U. V. G‘afurov, B. E. Mamarahimov, Q. B. Sharipov, F. O. Otaboyev

 
Takrorlash uchun savollar va topshiriqlar 
 
1. Ishlab chiqarish sarf-xarajatlarining mohiyatini va tarkibini tushuntiring. 
2. Ichki va tashqi xarajatlar o‘rtasidagi farq nimadan iboratligini misol orqali 
tushuntiring. 
3. O‘rtacha doimiy, o‘zgaruvchi va umumiy xarajatlarning mazmuni hamda 
ularning ahamiyatini tushuntirib bering. 
6. Foydaning mazmuni va manbaini tushuntiring. 
7. Iqtisodiy foyda va buxgalteriya foydasining farqi nimada? Ularning 
shakllanish tartibini tushuntirib bering. 
8. Yalpi foydaning taqsimlanish tartibini tushuntirib bering. Mulkchilik va 
xo‘jalik yuritish shakllarining turliligi foydaning taqsimlanish tartibiga qanday 
ta’sir ko‘rsatadi?
9. Foyda massasiga ta’sir ko‘rsatuvchi omillarni izohlab bering. 
10. Ish haqi bilan zaruriy mahsulot o‘rtasida qanday aloqadorlik mavjud? 
11. Real ish haqi darajasi qanday omillar ta’siri ostida o‘zgaradi? 
12. Tarif tizimi o‘z ichiga qanday tarkibiy qismlarni oladi? Ularning har 
birining ahamiyati va farqlanishini tushuntirib bering. 

---

106 
7-BOB. MUKAMMAL RAQOBAT MODELI VA UNDA NARXNING 
SHAKLLANISH XUSUSIYATLARI
Bozor iqtisodiyoti rivojlanib borishi bilan raqobat munosabatlari ham 
takomillashib, o‘z shakllarini o‘zgartirib boradi. Ayni paytda raqobat 
mexanizmining shakllanishi va amal qilishi o‘ta murakkab jarayon hisoblanadi. 
Narx – bozor mexanizmining muhim tarkibiy unsurlaridan biri. U o‘zining 
vazifalari orqali barqaror iqtisodiyotning shakllanishi hamda samarali amal 
qilishiga, bozor muvozanatining ta’minlanishiga, milliy daromadning iqtisodiyot 
turli tarmoq va sohalari, xo‘jalik yurituvchi sub’ektlari bo‘yicha taqsimlanishiga, 
aholining ijtimoiy jihatdan himoya qilinishiga sharoit yaratadi. Shuningdek, u 
ishlab chiqaruvchilarni rag‘batlantirib, sog‘lom raqobat muhitining yaratilishiga 
katta ta’sir ko‘rsatadi. Ushbu bobda biz narxning iqtisodiy mazmuni va vazifalari, 
shakllanish tamoyillari va uning darajasiga ta’sir ko‘rsatuvchi omillar, narx turlari 
bilan bir qatorda davlatning narx siyosati va uning O‘zbekistondagi o‘ziga xos 
jihatlarini ham ko‘rib chiqamiz.