THE 3
rd
INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCES OF STUDENTS AND YOUNG RESEARCHERS
dedicated to the 99
th
anniversary of the National Leader of Azerbaijan Heydar Aliyev
203
Buna baxmayaraq, kiberpozuntuların iqtisadi
təsiri çox böyük olmağa
davam edir. 2009-cu ildə Prezident Obama kiberhücumların iqtisadi təsirini
ildə 1 trilyon dollardan çox və ya ABŞ-ın Ümumi Daxili Məhsulunun (ÜDM)
təxminən 6 %-i kimi qiymətləndirdi. (Obama, 2009). Əksər hökumət və özəl
sektor təşkilatları kiberaktivlərini qorumaq üçün xərclərini artırırlar. Bu inves-
tisiyalar bir çox şirkətlər üçün informasiya texnologiyaları büdcəsinin təxmi-
nən 5 %-ni təşkil edir. (Gartner, 2013) Kibertəhlükəsizliyə böyük və artan
investisiyaya baxmayaraq (Bazar Araşdırmasına görə illik mürəkkəb artım
tempi 6 %), bir çox təşkilatlar kibertəhlükəsizliyə, nə qədər investisiya qoya-
cağını müəyyən etməkdə çətinlik çəkirlər.
İnformasiya Kommunikasiya Texnologiyalarının (İKT) ictimai məkanlara
yayılması yeni ictimai məkan tipini- kiberparkın yaranmasını zəruri edir.E-
iqtisasiyyat,e-tibb,e-təhsil ilə birlikdə İKT-nin ölkə iqtisadiyatına müsbət təsiri
gözləniləndir. (Jamal & Jokovic, 2019)
Kiberpark konsepsiyası rəqəmsal vasitəçiliyə malik ictimai açıq məkanı,
təbiət,cəmiyyət və kibertexnologiyaların hibrid təcrübələr yaratmaq,yeni isti-
fadə imkanları açmaq üçün birləşdiyi məkan kimi xarakterizə edir. Kiberpark
sərhədləri aşmağa və real dünyanı virtual dünya ilə ekstrapolyasiya etməyə
imkan verir. O, ictimai açıq məkanların immersiyasının, istifadəsi və idarə
edilməsinin yeni yollarını yaradır, yeni qavrayış metodlarını meydana çıxarır.
(Carlos Smaniotto Costa, 2019)
Kiberkpark anlayışı əvvələr nisbətən qeyri-müəyyən idi. Lakin,sonralar
kiberpark , yeni texnologiyaların
və rəqəmsal mühitin, həyat keyfiyyətlərini
yüksəldən xidmətlərin təmin edildiyi intellektual məkan kimi xarakterizə olun-
mağa başladı. 2014-cü ilin noyabrında Barselonada kiberparklar la bağlı
keçirilən görüşdə kiberparkların mahiyyətinə aşağıdakı kimi tərif verildi:
Kiberpark proseslər və texnologiyalardan ibarət dizayn edilmiş ekosistemdir.
Konsepsiya kiberparkı yalnız texnoloji-məntiqi birləşmiş yer kimi deyil,
ekosistem kimi qəbul etmək üçün inkişaf edir.
Vaxt keçdikcə konsepsiya
kiberparkların yaradılması məqsədinin nə olması ilə bağlı yığcam mənaya
gəldi: Kiberpark, hibrid təcrübələr yaratmaq və iqtisadi inkişafa stimul vermək
üçün təbiət və kibertexnologiyaların birləşdiyi şəhər mənzərəsinin yeni növü-
dür. (Konstantinos Lalenis, 2019).
Kiberkpark anlayışı nisbətən yeni olduğu üçün dünyada geniş yayılma-
mışdır.Az sayda ölkələrdə kiberparklar var ki, bunlardan ən tanınmışları Tür-
kiyə, Hindistan, Filippində yerləşir. Türkiyədə yerləşən Bilkənt kiberparkı həm
yerləşdiyi ölkədə, həmdə digər ölkələrdə yerləşən kiberparklar arasında xü-
susi nüfuza malikdir.
Bilkənt kiberpark, Türkiyənin öndə gələn universitetlərindən Bilkənt
Universiteti və Bilkənt Holding tərəfindən 2002-ci ildə qurulub. Türkiyənin ilk
özəl universitet texnoparkıdır. Bilkənt Kiberpark, müxtəlif sektorlarda sahə-
sində lider olan 250-nin üzərində yüksək texnologiyalar firması, 5 araşdırma