Abu rayhon beruniy nom id ag I to sh k en t da vlat texn ika u n IV er site ti m. X. Aripova


-BO‘LIM . R A D IO E L E K T R O N A PPA RA TLA RN I



Yüklə 3,32 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə3/57
tarix27.09.2023
ölçüsü3,32 Mb.
#149843
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   57
Radioelektron apparatlarni loyihalash va modellashtirish asoslari

1-BO‘LIM . R A D IO E L E K T R O N A PPA RA TLA RN I 
LO Y IH A LA SH N IN G A V TO M A TLA SH TIR ISH  
SISTEM A LA RI
1.1. R adioelektron a p p a ra tla r ALS la ri haqida um um iy 
m a’lum otlar
Radioelektron apparatlarining loyihalash jarayonlari murakkab 
jarayonlar hisoblanadi, shuning uchun ulami avtomatlashtirish 
asosan ALS lar yordamida amalga oshiriladi.
ALS lar bu loyihalash ishlarini avtomatlashtirishga m o‘ljallan- 
gan, loyihalash tashkilotlari bilan o ‘zaro bog‘liqlikdagi loyihalash 
vositalari majmuasidan iboratdir. Loyihalashni avtomatlashtirish -
bu loyihalash jarayonini tashkil etuvchi loyihalash masalasini 
shakllantirib, aniq Ioyiha yechimini hisoblash vositalari yordamida 
hosil qilishdir.
ALS larda murakkab radioelektronika qurilmalarini loyihalash 
ishlarini amalga oshirishda blokli-iyerarxik loyihalash uslublari 
saqlanib qoladi. ALS laming rivojlanish bosqichlarida loyihalash 
jarayonlarini bir qancha bosqichlarga bo‘lish mumkin:
- EHM laming dastlabki yaratilish davridagi injenerlik masa- 
lalarini hal qilish bosqichi;
- kompyuterlar imkoniyatiga qarab, natijalami hosil qilishda 
optimallikka, universallikka, aniqlikka erishish uchun yangi uslub 
va algoritmlar yaratish bosqichi;
- rivojlangan ALS lami, ya’ni sistemali darajada loyihalash 
imkoniyatiga ega bo‘lgan ALS lar yaratish bosqichlari.
Hozirgi davrda yaratilayotgan ALS lar quyidagi asosiy 
konsepsiyalami qanoatlantirishi kerak:
- loyihalash jarayonida, kompyuter bilan loyihalovchi o ‘rtasida 
bogMiqlik bo‘lishini ta’minlash;
- loyihalashni bosqichma-bosqich, iyerarxik dekompozitsiyalash 
asosida olib borilishini ta’minlash;


- ALS larni axborotli kelishilgan qism sistemalari ko‘rinishida 
tasvirlanishini ta’minlash. Axborotli kelishilganlik deb, loyihalash 
y o ‘nalishi davomida bajariladigan loyihalash jarayonlari, axborotli 
kelishilgan dasturlar asosida bajarilishiga aytiladi. Agar bitta 
dastuming natijasi ikkinchi dastuming berilgani bo‘lib hisoblansa, 
bunday dasturlar axborotli-kelishilgan dasturlar deyiladi;
- ALS lar ochiq sistemalar k o ‘rinishida yaratilishi kerak, ya’ni 
kerak bo‘lgan taqdirda yangi 'Uslublami kiritish, rivojlantirish 
mumkin boMsin;
- ALS lar obyektga moslashtirilgan va umumlashtirilgan 
modullardan maksimal foydalanish mumkin boMgan sistema 
bo ‘lishi kerak. Umumlashtirilgan modullar - bu bir xil umumiy 
belgilarga ega bo‘lgan, ulami analiz va sintez qilishda bir xil 
ishlami bajarish mumkin bo‘Igan, har xil texnik obyektlardir.
Bu konsepsiyalar ALS lami tashkil qilishda foydalanilgan aniq 
tamoyillar asosida amalga oshiriladi. Bu tamoyillarga quyidagilami 
kiritish mumkin:
- qo‘lda bajariladigan avtomatlashtirilgan va avtomatik loyi­
halash ishlarini birlashtirish;
- sistemaning qismlarini alohida-alohidaligi va ulaming dastu- 
riy ta ’minotining iyerarxik darajalarga bo‘linishi;
- sistemaning interaktivligi;
- sistemaning foydalanuvchi bilan o ‘zaro aloqasini, qisqa vaqt 
davomida amalga oshirish;
- ALS lardan foydalanishni osonlashtirish, y a’ni sistemada 
muloqotli rejimni amalga oshirish;
- kirish-chiqishdagi axborotlami nazorat qila olish;
- baza elementlari parametrlarini o ‘zgartirib borish mumkinligi;
- sistemada o ‘rin almashtirish mumkinligi (loyihalash bosqich- 
larini b a’zilarini dastur yordamida boshqarish);
- loyihaga avtomatik o ‘zgartirish kiritish mumkinligi;
- loyihalovchi talabiga muvofiq kerakli axborotni bera olishi;
- berilgan axborotlami k o ‘rsatish uchun turli tip vositalaridan 
foydalanish imkoniyati.
ALS laming rivojlanishi asosan fan-texnikaning mustahkam ba- 
zasiga bog‘liqdir. Bu bazani yaratish esa, hozirda hisoblash 
texnikasining zamonaviy vositalarini (mini-mikroEHM, shaxsiy
6


kompyuter, quvvatli hisoblash sistemalari, hisoblash tarmoqlari
sun’iy intellekt tamoyillarga asoslangan axborotni qayta ishlash va 
tasvirlashning yagona usullarini, injenerlik va optimallashtirish 
masalalarini yechishning yangi sonli usullarini yaratishdan iboratdir. 
ALS lar fanning yangi fundamental yutuqlari asosida loyihalash 
uslubiyatini rivojlantirish va ishlatish, murakkab sistema va 
obyektlami loyihalashda matematik nazariyalami rivojlantirish 
imkoniyatlarini yaratadi.
ALS lami 
yaratish murakkab kompleksli muammo bo‘lib, 
sistemani yaratish jarayonida loyihalash bosqichlarining hammasini 
yagona uslubiyat bilan ta ’minlash zarurdir.
ALS sistemalari 60-yillardan boshlab yaratila boshlandi. 
Murakkab tizimlar va ulaming elementlar bazasini loyihalash uchun 
dastur vositalarini birlashtirib, yangilarini yaratib, ALS lar uchun 
dasturiy uslubiyatli komplekslar yaratildi. 70 - yillaming o ‘rtalariga 
kelib, bunday komplekslar ko‘plab yaratila boshlandi va ular 
avtomatlashtirilgan ish joylari deb atala boshlandi. 80 - yillaming 
boshlariga kelib katta integral sxemalaming 
avtomatlashtirilgan 
holda loyihalashga m oijallangan, ko‘p darajali ALS lar yaratilib 
ishga tushirildi. Dasturiy-apparatli vositalaming yaratilishi esa 
avtomatlashtirilgan loyihalashga asos bo‘ldi. Shu davrga kelib 
murakkab sistemalaming matematik modellarini avtomatlashtirilgan 
holda yaratish imkoniyati, katta integral sxemalar va bosma 
platalami topologiyasini loyihalash jarayonini algoritmlashtirish 
uslublarini yaratilishi, loyihalash jarayonlarini avtomatlashtirishdagi 
muhim yutuqlardan biri b o id i. Hozirgi davrda ALS laming 
intellektualligini oshirishda muhim izlanishlar olib borilmoqda.

Yüklə 3,32 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   57




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin