Tezislər / Theses


XLORAMİN-B İLƏ DOYMAMIŞ SPİRTLƏR ARASINDA



Yüklə 17,55 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə406/493
tarix02.10.2023
ölçüsü17,55 Mb.
#151572
1   ...   402   403   404   405   406   407   408   409   ...   493
BHOS Tezisler 2022 17x24sm

XLORAMİN-B İLƏ DOYMAMIŞ SPİRTLƏR ARASINDA
BİRLƏŞMƏ REAKSİYASININ TƏDQİQİ 
Lalə Zeynalova 
AMEA akad. 
Ə
.Quliyev ad
ı
na A
ş
qarlar Kimyas
ı
 
İ
nstitutu 
Bak
ı
, Az
ə
rbaycan 
alximikseva@mail.ru 
Elmi rəhbər: k.ü.f.d. Sevgili Məmmədova 
Açar sözl
ə
r:
 
propargil spirti

xloramin-B, sulfamid
Sulfoturşuların xloramidləri yalnız dezinfeksiyaedici və oksidləşdirici 
vasitə kimi istifadə olunmur. Onlar, asan tapılan və qeyritoksik olduğu üçün 
axır vaxtlar onların müxtəlif kimyəvi xassələri ilə əlaqədar olaraq müxtəlif 
kimyəvi reaksiyalarda istifadə olunur [1]. 
N-halogen–N-metalarilsulfamidlər məsələn xloramin B, xloramin-T, 
xloramin XB, bromamin-B, iodamin-T və s. müxtəlif kimyəvi reaksiyalarda 
istifadə olunur. Bizim tərəfimizdən N,N-dixlor-p-tolilsulfamidin izobutilenin 
stirolla (mol kütlə = 600-650) soolihomerinə və poliizobutilenə (mol kütlə = 
1000-1200) birləşmə reaksiyası öyrənilmişdir [2].


THE 3
rd
 INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCES OF STUDENTS AND YOUNG RESEARCHERS 
dedicated to the 99
th
anniversary of the National Leader of Azerbaijan Heydar Aliyev
420
Reaksiya girən komponentlərin nisbəti və temperaturun təsiri tədqiq 
edilmişdir. Tapılıb ki, komponentlərin optimal nisbəti ekvimolekulyar nis-
bətdir. Temperatur isə 25-35
0
S.-dir. Reaksiya UB şüalanma ilə aparılır.
Müəlliflər [3] sulfoturşuların N-natrium-N-xloramidlərinin turş mühitdə 
heksen-1-ə birləşmə reaksiyasını tədqiq ediblər. Məqsədli məhsulların çıxı-
mına temperaturun, reagentlərin nisbəti, turş mühitin təsiri öyrənilmişdir. Mə-
lum olub ki, optimal şəraitdə 3 məhsul əmələ gəlir. Onlardan biri Markovnikov 
qaydasına əksdir. Qalan ikisi isə Orton qruplaşma məhsuludur. Xloraminlərin 
fərqləndirici xüsusiyyəti odur ki, reaksiya mühitinin dəyişməsi ilə reaksiyanın 
istiqaməti kəskin dəyişir. Reaksiyanı su və efir mühitində aparan zaman β-
xlorhidrinlər, yaxud da β-xlorefirlər əmələ gəlir. 
Bu birləşmələrdə də xlor atomunun reaksiya qabiliyyəti yuksəkdir[4]. 
Müəlliflər[5] tərəfindən müəyyən olunmuşdur ki, sulfoturşuların N-monoxlo-
raminlərinin olefinlərlə qarşılıqlı təsirindən su, spirt və üzvi turşuların iştiraki 
ilə 1-xlor-2-hidroksi-, -alkoksi yaxud karboksialkillər alına bilər. Və bu zaman 
alkil radikalının uzunluğu reaksiyaya təsir göstərmir. 
Bunları nəzərə alaraq xloramin-B və propargil spirti arasında reaksiya 
öyrənilmişdir. Reaksiyanın istiqaməti həlledicidən asılı olaraq müxtəlif olur. 
Aproton həlledicidə(benzolda) reaksiyanı aparan zaman yeni sinton 1-xlor-2-
fenilsulfoniliminopropanol-3-birləşməsi sintez olunmuşdur.
Sintez olunmuş birləşmənin quruluşu NMR-spektr vasitəsilə təsdiq olun-
muşdur.

Yüklə 17,55 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   402   403   404   405   406   407   408   409   ...   493




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin