Súwret 2.4. Qaramallar háreketlerin gúzetiw sistemaların engiziwde
sharwashılıq fermasında densawlıqtı basqarıw sisteması infrastrukturası
Bul jerde siyirlardıń den sawlıǵın jaǵdayınan alınǵan maǵlıwmatlar
siyirlardıń den sawlıǵın jáne onıń minez-qulqlarındaǵı ózgerisler menen
baylanıslılıǵı, yaǵnıy kesellik belgilerin kórinetuǵın etiwshi klinikalıq belgiler
hám xatti-háreketindegi ózgerisler hám de bul ózgerislerdi anıqlawshı sensorlar
tolıq keltirilgen.
1-keste. Kesellik belgileri hám olardı anıqlawshı sensorlar.
Kesellik
Salamatlıq
aspekti
Xatti háreketlar
Sensor
Ísıtpa
(tempratura)
Joqarı
temperatura
Joqarı/past temperatura
Temperatura
(moyin)
Qolaysız kórinis Kemrek aktivlik
Akselerometr
(moyin)
Baqırıw
(xapashılıq)
Marash
Mikrofon
(moyin)
Aqsaqlıq
Háreket ózgeriwi Tik turıw yamasa jatıw
Akselerometr
(moyin, Ayaq,
jelin)
36
Kesellik
Salamatlıq
aspekti
Xatti háreketlar
Sensor
Azıq jewdi
kemeytiw
Kemrek baǵıw
(awqatlanıw)
Akselerometr
(moyin)
-
Bel iyiliwi
Kamera (Sırtqı
jaylasıw)
Teń emes salmaq
bólistiriwi
Salmaq sensorı
(ayaq astında )
Gúylegen
(Kuyikish)
Gormon dárejesi
(ms, estrogen,
progesteron)
Tınıshsızlıq
Akselerometr
(
moyin
átirapinda,
ayaqlarda
)
Ónimdarlıq
(azayǵan )
Kemrek bagıw
Akselerometr
(
moyin
,
quyriq
yamasa quyrıq
qasında
)
Ornatıw ushın tik Iskerliginiń kusheytiwi
Akselerometr
(
moyin
átirapinda,
ayaqlarda
)
Mastit
Ótirik minez-
qulqı (háreketler)
Jatıw ushın kemrek
waqıt
Akselerometr
(moyin)
Sawıw
waqtındaǵı
reaktivlik
Basıw, kóteriw hám
tebiw
Akselerometr
(
moyin
átirapinda,
ayaqlarda
)
Salmaqlıqtı
bólistiriw
Hálsizlik / salmaq
ózgeriwi
Salmaq sensorları
(ayaq astında )
Awrıw,
qolaysızlıq,
qichishish
Tınıshsızlıq
Akselerometr
(
moyin
átirapinda,
ayaqlarda
),
Mikrofon
Azıq jewdi
kemeytiw
Kemrek bagıw
Akselerometr
(moyin)
Tuxumdon
kistalari
Gormon dárejesi
(mısalı,
progesteron)
Tınıshsızlıq hám
aktivlikti asırıw
Akselerometr
(
moyin
átirapinda,
ayaqlarda
)
37
Kesellik
Salamatlıq
aspekti
Xatti háreketlar
Sensor
Jol beriń
Kemrek/kóbirek jaylaw
Akselerometr
(
moyin
, quyriq
yamasa quyrıq
qasında)
Baqirmoq
Marash
Mikrofon
(moyin)
Temperatura
Joqarı/past temperatura
Harorat
(moyin)
Sút sapası
Elektr ótkezgishligi
Elektr ótkezgishlik
sensorı (jelin)
Kóshirilgen
Abomasum,
Ketoz
Azıqlantırıw
Jaylaw
Akselerometr
(moyin, Ayaq)
-
Ruminaciya
Mikrofon + Aksel.
(moyin)
Ketonlar
sawleleniwi
-
Gaz sensorı
(murın)
Sút ısıtpası,
tutılǵan
joldas
Háreket
Tınıshsızlanıw/qattiqlik
Akselerometr
(moyin)
Baqırıw
Marash
Mikrofon
(moyin)
Awırlıqtı
bólistiriw
Hálsizlik / salmaq
ózgeriwi
Salmaq datchiklari
(
Ayaq astında
)
-
Temperatura
Temperatura
sensorı
(moyin)
-
Puls
Júrek urıwı sensorı
(moyindagi tamır
), EKG (júrek
qasında )
Diareya,
Zotiljam
Ísıtpa
Joqarı temperatura
Temperatura
sensorı
(moyin)
Murın aǵıwı
Murın aǵıwı
-
Jótel
Jóteliw dawısı
Mikrofon
(moyin)
Dem alıw
tezliginiń asıwı
Dem alıw dawısı
Mikrofon
(moyin)
38
Kesellik
Salamatlıq
aspekti
Xatti háreketlar
Sensor
Íshteydiń
tómenlewi
Kemrek
bagıw/azıqlandırıw
Akselerometr
(moyin)
Joqarıda analiz etilgen 10 túrdegi kesellik belgilerin sáwlelendiriwshi xatti-
háreket degi 30 dan artıq kórsetkishlerdi kóbisi tákirarlanıp kelip atır. Mısal ushın,
kópshilik kesellik faktorı retinde xarorat hám mańıraw. Bunnan kelip shıqqan
halda hám kesellik xatti-háreketlerine uyqas túrde 1 kestede temperatura sensorı
4 ret, akselerometr 16 ret, mikrofon 7 ret, salmaq sensorı 3 ret qaytarılǵan. Biraq,
kamera, elektr ótkezgishlik sensorı, gaz sensorı, EKG hám júrek urıwı sensorı tek
bir ret isletilingen.
