9.3-rasm.
Uzgichning ulangan holatida k ontaktlar gurulii:
1
— qo'zg'almas bosh kontakt;
2
— q o ‘zg‘aIuvchan bosli kontakt;
3, 4 —
qo‘zg‘aluvchan va qo‘zg‘almas yoy so ‘ndiruvchi k ontaktlar;
5
— rolik;
6
— val; 7 — tortqi.
Kontakt sirtlarining elektrik yemirilishi u la rn in g b ir v aqtda
ulanishini rostlash sifatiga bog‘liqdir. Rostlash orqali k atta ishga
tushirish toklari yoki qisqa tutashuv toklarini uzishda tez ishlovchi
uzgichlarda bir vaqtda barcha fazalar b o ‘y ich a uzilish t a ’m in -
lanadigan holatga erishiladi.
Kontaktlarning bosimi prujinalarning z o ‘riqishini rostlovchi vint
yoki gaykalar yordamida o ‘zgartirish orqali rostlanadi. B u n d a ko n
takt tizimining boshlang‘ich va yakuniy b o sim lari tekshiriladi.
Boshlang‘ich bosim — kontaktlarning boshlang‘ich urinish lahzasida
kontakt prujina tomonidan hosil qilingan bosim k u c h id ir (u 50 kN
dan 60 kN gacha oraliqda bo‘lishi shart; bosim yetarlicha b o ‘lmaganda
ular payvandlanib qolishi, ortiqcha b o lg a n d a esa ap p arat ishlashi-
ning aniqligi buzilishi mumkin). Yakuniy bosim —avtom atn in g to ‘liq
ulangan holatida kontakt prujinalari tom onidan hosil qilingan bo
sim kuchidir (u 90 kN dan 110 kN gacha oraliqda b o ‘lishi shart).
Kontaktlarning bosimi ularni kontakt tu tq ic h d a n sirtm o q yor
damida tortish orqali d in a m o m e tr bilan o ‘l c h a n a d i . P ru jin a
138
deformatsiyasining boshlanishi sifatida kontaktlar va kontakt tut-
qichlari orasida o ld in d an tiqib q o ‘yiluvchi yupqa qog‘oz qatorla-
rining surilishi qabul qilinadi.
Avtomatni t a ’m irlashda valning uzilgan holatida richaglar joy-
lashuvining t o 'g ‘riligi h a m d a val richagi va ajratkich o ‘rtasidagi
oraliq tekshiriladi (u 2 —3 m m bo'lishi shart). Shuningdek, ta ’rnir-
dan so‘ng k o n ta k tla r h a ra k atla n ish in in g yengilligi, h arakatla-
nuvchi k o n ta k tla rn in g yoy s o ‘ndiruvchi kameralarning devorla-
riga tegmasligi tekshiriladi. Avtomat q o ‘lda sekin 10— 15 marta
kuchlanishsiz, so ‘ngra esa 5— 10 marta kuchlanish ostida (yukla-
masiz) uzib-ulanadi. S h u n d a n so ‘ng maksimal ajratkichlar q o ‘-
yilmalarining talab etiluvchi toklari tekshiriladi va o ‘matiladi hamda
avtomat n o m in a l y u k lam ad a uni ishlab chiqaruvchi zavod to-
inonidan belgilangan m e ’yorlar b o ‘yicha sinaladi.
9.3.
Podstansiyalarga xizmat ko‘rsatish bo‘yicha elektrik
chilangar va elektr qurilmalarining jihozlarini ta ’mirlash bo‘yieha
elektrik slesar uchun xavfsizlik texnikasi qoidalari
Podstansiyalarning elektr jihozlarini t a ’mirlashda apparatlar
sochiladi va yig‘iladi, alm ashtiriluvchi detallar yasaladi, boltli
tutashmalar tortiladi va h.k.
