7-rasm. Yacheykalar ajratilmagan
8-rasm. Yacheykalar holat. ajratilgan holat.
Agar ma'lumotlar diapazoni ajratilgan bo'lsa, «Диапазон» nomli
maydonda ma'lumotlar joylashgan sahifaning nomi va yacheykalarning
absolyut manzili ko'rsatilgan ifodajoylashadi (8-rasm).
Agar ma'lumotlar diapazoni berilmagan bo'lsa, uni kiritish kerak.
Buning uchun «Диапазон» nomli maydonning o'ng tomonidagi 5]
belgiga sichqoncha ko'rsatkichi keltiriladi va chap tugma bosiladi.
Natijada Мастердиаграмм (шаг 2 из 4) muloqot oynasining o'lchami
o'zgarib, ensiz maydonga aylanadi va bu maydonga ma'lumotlar
diapazonining yacheyka manzillarini yozish yoki sichqoncha orqali
belgilab olib kiritish mumkin. Odatda, sichqoncha bilan belgilash
usulidan foydalaniladi. Ma'lumotlar diapazoni belgilangach, kiritish
maydonining o'ng tomonidagi \ tugma bosilib, muloqot oynasi
boshlang'ich o'lchamga keltiriladi.
Диапазоныданных nomli ilova oynasida ma'lumotlar qatorining
satr yoki ustun bo'ylab joylashganini ko'rsatish kerak. Buning uchun
satrlarda (строках) yoki ustunlarda (столбцах) degan yozuvlardan biri
tanlanadi.
Agar Ряд nomli ilova oynasi faollashtirilsa, unda hosil
qilinayotgan diagrammaning ko'rinishi, qatori (ряд) va uning nomi
(имя) hamda qiymati (значения) joylashgan yacheykalarning manzili, x
o'qi bo'yicha yozuv (подписипооси x) berilgan yacheykaning manzili
ko'rsatilgan bo'ladi.
Agar foydalanuvchi 3-rasmda keltirilgan jadvalning C1:C11
yacheykalarini belgilab olsa va bu yacheykalar oddiy gistogramma
yaratishdagi ma'lumotlar qatori satrlarda joylashgan deb hisoblasa,
ekranda quyidagi muloqot oynasi namoyon bo'ladi.
Keltirilgan rasmning Ряд nomli oynachasida Ряд 1, Ряд 2, Ряд 3,
... ro'yxat joylashgan. Bu ro'yxat aslida 3-rasmda keltirilgan jadvalning
A2:A11 yacheykalardagi kattaliklarni anglatadi. Demak, Ряд1 degan
yozuvni Yangi /anion nomiga almashtirish kerak. Buning uchun Ряд1
ajratiladi, Имя nomli maydonga kursor keltirilib, unga Yangi zamon
so'zlari teriladi yoki maydonning o'ng tomonidagi belgi bosilib, Yangi
zamon so'zlari yozilgan yacheyka tanlanadi va muloqot oynasi avvalgi
o'lchamga keltiriladi. Natijada Ряд 1 o'rniga Yangi zamon ro'yxatga
joylashadi. Xuddi shu tartibda qolgan Ряд 2, Ряд 3, ... tumanlar nomi
bilan almashtiriladi.
195
Ro'yxatga yangi qator Добавить tugmasini bosish orqali qo'shiladi,
ro'yxatdagi kerakmas qator ajratilib, Удалить tugmasini bosib
o'chiriladi.
Keyingi qadamga o'tish uchun Далее tugmasi bosiladi.
«Diagrammalar
ustasi»ning
uchinchi
qadami.
Bu
qadamda
yaratilayotgan diagrammaning asosiy kattaliklari o'rnatiladi.
«
Мастердиаграмм (шаг 3 из 4)» muloqot oynasi oltita ilova
oynalaridan tashkil topgan:
Sarlavhalar (Заголовки) - diagrammalar va koordinata o'qlarining
nomlari kiritiladi;
O'qlar (Оси) - koordinata o'qlarini akslantiradi yoki ko'rsatmaydi;
To'r chiziqlari (Линиисетки) - diagrammadagi to'r kattaliklarini
boshqaradi;
-Izoh (Легенда) - izohlarningjoylashishini belgilaydi;
Ma'lumotlar haqidagi yozuvlar (Подписиданных) diagrammadagi
ma'lumotlar nomlarini akslantiradi;
Ma'lumotlarjadvali (Таблицаданных) - diagramma va jadvalning
bog'lanishini boshqaradi.
