O‘zbekiston davlati va huquqi asoslari 1 O. Karimova, N. Ismatova, sh. Sariqov, O. Amanova o‘zbekiston davlati va huquqi asoslari

Faollashtiruvchi savol va topshiriqlar
1. “Fozil odamlar shahri” asarida Abu Nasr Forobiyning adolatli 
jami yatning asosiy bеlgilari hozirgi zamon jamiyatida mavjud 
bo‘l sa, bunday jamiyatda yashayotgan fuqarolarni baxtli fuqa-
ro lar dеb atash mumkin bo‘larmidi?
2. “Fuqarolik jamiyati” atamasini ko‘p marta eshitgansiz. Mana 
shu atama nimani anglatishi haqida o‘ylab ko‘rganmisiz. O‘ylab 
ko‘r gan bo‘lsangiz ushbu atamaning mazmuni haqida o‘z tax-
min laringizni bildiring.
3. “Fuqarolik jamiyati har qanday jamiyat a’zolarining azaliy 
orzu sidir” dеgan fi kr doimo aytiladi. Mana shu fi krning haqiqat-
ligi ni Abu Nasr Forobiyning yuqoridagi asaridan kеltirilgan par-
cha dan foydalanib isbotlab bеrishga harakat qiling.
9- mavzu
Faollashtiruvchi savol va topshiriqlar
http:eduportal.uz

---

49
O‘ZBEKISTON DAVLATI VA HUQUQI ASOSLARI
49
49
Fuqarolik jamiyati – komil fuqarolardan, ya’ni uzviy bog‘liqlikda 
bo‘l gan hamda axloqiy, huquqiy va siyosiy madaniyatga ega odamlardan 
ibo rat jamiyat.
Fuqarolik jamiyati uning a’zolari bo‘lmish fuqarolarning o‘zlari to -
mo nidan boshqarilib turiladigan va qat’iy qaror topgan jamiyat. Bun day 
ja mi yat o‘zini-o‘zi yuksak darajada tashkil etishi bilan ajralib turadi. Fu qa-
ro lik jamiyatiga dav lat jamiyatning nazoratida bo‘lishi kerak, chunki davlat 
fuqarolik ja mi yatining “yollanma xizmatkori”dir. Bunday jamiyat nafaqat 
o‘zining si yo siy, madaniy hayotini, balki iqtisodiy, ijtimoiy hayotini ham 
o‘zi bosh qa rib turadi.
Hamma jamiyatlar ham fuqarolik jamiyati emas. Fuqarolik jamiyati 
yuk sak darajadagi ijtimoiy rivojlanish belgisi desak to‘g‘ri bo‘ladi. 
Fuqarolik jamiyatini to‘laqonli ravishda tasavvur qilish uchun uning 
xu su siyatlarini bilish katta ahamiyatga egadir. Fuqarolik jamiyatining 
Fuqaro va fuqarolik haqidagi tasavvurlar paydo bo‘lgan davrlardan 
bosh lab fuqarolarning umumiy uyushmasi sifatida jamiyat tushunchasi 
yuza ga keldi. Bu tushuncha avvalo, Sharqda, jumladan, qadimgi Bobilda 
“Ham murapi qonunlari”, qadimgi Turonda “Avesto” siyosiy va huquqiy-
axlo qiy ta’limoti bilan bog‘liq otashparastlik, ya’ni zardushtiylik davrida, 
keyin chalik qadim Ellada va Rimda paydo bo‘ldi.
Fuqarolik jamiyatini tasavvur qilishni osonlashtirish uchun uning asosiy 
bеlgi larini sanab o‘tish maqsadga muvofi qdir. Fuqarolik jamiyatining asosiy 
bеlgi lari quyidagilardan iboratdir:
– turli mulkchilik shakllarining mavjudligi;
– barcha mulkchilik shakllariga bir xilda munosabatda bo‘linishi, ya’ni 
mulkchilik shakllarining qonun doirasida tеngligi;
– erkin mеhnat qilish va kasb tanlash imkoniyati;
– tadbirkorlikka kеng imkoniyatlar yaratilganligi; 
– siyosiy erkinliklarning mavjudligi;
– fi krlar xilma-xilligi va axborot erkinligining mavjudligi;
– inson huquq va erkinliklarining kafolatlanganligi;
– o‘zini-o‘zi boshqarish organlarining rivojlanganligi;
– adolatli huquqiy hokimiyatning mavjudligi;
– huquq ustuvorligining ta’minlanganligi.