Slesarlik ishlarini bajarishda turli xil elektrik va pnevmatik
qurollardan — drellar, bolt buragichlar, shliflovchi mashinalar,
elektr payalniklar, elektr isitkichlar, yechib olgichlar, yig‘ilgan
va ta’m irdan c h iq q an apparatlar, mashinalar va detallarni bo ‘yash
uchun changlantirgichlar kabilardan foydalaniladi. Ish qurolining
nosoziigi yoki n o t o ‘g ‘ri ish usullari slesarlik ishlarini bajarishda
tez-tez shikastlanishlar, jarohatlanishlar va kuyishlarning sababi
boMishi m um kin.
Bunday ishlarni bajarishdagi xavfsizlik texnikasi qoidalari qu-
rollar bilan ishlash xavfsizligini oshishini ta ’minlovchi bir qator
talablarni o ‘z ichiga oladi. Q o i qurollarining tutqichlari daraxtning
qattiq yoki ezilmaydigan xillaridan yasaladi. Ular yaxshilab qayta
ishlangan b o ‘lib, payraha yoki g ‘adir-budurliklarga ega b o ‘lmasligi
shart. Q urolning ishchi qismi tutqichga ishonchli mahkamlangan
bo‘lib, yoriqlar va notekisliklarga ega boMmasligi juda muhimdir.
Ko‘c h m a nai-vonlarda ishlashda har qanday mexanizatsiyalash
qurollaridan foydalanish taqiqlanadi. Balandlikda ishlash uchun
zinalar qurilishi yoki inventar yo ‘laklar o ‘rnatilashi lozim.
139
Amallarni bajarishdagi tan affu slik iar v a q tid a h a m d a m e -
xanizatsiyalashgan qurolni boshqa ish uchastkasiga k o ‘ch irishda
elektr motori o ‘chirilgan boMishi shart. H a r q a n d a y m exaniza-
tsiyalashgan qurolni elektr yoki siqilgan havo ta r m o g ‘iga ulangan
holda nazoratsiz qoldirish taqiqlanadi. Agar ishlarni bajarish pay-
tida elektr o ‘tkazgichlari, pnevmoqurollarning shlanglarini uzil-
ganligi yoki boshqa nosozliklar aniqlansa, shu z ah o tiy o q rubilnik
uziladi yoki havo ventili yopiladi.
Elektr o ‘tkazgichlari yoki siqilgan havo shlanglarini yotqizishda
ularning elektr kabellari, elektr payvandlash oM kazgichlari, gaz
apparatiga boruvchi shlanglar bilan kesishishiga yoM q o ‘ym aslik
lozim. Chunki bunday holatlarda o ‘tkazgich va sh langlardagi ju d a
kichik shikastlanishlar ham qisqa tutashuvga olib kelishi m u m k in .
Baxtsiz hodisalarning oldini olish m aqsadida e lek tr qurollari-
ning kabellari va pnevmoqurollarning shlanglari qayrilmasligi va
cho‘zilmasligini nazorat ostiga olish lozim. Ish la m ay o tg an vaqtda
elektr kabellari va shlanglarini shikastlanishlar va sin ish lard an as-
rash uchun yopiq xonada musbat harorat ostida saqlanadi.
Elektrik va pnevmatik qurollarga taalluqli boMgan xavfsizlik
texnikasining umumiy talablaridan tashqari q u ro llard a n biri bilan
ishlagan holatda amal qilinishi lozim boMgan q o ‘s h im c h a qoidalar
ham mavjud.
0 ‘ta xavfli xonalar va tashqi qurilmalarda korpusi yerga ulovchi
o‘tkazgich ulanishi lozim boMgan maxsus farq qiluvchi «3» yoki
«Земля» belgisi boMgan qisqichli 42 V gacha k u c h lan ish d a ishlovchi
ko‘chma elektr qurolidan foydalaniladi. Alohida xavfli xo n alard a 42
V dan yuqori boMmagan kuchlanishdagi e le k tr q u ro lla ri bilan
ishlashga himoya vositalaridan qatMy fo y d a la n g a n h o ld a h a m d a
12 V dan yuqori boMmagan ko‘chm a lam palar bilan ruxsat etiladi.
Ko‘chma elektr qabul qilgichlarni elektr tarmogM ga 12 V va
42 V kuchlanishga moMjallangan shtepselli t u t a s h m a l a r orqali
ulash lozim. Bunday tutashm alar tuzilishi b o ‘y ic h a 127 V va
220 V kuchlanish uchun moMjallanganlaridan farq qilishi lozim.
Bu elektr qabul qilgichni xato ulab q o ‘yishning o ld in i olish u c h u n
zarurdir.
