So‘z yasovchi qo'shimchalar ustida ishlash. Bu morfemani o 'r
ganishning asosiy vazifasi o'quvchilarni so'zda so 'z yasovchi q o ‘-
shim chaning ahamiyati bilan tanishtirish va shu asosda so'z yasovchi
qo'shim chali so'zdan o 'z nutqida ongli foydalanish ko'nikmasini
o'stirish hisoblanadi. O 'quvchilar so'z yasovchi qo'shim cha yordam ida
yangi leksik m a’noli so'z yasash m umkinligini tushunishi m uhim a h a
miyatga ega.
So'z yasovchi qo'shim chalar ustida ishlash b a ’zi so'z yasovchi
qo'shim chaning m a’nosini va yasama so'zning gram m atik belgi-
larini aniqlash bilan birga olib boriladi. So'z yasovchi qo'shim chaning
m a’nosini tushuntirish uning so'z yasashdagi aham iyatini o'quvchilar
anglashiga im kon beradi, ularning d iq q at-e’tibori so'z yasovchi
qo'shim cha yordam ida yangi leksik m a ’noli so 'z yasalishiga qaratiladi.
Masalan:
ish — ishchi, ishli, ishchan, ishla). Yasalgan so ‘z qaysi so 'z turkum iga kirishini aniqlash so 'z yasovchi
q o'shim cha yordam ida har xil so'z turkum iga oid so 'zlar yasash m um -
kinligi haqidagi tasaw u rn i chuqurlashtiradi.
So'z yasovchi qo'shim chani ongli o'zlashtirish uchun quyidagi
m ashqlar guruhidan foydalanish yaxshi natija beradi:
Birinchi guruh mashqlarga h ar xil so 'z yasovchi q o'sh im cha
qo'shish bilan hosil bo'lgan bir xil o'zakli so'zlam ing m a’no jih atdan
farqini qiyoslashga oid vazifalar kiradi. M asalan,
gul so'zidan -chi, -zor so'z yasovchi qo'shim chalari bilan yangi so 'z yasang. Hosil
bo'lgan so'zlarni m a’nosi va tarkibiga k o 'ra qiyoslang. U larda nim a
o'xshash? So'zning qaysi qismi ularni m a’nosiga ko'ra farqlayapti?
Yangi so'zlarni qatnashtirib gap tuzing.
Ikkinchi guruh mashqlarga bir so'z yasovchi qo'shim chani
h ar xil so'zlarga qo'shishdan hosil bcflgan so'zlarda so 'z yasovchi
qo'shim chaning m a’nosini qiyoslashga oid vazifalar kiradi. Bunday
m ashqlam ing m aqsadi so 'z yasovchi qo 'sh im ch anin g m a’nosi haqi
dagi bilimni elem entar tarzda um um lashtirish hisoblanadi. M asalan,