Sarlavhalar
nomli
ilova
oynasining
Названиедиаграммы
maydoniga diagrammaning sarlavhasi (nomi) kiritiladi (10-rasm). Agar
sarlavha uzun bo'lib, bir satrga sig'masa, avtomat ravishda qolgan qismi
keyingi satrlarga ko'chiriladi.
Koordinata o'qlarining gorizontal yo'nalishdagi nomi Ось X
(категорий) maydoniga kiritiladi. Vertikal yo'nalishning nomi Ось Y
(значений) maydonida beriladi.
Bir maydondan ikkinchisiga o'tish klaviaturaning Tab tugmasi
yordamida yoki sichqoncha ko'rsatkichini kerakli maydonga keltirib,
chap tugmani bosish bilan amalga oshiriladi. Agar Enter tugmasi
bosilsa, «Diagrammalar ustasi»ning keyingi qadamiga o'tiladi. Ko'rilgan
maydonlarga kiritilgan ma'lumotlar diagramma shaklini ko'rsatuvchi
oynada akslanadi.
Uch o'lchovli diagrammada Z o'qi mavjud. Mастер «Ma'lumotlar
haqidagi yozuvlar» nomli ilova oynasida diagrammada akslanuvchi
yozuvlar beriladi.
Yozuvlarga qo'shish (Включитьвподписи) panelidagi Qatorlar nomi
(Именарядов) ko'rsatkichi belgilansa (11-rasm), har bir ustun ustiga
qator nomi qo'yiladi. Agar 9-rasmda keltirilgan holatdagi Ряд 1, Ряд 2,
Ряд 3, ... nomlar o'zgartirilmasdan, keyingi qadamga o'tilganda, hosil
bo'lgan diagramma ustunlarining ustiga Ряд 1, Ряд 2, Ряд 3, ... nomlari
196
yoziladi. Agar ikkinchi qadamda tumanlar nomlari ko'rsatilgan bo'lsa,
uchinchi qadamda shu nomlar diagramma ustunlari ustiga yoziladi.
Agar Kategoriyalar nomlari (Именакатегорий) ko'rsatkichi belgilansa,
diagrammaning har bir ustuni ustiga kategoriya (bizning misolimizda,
tumanlar) nomlari akslanadi.
Qiymatlar (Значения) ko'rsatkichi belgilansa, ustunlar ustida qayd
etilganjinoyatlar soni ko'rsatiladi.
Bo'laklar (Доли) va Pufakchalar o'lchami (Размерыпузырьков)
yuqorida tanlangan gistogrammaga tegishli emas, shuning uchun bu
ko'rsatkichlar bilan ishlashning imkoniyati yo'q. Ular tegishli
diagrammalarda faollashadi. Yuqorida keltirilgan faol ko'rsatkichlardan
birortasi tanlansa, «Izoh kaliti» (Ключлегенды)ш elgilashning imkoni
mavjud bo'ladi. Izoh kaliti diagrammaning o'ng tomonidajoylashgan
rangli kvadratni anglatadi. Har bir ma'lumotlar qatoriga o'ziga xos rangli
kvadrat mos
keladi. Bunday rangli kvadratlardan keyin ma'lumotlar qatorining nomi
joylashadi. Agar Qiymatlar (Значения) ko'rsatkichi va «Izoh kaliti»
birgalikda belgilansa, u holda har bir ustun ustidagijinoyatlar sonining
oldida mos rangli kvadrat ham aks etadi.
Yozuvlarga qo'shish (Включитьвподписи) panelidagi ko'rsat-
kichlarning barchasini yoki ba'zilarini bir vaqtning o'zida belgilash
mumkin. Bu holda ustunlar ustidagi yozuvlar aralashib ketmasligi uchun
foydalanuvchi Ajratuvchi (Разделитель) deb nomlangan ro'yxatdan
o'ziga kerakli simvolni tanlaydi.
Agar foydalanuvchi Excel 2000 dasturidan foydalanayotgan bo'lsa,
«Ma'lumotlar haqidagi yozuvlar» nomli ilova oynasida Yozuvlar
qiymati (Подписизначений) panelida Yo'q (Нет), Qiymat (Значение),
Bo'lak (Доля), Категория, Kategoriya va bo'lak (КатегорияиДоля),
Pufakchalar o'lchami (Размерыпузырьков) nomli ko'rsatkichlar mavjud
(12-rasm) (Excel 2007 da Макет menyusi). Bu dasturda faqat birgina
ko'rsatkich bilan ishlash belgilangan.