Ko‘chma transformatorni qozonlar, metall rezerv u arlar va h.k.
larning ichiga o ‘rnatmaslik lozim. K o ‘chm a elektr quroli va yoritish
asbobi uchun av totransform atordan f o y d a la n is h t a q i q l a n a d i ,
chunki uning ikkilamchi chulg‘ami birlam chi y u q o ri k u c h lan ish
chulg‘ami bilan elektrik bogManishga ega. P a say tiru v ch i tra n -
140
sformatorlardan tashqari ak kum ulator batareyasi ham ta ’minlash
manbayi sifatida xizm at qilishi m um kin. Elektr qurollarini ulash
uchun Ш В Р Ш tipidagi shlangli yoki rezina shlang ichida yot-
qiziluvchi П Р Г yoki ВРГ tipidagi ko ‘p tomirli egiluvchan o ‘tkaz-
gichdan foydalaniladi.
Elektr q u ro lin in g k o rp u sin i zam inlash u chun maxsus o ‘t-
kazgich yotqizilishi lozim. K o ‘c h m a elektr qurollari uchun shtep-
selli tutashm alar yerga ulovchi o ‘tkazgichni ulash uchun maxsus
uyacha va shtirchalarga ega b o ‘lishi shart.
Yomg‘ir va kuchli q o r yog‘ayotgan paytlarda ochiq joyda elektr
quroli bilan ishlashni t o ‘xtatish lozim. Agar bunday ishlarni ke-
chiktirmasdan bajarish zaru r b o ‘lsa, maxsus tom qurilib, dielektrik
qo‘lqoplarda ishlanadi. Elektr quroli yordamida h o ‘l va muzlagan
detallarga ishlov berish taqiqlanadi.
P nevm atik q u ro lla rd a n foydalanishda quyidagi q o ‘shimcha
talablarga amal qilinadi. Pnevm atik qurolning shlangini statsionar
kompressorning magistraliga bevosita ulash taqiqlanadi. Magistral
chiqish y o ‘llarini qurish, ularga ventillar q o ‘yish va chiqish yo‘l-
lariga shlanglarni ulash kerak. Agar havo ko‘chm a kompressordan
berilayotgan b o ‘lsa, shlanglar faqat havoni taqsimlovchi qutida
o‘rnatilgan ventil orqali ulanadi.
Shlanglarni magistralga faqat havoning uzatilishi to ‘xtatilga-
nidan so‘nggina ulash yoki u ndan uzish mumkin. Shuningdek,
shlangni u la s h d a n avval u n in g ichida qandaydir p redm etning
yo‘qligiga ishonch hosil qilish u c h u n diqqat bilan purkaladi.
Shlangning alohida boMaklarini o ‘zaro va shlangni pnevmatik
qurollarga ulanish joylariga alohida e ’tibor qaratish lozim. Shlang
larni shtutser va nippellarga ulanishining ishonchliligi siquvchi
(standart) x o m u tla r y o rd a m id a t a ’minlanadi. X om utlar o ‘rniga
simlardan foydalanish taqiqlanadi.
Qurolni charxlash u c h u n qayroq g‘ildiraklari katta chastota bilan
aylanuvchi charx dastgohlari o ‘rnatiladi. Tez aylanish yoki ishlov
berilayotgan qurolning bosilishi t a ’sirida yuzaga keluvchi kuchlanish
g‘ildirakning sinishiga yoki ishchining jarohatlanishiga sababchi
bo'lishi m u m k in . Buning oldini olish uchun g ‘ildirakning sifati
tekshiriladi. Yoriq aniqlangan holatda g‘ildirak almashtiriladi. Bun
day holatda uni faqat maxsus o ‘qitilgan va yo'riqlangan ishchi
o‘rnatadi. C h arx stanogida ishlashda xavfsizlikni ta ’minlash uchun
saqlovchi qoplam a va himoyalovchi ekran qoMlaniladi. Ekran mavjud
bo‘lmagan hollarda saqlovchi ko‘zoynaklardan foydalaniladi.
