O‘quv yili 023-2024 Semestr ects kreditlar

II. Asosiy nazariy qism (ma’ruza mashg‘ulotlari) 
II.I. Fan tarkibiga quyidagi mavzular kiradi: 
 
1-MODUL. FALSAFA VA MANTIQ 
1-mavzu. Falsafa va uning jamiyat hayotidagi roli
Falsafaning predmeti, asosiy masalalari, tuzulmasi, funksiyalari. Falsafaning 
paydo bo‘lishi va jamiyat rivojlanishidagi ahamiyati. Dunyoqarashning mohiyati, 
tuzilishi va asosiy funksiyalari. Dunyoqarashning tarixiy shakllari: mifologik va 
diniy dunyoqarash, falsafiy va ilmiy dunyoqarash, ularning o‘aro aloqadorligi 
hamda o‘ziga xosligi. Raqamli sivilizatsiya sharoitida yoshlar dunyoqarashida 
axboriy tahdidlarga qarshi imunitetni shakllantirishda falsafaning ahamiyati.
 
2-mavzu. Falsafiy tafakkur taraqqiyot bosqichlari: Sharq falsafasi 
Qadimgi Sharqda asotiriy tasavvurlar va falsafiy bilimlarning paydo bo‘lishi. 
Misr va Bobilda olam va odamning paydo bo‘lishi haqidagi mifologik 

---

3 
tasavvurlarning shakllanishi. Qadimgi Hindistonda olam va odamning kelib 
chiqishi, ularning o‘zaro munosabati borasidagi falsafiy qarashlarning rivojlanishi. 
Vedalar va Upanishadlar qadimgi hind donishmandligining manbai sifatida. 
Qadimgi hind falsafiy maktablari. “Avesto” qadimgi davrda Markaziy Osiyoda 
rivojlangan inson, tabiat, jamiyat va davlatchilik haqidagi falsafiy g‘oyalarning ilk 
manbai sifatida. Daochilik, Konfutsiychilik, Moizm, Legizm singari qadimgi Xitoy 
falsafiy maktablarining borliq, inson, jamiyat va davlatning mohiyati, ijtimoiy-
siyosiy tartibot, yoshlarda axloqiy fazilatlarni shakllantirish haqidagi g‘oyalari.
Arab-musulmon sivilizatsiyasi va islom falsafasining vujudga kelishi. Islom 
tamaddunida diniy va dunyoviy ilmlarning o‘zaro uyg‘unlikdagi taraqqiyoti (Muso 
al-Xorazmiy, Ahmad al-Farg‘oniy, Abubakr ar-Roziy, Abu Nasr Forobiy, Abu 
Rayhon Beruniy, Abu ali Ibn Sinolarning tabiiy-ilmiy, ijtimoiy falsafiy qarashlari). 
Islomiy ilmlar rivojida Xuroson va Movarounnahrdan yetishib chiqqan olimlar 
hissasi. Ilk o‘rta asr Sharq falsafasi va uyg‘onish davri. Ilk o‘rta asrda tasavvuf va 
islom ilohiyotshunoslik maktablari ta’limotlari.
Temuriylar sulolasi davri. Abdurahmon Jomiy va Alisher Navoiy falsafasi. 
Temuriylar davrida tabiiy-ilmiy bilimlar taraqqiyoti (Mirzo Ulug‘bek, Ali 
Qushchilarning tabiatshunoslik fanlariga qo‘shgan hissasi).
Yangi davr Sharq tasavvufi. XIX asr oxiri va XX asr boshlarida Markaziy 
Osiyoda ilg‘or falsafiy, ijtimoiy-siyosiy fikrlar. Sharq istilosi bilan bog‘liq 
uyg‘onish harakatlari, osiyotsentrizm, panturkizm, panislomizm, ma’rifatparvarlik 
va jadidchilik ta’limotlari. O‘zbekistonda falsafiy fikrlar rivoji. O‘zbekistonda 
ajdodlar me’rosini tiklash va ularni jahonda keng ommalashtirish borasidagi 
islohotlarning mazmun-mohiyati.