Microsoft Word mumtoz faylasuflar hikmati ziyouz com doc

www.ziyouz.com
кутубхонаси
200
SHAMFOR NIKOLA SEBASTIAN ROK
(1741-1794) 
Frantsuz faylasufi Shamfor klermonlik ruhoniyning farzandi bo‘lib, kollejda tarbiya 
olayotgan chog‘idayoq zukkoligi bilan boshqalardan ajralib turardi. Shamfor kollejni 
bitirgach, abbatlik martabasiga ega bo‘lgan, ammo bu uni zarracha quvontirmagan.
Faylasuf muhtojlik nimaligini juda erta anglab yetdi. U 1761 yildan boshlab Kyolnda, 
keyinroq Parijda aslzoda xonadonlarda o‘qituvchilik qilgan. Garchi boshlagan ishi katta 
ruhoniylik martabasiga erishish uchun munosib bo‘lsa-da, Shamfor yozuvchilikni ma’qul 
ko‘rgan. 
U bitgan qasidalar, quvnoq qissalar, fojia asarlar aslzodalar jamiyatiga yo‘l ochdi: 
Frantsiya qiroli va qirolichasining iltifotiga ko‘ra, unga maosh tayinlandi. Shahzoda esa 
Shamforga kotiblik lavozimini taklif etdi. 1781 yilda Shamfor Frantsiya akademiyasiga 
a’zo bo‘ldi. Bora-bora kiborlar jamiyatining chin vakiliga aylandi. Saroyning e’tiborli 
kishilari faylasufga hurmat bilan qarashgan. 
Shamforning baxtli, g‘am-tashvishsiz hayoti uzoq cho‘zilmaydi. Frantsiya inqilobining 
ta’siri uni ham chetlab o‘tmadi. 
Na muayyan tartibga ega jamiyat, na o‘z qarashlari va yumushiga ega bo‘lgan odamlar 
o‘tkir aql sohibi Shamforni inqirozdan asray olishdi. 
Hurfikrligi va teran kinoyalari Shamforning ishsiz qolishiga sabab bo‘lib, turma 
ostonasiga yetaklab keldi. U og‘ir yaralanib halok bo‘lgani tufayligina ikkinchi marta 
qamalishdan qutulib qoldi. Shamforning asosiy asari 
«Hikmatlar va fikrlar, dono iboralar 
va latifalar» 
deb nomlanadi. 
 
* * * 
Agar odamlar o‘zlarida ezgulikka muhabbat va maqtovga loqaydlik, mehnatga tashnalik va 
shuhratga beparvolik kabi qarama-qarshi sifatlarni jamlay olganlarida juda yaxshi bo‘lardi. 
* * * 
Jiddiy ishlar chog‘ida odamlar o‘zlarini qanday lozim bo‘lsa, shunday tutadilar. Mayda ishlarda esa 
ularning asl qiyofasi ko‘rinib qoladi. 
* * * 
Tarbiya ikki narsaga: axloqqa va mulohazakorlikka tayanmog‘i kerak. Axloq ezgulikka tirgak bo‘lsa, 
mulohazakorlik yomonlikdan asraydi. Agar siz faqat axloqqa suyansangiz, anqov va jafokashlarni, 
faqat mulohazakorlikka tayansangiz, o‘ziga pishiq xudbinlarni tarbiyalab yetishtirasiz. 
* * * 
Ezgu ishimiz uchun mukofotlash asnosida savobni bizdan tortib olishadi. 
* * * 
Biz ko‘pchilik orasida emas, yolg‘izlikda baxtiyorroqmiz. Buning boisi tanholikda jonsiz narsalar 
haqida, odamlar orasida esa ular to‘g‘risida o‘ylaganimizdadir, balki? 
* * * 
Haddan ortiq yuksak fazilatlar ham ba’zan insonni jamiyat uchun yaroqsiz holga keltirib qo‘yadi. 
Zotan, bozorga ham katta oltin yombi bilan bormaydilar. U yerda tanga, ayniqsa, mayda chaqalar 
kerak bo‘ladi. 

---

Haqiqat manzaralari 96 mumtoz faylasuf