Ma'lumotlar jadvali (Таблицаданных) nomli ilova oynasida
diagramma ostiga shu diagrammani yaratish uchun asos bo'lgan
yacheykalar oralig'ini ham keltirish mumkin. Buning uchun Ma'lumotlar
jadvali (Таблицаданных) nomli ko'rsatkich belgilanadi (13-rasm)
(Excel 2007 da Макет menyusidagi Таблицаданных). Agar «Izoh
kaliti» ham faollashtirilsa, mos rangli kvadrat ma'lumotlar qatori oldida
hosil bo'ladi.Odatda Легендаш qo'shish (Добавитьлегенду) ko'rsatkichi
faol bo'ladi, ya'ni Легенда joylashgan soha diagramma bilan birga
197
akslanadi (14-rasm). Bunday holda Joylashuv (Размещение) nomli
paneldagi ko'rsatkichlar (внизу; вправомверхнемуглу; вверху; справа;
слева) bilan ishlashning imkoni mavjud bo'lib, ular orqali Легенда
joylashgan sohaning o'rni belgilanadi (Excel 2007 da Макет menyusi).
Agar Легендат qo'shish ko'rsatkichi belgilanmagan bo'lsa, Легенда
sohasi diagrammada aks etmaydi va Joylashuv (Размещение) nomli
paneldagi ko'rsatkichlar bilan ishlashning imkoni yo'q. To'r
chiziqlari
nomli qo'shimcha ilovali oynada X va Y o'qlari asosiy va yordamchi
chiziqlariningjoylashuvi akslanadi (15-rasm).Asosiy va yordamchi
chiziqlarning barchasini faollashtirish ba'zi hollarda diagrammaning
tahlilini qiyinlashtiradi.
O'qlar (Оси) nomli qo'shimcha ilovali oynachada (16-rasm) o'qlar
bo'yicha joylashgan ma'lumotlar aks ettiriladi. Odatda, Ось X
(категорий) va Ось Y (значений) ko'rsatkichlari faol holatda bo'ladi.
Bu ko'rsatkichlarning faolligini bekor etish diagrammada o'qlarning
bo'laklarga bo'linishini va ma'lumotlar qiymatlarini ko'rinmas holga
keltiradi.X o'qi bo'ylab uchta (автоматическая, категории, ось
времени)ko'rsatkichlar bor. Bu ko'rsatkichlardan uchinchisi (ось
времени) sana bilan bog'liq. Odatda, Microsoft Excel dasturida sana
boshi deb 1900- yilning 1-yanvari belgilanadi.Qo'shimcha ilovali
oynachalarning barchasida kerakli kattaliklar o'rnatilgandan so'ng,
keyingi qadamga o'tish uchun Далее tugmasi bosiladi.
«Diagrammalar ustasi»ning to'rtinchi qadami. To'rtinchi qadam
shakllantirilayotgan diagrammaning joylashishini belgilaydi. Sahifaga
diagrammani joylashtirish (Поместитьдиаграммуналисте) panelida
ikkita ko'rsatkich (отдельном, имеющемся) va ikkita maydon mavjud
(17-rasm). Ikkita ko'rsatkichdan qaysi biri tanlansa, shu ko'rsatkich
yonidagi sahifa nomi joylashgan maydon faollashadi. Agar alohida
(отдельном) ko'rsatkich tanlansa, hosil qilinayotgan diagramma
Diagrammal nomli sahifaga Готово tugmasi bosilganda joylashadi.
Bu sahifa nomi foydalanuvchi tomonidan o'zgartirilishi mumkin.
17-rasm. To'rtinchi qadamning muloqot oynasi.
198
Agar mavjud (имеющемся) ko'rsatkichi tanlangan bo'lsa, bu
ko'rsatkichning ro'parasidagi maydondagi sarlavhalar (Лист 1, Лист
2,...) ro'yxatidan qaysi biri tanlansa, shu sahifaga diagramma joylashadi.
Foydalanuvchi
tomonidan
alohida
sahifaga
biror
diagramma
joylashtirilgan bo'lsa, bu sahifaning nomi ham sarlavhalar ro'yxatiga
kiritilgan bo'ladi. Bu esa bir necha diagrammani bir sahifaga
joylashtirishga imkon beradi.
Dostları ilə paylaş: |