Investitsiya loyihalari tahlili

9.2.A holining ijtim oiy-m adaniy va
dem ografik xususiyatlari
Ijtim oiy tahlilda ijtim oiy-m adaniy va dem ografik xususiyatlam i to ’la 
xisobga olm aslik jahon m amlakatlari va xaqaro-m oliya institutlarining 
tajribasida loyihalarning sam arasiz b o ’lishiga sabab b o ’lgan. M isol uchun 
M isrda Nil daryosiga qurilgan A suan to ’g ’onini eslab o ’tish kifoyadir.
Ijtim oiy tahlilning birinchi bosqichi loyiha y o ’naltirilgan aholi
122

---

guruhi, uning m iqdori va tarkibini aniqlashdan iborat.
Loyiha y o ’naltirilgan aholining turm ush tarzi k o ’pincha uni ishlab 
chiquvchi kishilam ing turm ush tarzidan farq qiladi. SHu tufayli 
rejalashtirish jarayonlariga m ahalliy aholi ja lb etilmasa, loyiha mahalliy 
sharoitga mos kelm asligi mum kin. M ahalliy sharoitlam i bilmaslik, bu 
to ’g ’rida bir guruh shaxslar, xususan, y o ’lboshchilam ing interv’yu y o ’li 
bilan olingan fikriga k o ’ra ish yuritish aholi ko ’pchilik tabaqalari 
qarashlarining e ’tiboridan Chetda qolishiga olib keladi.
SH ahar ham da qishloq joylaridagi oilaviy x o ’jaliklar tarkibi 
to ’g ’risida to ’g ’ri tassavurga erishish ham katta kuch talab etadi. SHahar 
joylari uchun m o’ljallangan ayrim loyihalarda bu erlarda oila a ’zolari 
qishloq joylarida m uhim ro l’ o ’ynovchi ijtim oiy qo ’llab-quvvatlash 
tizim idan butunlay aloqasini uzgan deb qaralgan. A slida kam ta ’m inlangan 
shahar oilasi tez o ’zgarib turuvchi ijtim oiy koalitsiya hisoblanadi. Iqtisodiy 
va siyosiy sharoitlar o ’zgarishi ta ’sirida bu oila bolalari bir uy x o ’jaligidan 
boshqasiga 
o ’tib 
turadilar, 
boshqa 
bir 
a ’zolari 
esa 
boyroq 
qarindoshlarinikiga k o ’chib o ’tadilar. Bunday o ’zgarishlar oila a ’zolari 
sonining o ’zgarib turishiga m oslasha oladigan uy-joy m aydonini talab 
etadi.
Agar loyiha aholini k o ’chirishni ko ’zda tutsa, ijtim oiy madaniyati va 
dem ografik xususiyatlam i e ’tiborga olishi zarur. M ajburiy k o ’chirish 
o ’ziga xos ijtim oiy m uam m olarni keltirib chiqaradi. U ojizlik, begonalik 
tu y g ’ularini tu g ’diradi ham da ijtim oiy birdam lik va guruh ishlab chiqarish 
potentsiali pasayishiga olib keladi.
K o ’chirish dasturlari uy jo y bilan ta ’minlash, tovon puli to ’lash, 
ishga joylashtirish tadbirlari bilan bir qatorda, kishilarga ularning turm ush 
darajalari yaxshilanishini kafolatlashi kerak.