141
Qurolni qayroq toshda (najdakda) qayrashda k o ‘zni otiluvchi
uchqun va najdak changidan saqlash u c h u n him o y a oynalari yoki
ko‘zoynaklar taqiladi. Shinalar poMat choMkalar yoki tozalovchi
dastgohlarda saqlovchi oynaklarni taqqan holda tozalanadi.
Korxonalarda amal qiluvchi m eh n at m uhofazasi qoidalarida
slesarlik ishlarini xavfsiz bajarilishini t a ’m inlovchi q a to r tadbirlar
ko‘zda tutilgan.
Zubilo va shu kabi qurollar bilan ishlashda k o ‘zni otiluvchi
metall parchalari va boshqa materiallardan him oyalash u c h u n saq
lovchi ko‘zoynaklardan foydalaniladi. Foydalaniluvchi q o ‘l quroli
soz va ishlashda qulay bo‘lishi shart. Slesarlar va elektr chilangarlar
tez-tez foydalanuvchi zubilo metalining qattiqligiga b o g ‘liq holda
belgilangan qayrash burchagiga ega b o ‘lishi shart. B olg‘a n in g tut-
qichi mustahkam va yaxshi o ‘tqazilgan boMishi shart. N o so z va
yemirilgan qurol bilan ishlashga ruxsat etilmaydi.
Metallarni kavsharlashda ishning xavfsizligini t a ’m in lash g a
alohida e ’tibor qaratiladi. Kavsharlash am alga oshiriluvchi xona-
larda tortuvchi ventilatsiya (umum iy yoki mahalliy) boMishi shart.
QoMlarni kuydirib qo‘yishning oldini olish m a q sa d id a issiq payal-
nik uchun joy ajratish zarur. Alangalanib ketishning oldini olish
uchun elektr tarmogMga ulangan yoki q iz d irilg a n p ay aln ik n i
yog‘och tokchalar, stollar kabilarga qo'yishga ruxsat etilmaydi.
Elektr yoyli payalnik yordamida kavsharlashda k o ‘zni elektr yoyi-
ning zararli nurlaridan himoyalash u c h u n him o y a oynasiga ega
boMgan ko‘zoynaklar taqiladi. A sbest-sem ent p a n ellard a teshik-
larni parmalash va kengaytirish him oya k o ‘zoy n ak larid a amalga
oshiriladi. Bunda rezbaochgich va sverlolar maxsus em ulsiya bilan
namlanadi. Ularni hoM latta bilan nam lash taqiqlanadi.
Ish joyini toza tutish lozim. Y erda m oy, so v itu v c h i suyuqlik,
strujkalar va qirqm alar boMmasligi shart. Is h c h i s o z y o g ‘och
plankalari oralaridagi masofa 25—30 m m boMgan p a n ja r a s im o n
to ‘shamada turishi shart. U m u m iy yoki m a h a lliy y o ritish ishlov
berilayotgan yoki t a ’m irlanayotgan u c h astk a , n a zo rat-o M c h o v
asboblari va qurollaridagi shkalalarni a n iq k o ‘rin ish in i t a ’m in -
lashi shart.
Shkaflar, yashiklar va tokchalar sh u n d ay q o ‘yilishi kcrakki,
ularda saqlanuvchi qurol va moslamalar tu rg ‘un h o la td a joylashsin
va tushib ketmasin. Tokchalar ulardan p re d m e tla rn in g tu sh ib ket-
masligi uchun ichkari tomonga oqqan boMishi lozim. T ayyorlan-
malar, detallar ham da ta ’mirlanuvchi jih o z la rn i saqlash u ch u n
142
tok ch alarn in g balan d lig i ishchilarga tayyorlanm alar va tayyor
mahsulotlarni olish h a m d a joylashtirish qulay va xavfsiz b o ‘lish
shartidan kelib chiqib tanlanishi shart.
