Geografiyaning rivojlanish tarixi
Reja:
1. Dastlabki davrlarda geografiya bilimlarning to‘planishi (Qadimgi yoki antik davr
bosqichi).
2. O‘rta asrlar davrida geografiya fanining rivojlanishi.
3. Buyuk geografik kashfiyotlar davri.
4. Yangi davrda ilmiy geografik bilimlarning rivojlanishi.
Amaliy mashg’ulotining maqsadi: Talabalarning turli davrlarda Yer haqidagi
tasavvurlarning rivojlanishi va ularning kengayib borishi haqidagi ma’ruzada
egallagan bilimlarini kengaytirish va mustahkamlash, milliy g’urur-iftixor
tuyg’usini shakllantirish.
Dars jihozi: O’quv metodik majmua, Dunyo va yarim sharlar tabiiy kartasi, dunyo
atlasi, yozuvsiz karta, buyuk geograflarning rasmlari.
Darsda foydalaniladigan texnologiya: Hamkorlikda o’qitish va kartografik
texnologiyalar, kichik , B.B.B. jadvali, aqliy hujum.
Amaliy mashg’ulot davomida bajariladigan topshiriqlar:
1. Turli davrlar geografiya fanining rivojlanishini B.B.B. jadvalida izohlang (1-
jadvalni to`ldiring).
2. Antik davrda geografiya fanining rivojlanishi nomli 2-jadvalni to’ldiring.
3. Turli davrlarda (Gomer, Anaksimandr, Aristotel, Eratosfen, Strabon, Ptolomey)
tuzilgan kartalarni solishtirib, tahlil qiling va kartalarni al’bomga chizing.
4. O’rta asrlar davrida O’rta Osiyodan yetisib chiqqan olimlarning Al-Xorazmiy,
A.R.Beruniy, Ahmad al-Farg’niy, Z.M.Bobur va boshqalarning geografiya fani
rivojiga qo’shgan hissasi jadvalini tuzing va uni to’ldiring (3-jadval)
5. Buyuk geografik kashfiyotlar davrida geografiyaning rivojlanishiga hissa
qo’shganlarning geografik sayhatlarini izohlang (4-jadval).
6. Buyuk geografik kashfiyotlar davrida geografiyaning rivojlanishiga hissa
qo’shganlar (Afanasiy Nikitin, Marko Polo, Vasko do-Gama, Xristofor Kolumb,
Fernand Magellan, Yansszon, A.Tasman, I.F.Kruzenshtern va Yu.F. Lisyanskiylar,
F.F.Bellinsgauzen
va
M.P.Lazarevlar,
Rual
Amundsen,
Robert
Skott,
P.P.Semyonov
Tyan-Shanskiy,
N.Mikluxo-Maklay,
N.M.Prjevalskiy)ning
geografik sayhatlarini ezuvsiz kartaga tushiring.
1.“Ўзбекистон
туристик
объектлари”
фанининг
ривожланиши қайси даврларга
бориб тақалади?
2.“Ўзбекистон туристик объектлари” фанини қачондан алоҳида фан сифатида
ўқтила бошланди?
3.
.“Ўзбекистон туристик объектлари” фанининг ривожланишига кимлар
улкан ҳисса қўшган?
4.
Республикамизда ушбу фанни ривожланишига қандай омиллар таъсир
этади?
1.“Ўзбекистон туристик объектлари” фанининг ривожланиши қайси даврларга
бориб тақалади?
2.“Ўзбекистон туристик объектлари” фанини қачондан алоҳида фан сифатида
ўқтила бошланди?
3.
.“Ўзбекистон туристик объектлари” фанининг ривожланишига кимлар
улкан ҳисса қўшган?
4.
Республикамизда ушбу фанни ривожланишига қандай омиллар таъсир
этади?
7. Mavzu bo’yicha nazorat savollarini to`ldiring (5-jadval).
1-ilova
1-jadval. Turli davrlar geografiya fanining rivojlanishini B.B.B. jadvalida izohlang
№
Bilaman
Bilishni hohlayman
Bilib oldim
1
2
3
4
2-ilova.