Joqarıda bir neshe qaramal kesellikler, olardıń belgileri hám klinikalıq
belgileri arqalı qaramallardıń minez-qulqlarına tásiri kórip shıǵıldı. Densawlıqtı
baqlaw múmkin bolǵan qaramallardıń tiykarǵı jayları 1-suwretde kórsetilgen. Bul
dene jaylardı baqlaw ushın hár qıylı sensorlardan paydalanıw múmkin. Usı
izertlew jumısında ásirese sawın siyirdı gúzetiliwi kerek bolǵan jaylar ushın zárúr
sensordı ajıratıp kórsetiw múmkin: temperatura, akselerometr hám mikrofon
(kestede qalıń hám kursiv).
Temperatura
. Qaramallardıń dene temperaturasın anıqlaw ushın sensorǵa
tiykarlanǵan qurılmalardan biri FeverTag-timpanik termometr. Ol zond menen
qulaqqa biriktiriladi (tómengi esitiw kanalında jaylasqan ) hám temperatura 103,
6°F den joqarı bolǵanda indikator janadı. Sensorǵa tiykarlanǵan basqa qurılma
CorTemp bolusi dene temperaturasın anıqlaw ushın isletiledi. Temperatura
sensorı siyirda gipotermiya, normotermiya yamasa gipertermiya bar ekenin
anıqlawǵa járdem beredi.
Mikrofon
siyir tınıshsızlıǵı, awrıw yamasa gúylegen sebepli aqırıwın,
sonıń menen birge, dem alıw, g'ijirlatish, baǵıw, oylaw yamasa jótel dawısların
da anıqlawı múmkin.
39
Akselerometr
siyirdıń aktivligin bas, moyin hám gewdediń basqa túrdegi
háreketleri arqalı anıqlawǵa járdem beredi (2-keste).
2-keste. Úsh o'qli akselerometr járdeminde gewde xolatlari úlgisi
Gewdede júz beretuǵın
háreket túrleri
Úsh oqli akselerometr
x
y
z
Erkin háreketleniw
Ózgeriwshen
Ózgeriwshen
Ózgeriwshen
Háreketti qálemew
Ózgermeytuǵın Ózgermeytuǵın Ózgermeytuǵın
Jatqan hám háreketlana
almasliq
Ózgermeytuǵın Ózgermeytuǵın Ózgermeytuǵın
Turıwda dawam etiw
Ózgermeytuǵın -
Ózgermeytuǵın
Aqsaq
Ózgeriwshen
-
Ózgeriwshen
Moyin háreketi menen
ayaqtı joqarıǵa kóteriw
-
-
Ózgeriwshen
S shaklida gavda holati
-
Ózgeriwshen
-
Bir jóneliste aylandırıw
Ózgeriwshen
-
-
Qoqilish
Ózgeriwshen
Ózgeriwshen
-
Ayaqlardı shertiwtiriw,
qimrlamaslik
Ózgermeytuǵın Ózgermeytuǵın Ózgermeytuǵın
Átirap-ortalıq ıǵallıǵı
. Íǵallıq signallar kúshin sezilerli dárejede
zaiflashtiradi hám sımsız komponentler ortasında baylanıs ornatıwda
maǵlıwmatlar joǵalıp ketiwine alıp keledi. Fermada alınǵan ıǵallıq dárejesi
signallar tarqalıwın esapqa alıw ushın isletiliwi múmkin. Bunnan tısqarı,
belgilengen temperatura maǵlıwmatları pútkil kún dawamında qaramallardıń
temperaturası ushın tiykarǵı kórsetkishni beredi.
Júrek urıwı (Heart rate):
CorTemp bolusi júrek tezligin dene
temperaturası menen anıqlaw ushın da isletilingen. Bul qurılma izbe-iz impulslar
arasındaǵı waqtın anıqlaw, mikrofon járdeminde hár bir pulsning baslanıwın
anıqlaw hám puls tezligine aylandırıwda isletiledi. Polar júrek qamarı elektrodlar
járdeminde haywandıń júrek tezligin gúzetedi.
|