P a y v a n d lash ish la rid a payvan d lo v ch ilar k o ‘z va yuzni hi-
moyalash u c h u n sh le m -m a sk a yoki yorug'likni filtrlovchi oynali
shitlar bilan t a ’m inlanadi. Elektr payvandlovchiga yordam beruvchi
yollanma ishchilar h a m himoyalovchi shitlar yoki ko‘zoynaklarga
ega boMishlari sh art. E lek tr payvandlashni boshlashdan avval
payvandlash o 'tk azg ich larin in g izolatsiyalari va elektrod tutqich-
larning sozligini h a m d a barcha kontakt tutashmalarining zichligi
tekshiriladi. O 'tk az g ic h larn i yotqizish va ularni har bir ko‘chi-
rishda izo latsiy an i shikastlam aslik va o ‘tkazgichlarning p o ‘lat
kanatlar, asetelin payvandlash va issiq quvur o ‘tkazgichlariga teg-
masligi u c h u n e h tiy o t ch o ra lari k o ‘riladi. Elektr payvandlash
agregatlarini (payvan d lash transformatorlari va generatorlarini)
tarmoqqa yopiq ishga tushirish rubilniklari yordamida ulash zarur.
Elektr payvandlash ishlari olib boriluvchi joyda yong'in xavfi
mavjud b o ‘lgan m ateriallarni (benzin, kerosin, aseton) q o ‘llash
va saqlash taqiqlanadi. Yopiq xonalardagi payvandlash ishlarida
elektr payvandlovchilarning ish joylari q o ‘shni ish joylari va o ‘tish
yo‘llaridan yonm aydigan materialdan tayyorlanuvchi ko'chma to‘siq
bilan ajratiladi. Payvandlash ishlarini yuqorida narvonlar va osma
to k ch alard an bajarish g a bu qurilm alar ish rahbari tom o n id an
tekshirilganidan va yog‘och t o ‘shamalarning yonib ketishi, erigan
metalining pastda ishlayotgan va o ‘tayotgan odamlar ustiga tushishi-
ning oldini olish choralari qabul qilinganidan so‘nggina ruxsat etiladi.
Richag yuritm ali va panelning orqa tom onida harakatlanuvchi
qismga ega b o l g a n rubilniklarni rostlash yoki o ‘rnatish paytida
shitning ortida ishlayotgan odam larning xavfsizligini ta ’minlash
choralari k o ‘rilishi zarur. Elektromagnitli, motorli yoki boshqa
yuritmalarni ishlatib k o ‘rish va rostlashda qo ‘lda boshqarish tut-
qichi olib q o ‘yilgan b o ‘lishi shart. Agar ta ’mirlash davrida massasi
20 kg dan ortiq b o ‘lgan jihoz, apparat yoki konstruksiyani ba-
landlikda alm ashtirish, yechish yoki o'rnatish talab etilsa, u holda
ularni k o ‘tarish n i ikki kishi bajaradi, massasi 50 kg dan ortiq
bo‘lgan jih o z la rn i k o ‘tarish esa k o ‘tarish moslamalari va me-
xanizmlari y o rd a m id a amalga oshiriladi.
Izolatorlarni alm ashtirishda ularni taqsimlovchi qurilmalarning
shinalariga o ‘rn a tish d an oldin q o ‘lni jarohatlashning oldini olish
uchun flaneslar, boltlar va shpilkalardagi chiqiqlar olib tashlanadi.
143
? ) N A Z O R A T SA V O LLA RI
1. 1000 V gacha kuchlanishli elektr apparatlariga texnik xizmat
ko‘rsatish nimalardan iborat?
2. Apparatlarning ishdan chiqishi va nosozliklarini asosiy sabablari
bo lib nimalar hisoblanadi?
3. Apparatlarga texnik xizmat ko'rsatishda bajariluvchi ishlar tarkibi
va ularni amalga oshirish tartibi.