2-jadval. Antik davrda geografiya fanining rivojlanishi
№ Olimlar nomi
Geografiya fani rivojiga qo’shgan
hissasi
Hozirgi ahamiyati
1
2
3
4
5
6
7
1.“Ўзбекистон туристик объектлари” фанининг ривожланиши қайси даврларга
бориб тақалади?
2.“Ўзбекистон туристик объектлари” фанини қачондан алоҳида фан сифатида
ўқтила бошланди?
3.
.“Ўзбекистон туристик объектлари” фанининг ривожланишига кимлар
улкан ҳисса қўшган?
4.
Республикамизда ушбу фанни ривожланишига қандай омиллар таъсир
этади?
3-ilova.
3-jadval. O’rta asrlar davrida O’rta Osiyodan yetisib chiqqan olimlar (ularning
geografik asrlari)
№ Olimlar nomi
Geografiya fani rivojiga qo’shgan
hissasi (ularning geografik asrlari)
Hozirgi ahamiyati
1
Muso Xorazmiy
2
A.R.Beruniy
3
Ahmad
al-
Farg’niy
4
Z.M.Bobur
4-ilova.
4-jadval. Buyuk geografik kashfiyotlar
№ Buyuk
geografik
kashfiyo
Buyuk geografik kashfiyotlarning qo’shgan hissasi
1.
Erik
Rauda
(Malla),
Leyve
Eriksson
2.
Afanasiy Nikitin,
3.
Marko Polo,
4.
Vasko do-Gama,
5.
Xristofor Kolumb,
6.
Amerigo
Vespuchchi
7.
Fernand Magellan,
8.
Yansszon,
A.Tasman,
9.
I.F.Kruzenshtern
va
Yu.F.
Lisyanskiylar,
10. F.F.Bellinsgauzen
va M.P.Lazarevlar,
11. Rual
Amundsen,
Robert Skott,
12. P.P.Semyonov
Tyan-Shanskiy,
N.M.Prjevalskiy
13. N.Mikluxo-Maklay
5-ilova.
1.“Ўзбекистон туристик объектлари” фанининг ривожланиши қайси даврларга
бориб тақалади?
2.“Ўзбекистон туристик объектлари” фанини қачондан алоҳида фан сифатида
ўқтила бошланди?
3.
.“Ўзбекистон туристик объектлари” фанининг ривожланишига кимлар
улкан ҳисса қўшган?
4.
Республикамизда ушбу фанни ривожланишига қандай омиллар таъсир
этади?
1.“Ўзбекистон туристик объектлари” фанининг ривожланиши қайси даврларга
бориб тақалади?
2.“Ўзбекистон туристик объектлари” фанини қачондан алоҳида фан сифатида
ўқтила бошланди?
3.
.“Ўзбекистон туристик объектлари” фанининг ривожланишига кимлар
улкан ҳисса қўшган?
4.
Республикамизда ушбу фанни ривожланишига қандай омиллар таъсир
этади?
5-jadval. Mavzu bo’yicha nazorat savollari
Savollar
Javoblar
1. O’rta asrlarda yashab geografiyaga
oid
bilimlarning
takomillashib
borishiga hissa qo’shgan mahalliy
sayyoh
olimlarning
xizmatlari
nimalardan iborat?
2. Muso Xorazmiyning geografiyani
o’rganishidagi xizmatlari va yozgan
asarlari nimalardan iborat
3.
Nima
uchun
XI—XII
asr
geografiyasi
«Beruniy
davri
geografiyasi» deb ataladi?
4. Temuriylar davrida geogra-fiya ilmni
rivojlantirishga hissa qo’shgan mahalliy
sayyoh va olimlar
5. Z.M.Boburning geografiya fani
revojiga qo’shgan hissasi nimalardan
iborat?
Geografiya eng qadimgi va hamisha navqiron fanlardan biri. Geografik kashfiyotlar,
g‘oya va bilimlarning rivojlanish xususiyatlariga asoslanib, bu anning tarixida
quyidagi bosqichlarni ajratish mumkin.
Dostları ilə paylaş: |