atI0, a2I0, a^ / 0
(a — biror koeffitsiyent,
a > 1) ularga mos tovush qattiqligining sezilishlari E0,
2
E0, 3
E 0 va hokazo bo'ladi.
Buning matematik mazmuni tovushning qattiqligi shu tovush intensivligining
logarifmiga proporsional demakdir. Agar intensi vliklari / va
10 bo'lgan (
I0 —
eshituv bo'sag'si) ikki tovush ta’sir qilayotgan bo'lsa, V eber-Fexner qonuniga
binoan biror tovushning qattiqligi unga nisbatan intensivlik bilan quyidagicha
bog'langan:
E = k lg (/ / /(,)
(8.3)
bu yerda
к — proporsionallik koeffitsiyenti bo'lib, u chastota va intensivlikka
bog'liq.
A gar
k proporsionallik koeffitsiyenti o'zgarm as bo 'lgan da edi, (8.1) va
(8.3) fo rm ulalard an tovush intensivligining logarifm ik shkalasi tovush
qattiqligi shkalasiga mos kelishi kelib chiqar edi. Bu holda tovush qattiqligi,
intensivlik kabi bellarda yoki d etsibellarda ifodalangan b o 'la r edi. Biroq
k ningchastotaga va intensivlikka haddan tashqari bog'liqligi tovush qattiqligini
(8.3) form uladan foydalanib oddiygina aniqlashga im kon berm aydi. Shartli
ravishda 1 kGs chastotada tovushning qattiqligi va intensivligi bir-biriga teng
deb h isoblanadi, y a’ni
k = 1 va
E g = lg
I 'O
J yoki (8.2) ga o'xshash holda
Еф = 1 0 1 g ( / / / 0)
(8.4)
Tovush intensivligi shkalasidan farq qilishi uchun tovush qattiqligi shkalasida
detsibellar fonlar (fon) deb aytiladi.
Boshqa chastotalarda tovush qattiqligin i o‘lchash uchun tekshiriladigan
tovushni ch asto tasi 1 kG s bo ‘lgan tovush bilan taq qoslash lozim . Buning
uchun