4. Apparatlarni ko‘rikdan o'tkazish davriyligi qanday?
5. 1000 V gacha kuchlanishli taqsimlovchi qurilmalarda joylash-
tiriluvchi ishga tushirish va himoya apparaturalari qanday talab-
larga javob berishi zarur?
6. 1000 V gacha kuchlanishli elektr apparatlarini ta ’mirlash qanday
ishlarni bajarishni nazarda tutadi? Bu ishlar qanday tartibda
bajariladi?
7. 1000 V gacha kuchlanishli kommutatsion apparatlarni ta’mirlashda
kontaktlarning bosimi va bir vaqtda ulanishi qanday tekshiriladi?
8. Podstansiyalarga texnik xizmat ko'rsatishda xavfsizlik texnikasi
qoidalari nimalardan iborat?
144
10. B O SH Q A R U V SH ITL A R I VA YORDAMCHI
Q U R IL M A L A R N I ISH LA TISH
10.1. Boshqaruv shitlari va yordainchi qurilmalar
Stansiya va podstansiyalardagi jihozlarning islilashini boshqa-
rish va n a zo rat qilish u c h u n boshqaruv shitlari qurilib, ular bosh
va m ahalliy (b lo k , agreg at, sex) b o ‘lishi m um kin. Boshqaruv
shitlarida uzgich va ajratkichlarni masofadan turib boshqarish,
generator va sinxron kom pensatorlarning ish holatlarini boshqarish
a p p a ra tla ri, n a z o r a t - o ‘lc h o v va signal asboblari, avariyaviy
signallash q u rilm alari, aloqa vositalari jamlanadi. Stansiyalarning
bosh boshqaruv shitlari (B B S H )d a stansiya issiqlik qismining aso-
siy param etrlarini (bosim , harorat, bug‘ sarfi kabilarni) nazorat
qiluvchi asboblar jo y lashtiriladi. O datda, BBSH stansiya navbatchi
muhandisining ish joyi hisoblanadi.
Blok tipidagi issiqlik stansiyalarida BBSHdan tashqari tur-
bogeneratorga b evosita y aqin jo y d a blok boshqaruv shiti ham
baipo etilib, u yerda bitta yoki ikkita agregatni nazorat qilish va
boshqarishning texnik vositalari o ‘rnatiladi.
G E S la r d a e le k t r jih o z la rin i boshqarish BBSH yoki mashina
zalida jo y la s h u v c h i a g reg at sh itla rid a n amalga oshiriladi. Elektr
stansiyalari va p o d sta n s iy a la rin in g boshqaruv shitlari xonasida
ular bilan y o n m a - y o n rele h im o y a va avtomatika qurilmalari,
qayd etuvchi asboblar, ossillograflar va sh.k.larning paneli joylash-
tiriladi. B arch a b o s h q a r u v , signallash va rostlash apparatlari,
elektr o ‘lch o v a sb o b la ri, h im o y a va avtomatika relelari ularga
ulangan n a z o r a t kabellari bilan birga ikkilamchi qurilmalarga
kiradi. B osh q aru v va rele shitlari panellari ikkilamchi qurilma-
ning vazifasi va u n in g dispetcherlik nom ini ko‘rsatuvchi yozuvlar
bilan t a ’m i n l a n a d i . P a n e lla r d a o ‘rnatilgan ap p aratla r ijrochi
sxemalarga m u v o fiq tarzd a markalanadi. Signallash relelari, si-
nash bloklari, uzish va uzib-ulash qurilmalarida ham ularga tez-
kor xodim t o m o n id a n xizm at k o ‘rsatishni qulaylashtirish uchun
mos yozuvlar bilan t a ’m inlanadi.
