlami avavlab- asrash lozimligi ta'kidlandi. Ularni o‘rganish, boyitib borish, dunyoga olib chiqish va taig'ib etish, xalqimiz ongida milliy g‘urur va iftixor, istiqlol va Vatanga sadoqat tuyg'ulanni kuchaytirish yoiida keng foydalanish lozimligi ko'rsatildi. Muzeylami zamon talablariga mos yuqori malakali mutaxassislar bilan ta’minlash, moddiy-texnika bazasini mustahkamlab, jahon muzeyshunosligining eng ilg‘or tajribalarini qoilash uchun zarur shart-sharoitlar yaratish lozimligi ta’kidlandi. Farmonning birinchi bandida O‘zbekiston Respubhkasi Madaniyat vazirligi va tegishli idoralarga mavjud barcha turdagi muzeylar faoliyatini muvofiqlashtirish, zarur ilmiy-uslubiy yordam ko‘rsatishni ta’minlash maqsadida « O‘zbekmuzev» jamg‘armasi tashkil etilishi ko‘zda tutildi. «Muzeylar to‘g ‘risida»gi Qonun. 2008- yil 12-sentabrda O‘zbekiston Respublikasining «Muzeylar to‘g‘risida»gi Qonuni qabul qilindi. Ushbu Qonunning maqsadi muzeylaming tashkil etilishi va faoliyati sohasidagi munosabatlami tartibga solishdan iborat. Qonun 8 bob, 36 moddadan iborat boiib, 1-bobda umumiy qoidalar, ya’ni Qonunning maqsadi, muzeylar to‘g‘risidagi qonun hujjatlari, asosiy tushunchalar o‘z ifodasini topgan. Bugungi kunda muzeylar sonining o‘sishi umumjahon jarayoni boiib, har besh yilda ular 10 foizga ko‘payib bormoqda. Faqat mustaqillik yillarida 0 ‘zbekistonda o‘ndan ziyod muzeylaming, xususan, Temunylar tarixi davlat muzeyi, Qatag‘on qurbonlari xotirasi muzeyi. Termiz arxeologik muzeyi, Olimpiya shon-shuhrati va boshqa muzeylaming tashkil etilishi ham yuqoridagi fikmi tasdiqlaydi. Bugungi kunda O‘zbekiston Respublikasi Madaniyat vazirligi doirasida 90 ta muzey mavjud boiib, shulardan 43 tasi tarix va oikashunoslik ixtisosligidagi muzevlardir. O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi tasarmfida 186 to itta muzey boiib, O'zbekiston tarixi davlat muzeyi, Temuriylar tarixi davlat muzeyi, Qatag'on qurbonlari xotirasi muzeyi, Alisher Navoiy nomidagi davlat adabiyot muzeylari shular jumlasidandir. Bulardan tashqari, m aium muammo, mavzu, inshoot yoki 18 jarayonni ifoda etuvchi muzeylar soni ham tobora ko‘payib bormoqda. 1990- yillaming boshida O'zbekistonda jamoatchilik muzeylari keskin kamaydi. Ammo bugunga kelib, bu muzeylaming ba’zilari qayta tiklanib, konsepsiyasi tubdan o‘zgartirildi, Ularda faoliyat olib borayotgan xodimlar o‘zlarining kasbiy mahoratlarini oshirish uchun davlat muzeylari xodimlari qatorida malakalarini oshirish bilan shug uliamshmoqda. Ayrim jamoatchilik muzeylari awalgidek o‘z faoliyatini kengaytirib, davlat muzeyi maqomini olmoqda. Yana bir o‘ziga xos xususivat ayrim jamoatchilik muzeylarining «davlat muassasasiga aylanishi» emas, balki o'zining maqomini saqlab, kuchli va e’tiborli muzeyga aylanish harakatidir. Masalan, qadimiy Samarqand shahrida MDH va Boltiqbo‘vi davlatlari orasida yagona hisoblangan muzey joylashgan. Bu Xalqaro tinchlik va birdamlik muzeyi boiib, jamoat tashkiloti hisoblanadi 7 . U mustaqillik davrida Samarqand shahridagi «Esperanto» millatlararo do‘stlik klubi a’zolari tomonidan tashkil etilgan. «Xalq diplomatiyasi»ning turli xil nodir koigazmalari orasida «Jahon dastxati» loyihasi alohida o'rin tutadi. So‘nggi yillarda mamlakatdagi qator qadimgi shaharlar o‘zining 2500, 2700 yillik yubiley tantanalarini o‘tkazdi. UNESCO qarori bilan Xiva, Buxoro va Termizning 2500 yilligi, Shahrisabz, Qarshining 2700 yilligini nishonlash. ushbu shaharlardagi tarixiy obidalami tiklash, restavratsiya qilish qatorida, u yerlardagi muzey ishining tubdan yaxshilanishiga, kolleksiyalarining yangi arxeologik tadqiqotlar orqali toidirilishiga imkon berdi. Ulardan biri Termiz arxeologik muzeyi 2001-yilning 24-oktabrida tashkil etilib, o‘z faoliyatini 2002-yil 2-apreldan boshlagan. Termiz arxeologiya muzeyi O‘rta Osiyodagi yagona arxeologiya muzeyi hisoblanadi. . Ushbu zamonaviy inshoot sharqona me’morchilik uslubida qurilgan boiib, kirish zali, 9 ta asosiy zal va ustunlar bilan bezatilgan galereyadan iborat 7 Kuniazova D.T. O‘zbekistonda muzey ishi tarixi. - Т ., 2010 19 Mustaqillik sharofati bilan O‘zbekistonda yana bir tarixiy muzeyQatag‘on qurbonlari xotirasi muzeyi ochildi. Ushbu muzey mustabid 187 sovet tuzumi davrida qatag‘on etilgan fidoyi vatandoshlarimizning xotirasini abadiylashtirishga qaratilgan. Mazkur muzey 2002-yil 8-noyabrda tashkil etilib, Yüklə 374,16 Kb. Dostları ilə paylaş:
|