O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a’zam xoliqov

umumiy va maxsus
turlarga bo‘linadi. Umumiy qobiliyatlar mavjud bo‘lganda o‘qituvchi o‘z 
pedagogik kasbiy faoliyatini mukammal egallab, mohirona olib borish 
bilan birga, boshqa turli xil faoliyatlar bilan ham muvaffaqiyatli 
shug‘ullanadi. Umumiy qobiliyatga ega bo‘lgan o‘qituvchilar ta’lim-
tarbiya jarayonida har qanday qiyinchilik va ziddiyatlarni qiynalmasdan 
bartaraf etadilar.
O‘qituvchining pedagogik qobiliyatini tahlil qilgan N.V. Kuzmina 
shunday yozadi: 
“Ta’lim – tarbiyada ro‘y beradigan ko‘pgina kamchilik-
lar o‘qituvchi o‘z pedagogik qobiliyatining amaliy yo‘nalishlarini yaxshi 
bilmasligi, iste’dodning o‘qituvchida yo‘qligi natijasida ro‘y beradi”.
10
Karimov I.A. O‘zbekistonning siyosiy – ijtimoiy va iqtisodiy istiqbolining asosiy tamoyillari. – T.:”O‘zbekiston”, 
1995, 47-bet 

---

60 
Maxsus qobiliyatga ega bo‘lgan o‘qituvchilar faqat o‘zlari egallagan 
kasbiy yo‘nalishlari bo‘yicha muayyan faoliyat bilan muvaffaqiyatli 
shug‘ullanadilar.
Biror faoliyatning muvaffaqiyatli, mustaqil va mukammal 
bajarilishini ta’minlaydigan noyob qobiliyatlar birikmasi 
talant 
deyiladi.
5–chizma. Shaxs qobiliyatlari, tabiiy iste’dodlar va ularning farqi. 
Barcha mutaxassisliklarda bo‘lgani kabi o‘qituvchilik kasbida ham 
pedagogik qobiliyat – uning shaxsiy iste’dod xususiyatlarini belgilab, 
kasbiy faoliyat turini muvaffaqiyatli amalga oshirishda subyektiv shart - 
sharoitlar yaratadi. 
Har qanday qobiliyat – shaxsga tegishli bo‘lgan murakkab tushun-
chadir, u faoliyatning talablariga mos xususiyatlar tizimini o‘z ichiga 
qamrab oladi. 
Ko‘nikmalarni egallash tezligi
Erishilgan yutuqlar sifati
Qobiliyat 
ko‘rsatkichlari
Qobiliyatlar
Insonning ma’lum faoliyat talablariga javob beruvchi va 
uning muvaffaqiyatli bajarilishining sharti 
hisoblanuvchi individual-psixologik xususiyatlardir 
UMUMIY:
aqliy faollik; 
tanqidiylik; tizimiylik;
tahlil qilish;
reaktsiya tezligi; 
sintezlash;
diqqatni jamlash; 
e’tiborlilik;
Qobiliyatlarni rivojlantirishning eng yuqori darajasi – TALANT 
MAXSUS: 
tashkilotchilik;
injener-texnik; 
loyihalashtirish; 
matematik;
ijodiy;
badiiy;
musiqaviy. 

---

61 
Har qanday faoliyat ham murakkab bo‘lib, u kishiga turli-tuman 
talablar qo‘yadi. Agar shaxs xususiyatlari tizimi shu talablarga javob bera 
olsa, kishi faoliyatni muvaffaqiyat bilan amalga oshirishda o‘z qobi-
liyatini ko‘rsata oladi, agar xususiyatlaridan qaysi biri rivojlanmagan 
bo‘lsa, shaxs mehnatining muayyan turiga nisbatan kam qobiliyatli, deb 
xarakterlanadi.