O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

PROJECT1.OPT
fayli matnli fayl hisoblanib, siz kompilyatorda 
qo‘llagan o‘rnatmalaringizni saqlaydi.

PROJECT1.DSK
fayli 
ishchi 
sohaning 
holati 
haqidagi 
ma’lumotlarni saqlaydi.
Albatta loiha nomini o‘zgartiriganda 
RES, OPT va DSK kengaytmali 
fayllarning nomlari ham o‘zgaradi.
Dastur kompilyasiyasidan keyin 
quyidagi kengayt-mali fayllar hosil 
bo‘ladi:

DCU
– tayyor modullar.

EXE 
– ishchi fayl.

DSM 
– dasturning muhitda 
ishga tushishi uchun xizmat qiluvchi 
fayl, uning hajmi juda katta va ish yakunlangach uni o‘chirish tavsiya 
qilinadi.
Delphida yangi ilova yaratish. 
Delphi ni ishga tushirish uchun Windows ish stolida Пуск 
(Boshlash) tugmasini sichqoncha ko‘rsatkichini keltirib bosamiz. Hosil 
bo‘lgan menyudan Все программы (Barcha dasturlar) bandini 
tanlaymiz. Hosil bo‘lgan menyudan Borland Delphi 7 bandini 
faollashtiriladi. Natijada Delphiga oid yangi bandlar hosil bo‘ladi. 
Ulardan Delphi 7 ni tanlaymiz. Ekranda oldingi darsda tasvirlangan 
Delphi dasturlash muhitining oynalari paydo bo‘ladi va yangi ilova 
yaratiladi.
Agar menyuning Delphi 
7 
bandida 
sichqonchaning 
chap 
tugmasi-ning 
o‘rniga 
o‘ng 
tugmasini 
bosib, 
mavzubop menyuni chaqirib, 
undan 
Закрепить в меню 
Пуск
(Boshla 
menyusiga 
joylash) yoki 
Закрепить на 
панели задач
(Masalalar 
paneliga joylash) bandlarini 

---

175 
tanlasak, Delphi 7 ning yorlig‘i paydo bo‘ladi va uni ishga tushirish 
osonla-shadi. Agar menyuning Delphi 7 bandini sichqon-cha bilan surib, 
ish stolining bo‘sh joyiga olib borib, sichqoncha tugmasini qo‘-yib 
yuborsak, yorliq ish stolida paydo bo‘ladi.
Delphi da yangi ilova yaratish uchun uning asosiy menyusining 
File (Fayl) bo‘limining New (Yangi) bandini va hosil bo‘lgan yangi 
menyuning Application (Ilova) bandini tanlaymiz. Agar oldingi ilova 
saqlanmagan bo‘lsa, Delphi bu haqida ogohlantiradi va uni saqlab 
qo‘yishni taklif qiladi. Bunda eski ilovani saqlab qo‘yish yoki uni 
saqlamasdan yangi ilovaga o‘tish mumkin.