145
Ikkilamchi qurilmalarga xizmat ko‘rsatishda quyidagi qoida-
larga amal qilinadi:
• barcha yangidan montaj qilingan ikkilamchi qurilm alar ishga
tushirilishidan oldin sozlanadi va oshirilgan kuchlanishda sinab
ko‘riladi. Elektrik bog‘langan ikkilamchi zanjirlarning yerga nis-
batan izolatsiyasi 1 minut davomida 1000 V o ‘zgaruvchan tok
kuchlanishini tutib tura olishi shart. Keyingi davrlarda sinovlar
jihozni kapital ta’mirlashda takrorlanadi;
• ikkilamchi qurilmalar, apparatlar, ularni tutashtiruvchi zan-
jirlar surunkali ishlatish tekshiruvi va sinovlaridan o ‘tkazib turiladi;
• har bir tutashmadagi qurilma izolatsiyasi qarshiligining qiy-
mati 1 M Om dan kichik bo ‘lmagan darajada tutib turiladi;
• ishlashda b o ‘lgan asboblar, him oya va a v to m a tik a relelari
yopiq va plombalangan holda saqlanishi shart. Ularni (xarakteris-
tikalarini tezkor personal jihozlar va birlamchi tutashish sxema-
sining ish holatiga bog‘liq holda o ‘zartiruvchi relelardan tashqari)
ochishga faqat releli himoya va a v to m atik a m a h alliy xizmati
(RHAMX) ishchilariga ruxsat etiladi.
RHAMX personali navbatchi personal bilan bir qatorda, panellar,
pultlarva ikkilamchi qurilmalarni surunkali ko‘rikdan o'tkazib turadi;
• apparaturalar va panellarning fasad to m o n in i tozalash ish-
larini maxsus o ‘qitilgan farroshlar navbatchining nazorati ostida
amalga oshiradi.
10.2. Ikkilamchi qurilmalarni tekshirish va sinashni
tashkil etish
Ikkilamchi qurilmalarni tekshirishning maqsadi ularning tex-
nik jihatdan sozligi va relelarning xarakteristikalarini berilganiga
mos kelishini aniqlashdan iboratdir. Rejali tekshirishlar t o ‘liq va
qisman tekshirishlarga b o ‘linadi. U larning hajm i va muddatlari
amaldagi yo‘riqnomalar bilan belgilanadi. Ikkilam ch i qurilm a-
larning ishlashida har qanday ishdan c h iq ish lar va nosozliklar
kuzatilganda maxsus dastur asosida amalga oshiriluvchi avariyadan
so‘nggi tekshiruv belgilanadi. Releli himoya va av to m atik a quril-
malarini ishdan chiqarish b u y u rtm a asosida rasm iylashtirilib,
yuqoridagi tezkor personalning ruxsati bilan am alga oshiriladi.
Ishlarning xarakteriga bog'liq holda navbatchi k e tm a -k e t tartibda
buyurtmada ko‘zda tutilgan ishlarni bajaradi va ish joyini tayyor-
laydi: ustma-ust qo‘yish orqali ikkilamchi q u rilm ani ishdan to ‘x-
146
tatadi; panellarga ishlarni bajarishga ruxsat etuvchi plakatlami osadi;
qo‘shni p anellarni old va orqa tom onlariga tasodifiy yaqinlashish-
ning oldini olish u c h u n zich gazlam adan yasalgan pardalar osadi.
Shundan s o ‘ng nav b atch i y o ‘riq o ‘tkazadi va ishga ruxsat etadi.
Ikkilamchi q u rilm a la rd a ishlar o ‘tkazgichlar, kabellar, qisqichlar
markalangan ijrochi sxem alar b o ‘yicha amalga oshiriladi. Bajarilgan
ishlar, relelarning xarakteristikalaridagi o ‘zgarishlar va qurilmalarni
ishga tushirishga tayyorligi haqida jum alga yoziladi. Navbatchi yozuv
bilan tanishib, ish jo y in i u ycrda uzilgan va izolatsiyalangan o ‘tkaz-
gichlarning y o'qligi, rubilniklar, sinash bloklarining qopqoqlari,
uzuvchi q u rilm alar, signallash lampalari va sh.k. laming holatlariga
e’tibor berib, k o 'z d a n kechiradi. Q andaydir nonorm al holatlar
mavjud boMmagan ta q d ird a ikkilamchi qurilma ishga tushiriladi.
10.3. Bloklash va zaminlash qurilmalarini ishlatish
Dostları ilə paylaş: |