Biokimyo va molekulyar biologiya

Yadroda pre-m-RNK (gyaRNK)ning protsessing sxemasi
. 
 
Poli (A)ning birikishini, odatda, gyaRNK ning 
―Splaysing‖
i (―biriktirilishi‖) 
deb nomlanadi. ―Splaysing‖ atamasi inglizcha ―splice‖ so‗zidan olingan bo‗lib, 
dengizchilar amaliyotida ―kabellarning uchlarini birlashtirish‖ degan ma‘noni 
anglatadi. Bu jarayon eukariot genlarning ko‗pchiligining tuzilishi murakkabligi 
bilan bog‗liq bo‗lib, ularda kodlash ketma-ketligi m-RNK da bo‗lgani kabi 
uzluksiz emas, lekin 38-rasmda keltirilganidek, 
intronlar 
deb nomlangan 
kodlanmagan ketma-ketliklar yordamida hosil bo‗ladigan uzilishlarga ega.
Shunday qilib, eukariot organizmning odatdagi genida kodlash ketma-
ketliklari (ekzonlar) kodlanmaydigan ketma-ketliklar (introgenlar) bilan kesishadi. 
Birlamchi transkripsiya mahsuloti gyaRNK tarkibida ham ekzonlar, ham intronlar 
mavjud bo‗ladi. m-RNK hosil bo‗lishi uchun undan intronlarni olib tashlash va 
eksonlarni uzluksiz kodlash ketma-ketligiga ulash zarur. Aynan shu jarayon 
splaysingda yuz beradi. m-RNK ning bu xildagi metillanishi ham protsessing 
bosqichlaridan biri hisoblanadi. m-RNK ning bunday modifikatsiyasi tufayli 
o‗rtacha Aning har 400 qoldig‗iga taxminan bitta 6-metiladenin (m
6
A) to‗g‗ri kelib 
qoladi. Protsessing jarayoni nihoyasiga yetgandan keyin m-RNK nukleotid 
kompleks shaklida yadro membranalari teshikchalari orqali yadroni tark etadi va 
translatsiya uchun sitoplazmaga o‗tadi. Eukariot hujayralarda transport RNK dan 

---

294 
tashqari RNK ning barcha turlari nukleotidlar bilan kompleks shaklda uchraydi. 
Masalan, etilgan m-RNK yadroda 
informasomalar 
deb nomlangan-oqsillar 
to‗plami bilan birikkan holda bo‗ladi va ular bilan kompleks holatda sitoplazmaga 
ko‗chiriladi, u yerda boshqa m-RNK lar-ribonukleotid tarkibli zarrachalar-
informasomalar 
shakllanadi. 
m-RNK 
informasoma 
tarkibida 
hujayra 
nukleazalaridan himoyalangan bo‗ladi va ularning yashash muddati m-RNK 
laridan ancha yuqori bo‗ladi.