5-6 Haziran 2010 Zeytinburnu İstanbul 2011 BİTKİlerle tedavi sempozyumu düzenleme Kurulu

Keten Tohumu (Sârek / Seyrek / Zârek)
Ketenin (
Linum usitatissimum
L.) olgun tohumlarına yöremizde sârek, seyrek veya 
zârek denilmekte ve halk hekimliğinde çeşitli şekillerde kullanılmaktadır.
Aynı miktarda keten tohumu ve çedene (kenevir tohumu) tavada hafif kavrulur, nö-
bet şekerine katılarak dövülür. Elde edilen toz lohusaların göğüs şişlerini geçirmek, 
sütü akıtmak ve bollaştırmak için hastaya günde üç öğün birer kaşık yedirilir. Kulla-
nanlar son derece etkili olduğunu belirtmişlerdir. Kavrulmuş keten tohumu, fındık 
ve nöbet şekerinin dövülmesiyle yapılan karışım, zayıf ve mide rahatsızlığı olan kişi-
lere yedirilir. Bala katılan dövülmüş sârek nefes açıcı olarak sabahları bir kaşık yenir. 
Ayrıca güç-kuvvet verici olarak sabah kahvaltılarında da yenilir. Şiş yaraları oldur-
mak veya dağıtmak için yine keten tohumu dövülür, sütle pişirilerek yapılan “sârek 
lapası” yaraya kapatılır.
Tatlıbezir: Keten tohumları sıkılarak elde edilen sarı bir yağdır. Eskiden Sivas’ta at-
tarlarda
19
satılır, sancılanan bebeklere birer çay kaşığı içirilirdi. Tatlıbezir, ekzema, 
hemoroitte ve nefes darlığı hastalıklarında yetişkinler tarafından da içilirdi. Tatlıbe-
zir içinde kızartılan hamur (bişi) ekzemalı kişilere yedirilir.
20
Bezir yağı (Oleum Lini): Kavrulduktan sonra öğütülen keten tohumlarından elde 
edilen kızılımsı esmer, özel kokulu bir yadır. Doymamış yağ asidleri (linoleik, lino-
lik ve oleik asidler) taşır.
21
Bezir yağı veteriner hekimliğinde özellikle müshil olarak 
18
A.Ulubelen, N.Tan, M. Üçer, Flavonoids From Polygonum Cognatum, Fitoterapia Volume LXIII, 
No.1, 1992, s. 87.
19
“Attariye çeşidi” denilen baharat, ot, kök, ev ilaçları vb, şeyleri satanlara attar denilir, Sivas’ta etdar 
olarak söylenmektedir. Attâr; ıtr’dan gelir, anlamı güzel kokular olup, sözcük benzeşmezlik yoluyla ak-
tar olmuştur. Bkz. İ.Ayverdi, Misalli Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul, 2005, s. 83. (Akakir ise eskiden he-
kimlikte ilaç olarak kullanılan bitki kökleridir. Akakir’in tekili olan “akkar” Türkçe’de kullanılmaz. Bkz. 
I. Ayverdi , a.g.e., s.65.)
20
Müjgân Üçer, “Sivas’ta Attar Dükkânları, Şifalı Bitkiler ve Ev İlâçları I-Attariye Çeşitleri”, 
Sivas Folk-
loru
, S.18, Temmuz, 1974, Sivas, s.22.
21
Turhan Baytop, Türkiye’de Bitkilerle Tedavi, İstanbul, 1984, s. 292; Füsun Ertuğ, “Anadolu’nun 

---

35
Bitkilerle Tedavi Sempozyumu
ve manda derilerini yağlamak için kullanılır. Hayvancılıkta derileri yağlamak için yö-
rede “acı bezir” adı verilen ızgın beziri, ızgın bitkisi (
Eruca cappadocica 
Reut.) tohu-
munun yağıdır.