‘z b e k I s t n r e s p u b L ik a s I oliy va ‘rta m a X s u s ta’l im vazirligi
Yüklə 6,23 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- KS — to‘g‘rilagich ko‘priklar; UG1, UG2 — transforma- torlarning ta’minlash bloklari.
- 12.2. Tezkor tok manbalariga xizmat ko‘rsatish
|
12.3-rasm.
БПТ-1001 va БПН- 1001 ta’minlash bloklarining sxemalari: TLI — to‘yinuvchi oraliq transformatori; TL2 — oraliq transformatori; L — drossel; С — kondensator; KS — to‘g‘rilagich ko‘priklar; UG1, UG2 — transforma- torlarning ta’minlash bloklari. 175 Opreativ tokning akkumulator manbalaridan farqli holda o ‘zga- ruvchan va to ‘g‘rilangan tok manbalari avtonom hisoblanmaydi. C hunki ular faqat ta ’m inlovchi tarm oqda kuchlanish mavjud boMgan hollardagina ishlay oladi. 12.2. Tezkor tok manbalariga xizmat ko‘rsatish A kkum ulator uskunalariga xizm at k o ‘rsatishda batareya- larning uzluksiz soz ishlashini va ularga xavfsiz xizm at k o ‘rsa- tishni ta ’m inlash uchun ishlatish qoidalariga q a t’iy am al qilish zarur. Akkumulator batareyalari xonalarida tozalikni saqlash va so‘- ruvchi ventilatsiyaning ishlashini nazorat qilish lozim. Ajraluvchi gazning portlashini oldini olish uchun o ‘t yoqish va chekish, kav- sharlash lampalari va payvandlash asboblarini qo‘llashga ruxsat etilmaydi. Akkumulator batareyalari xonalarida isitish qurilmalari flanesli tutashmalarga ega boMishi shart. V entilatsiya batareyani zaryadlashning butun vaqti davo- mida ishlab turishi shart, chunki, elektrolit qaynaganda kislorod va vodorod ajralib chiqadi. Portlovchi aralashma hosil boMishining oldini olish m aqsadida batareyalar o ‘rnatilgan xonada ishlar boshlanishidan 1,5—2 soat oldin so‘ruvchi ventilatsiya ishga tushiriladi. A kkum ulator xonalarida uzish yoki ulash paytida ajralgan gazlarning portlashiga olib kelishi mumkin boMgan saqlagichlar, lum inessent lam palar, vilkali shtepsel rozetkalar, yoritish va uzgich shitlarini qoMlash taqiqlanadi. Bu asboblar elektr o ‘t- kazgichlarni montaj qilishda akkum ulator xonalaridan tashqa- rida o ‘rnatiladi. Akkum ulator batareyalarini ishlatishda ularning uzoq vaqt davomida ishonchli ishlashi hamda normal va avariya holatlarida o'zgarmas tok shinalarida kuchlanishning zaruriy qiymati ta ’min- langan boMishi shart. Batareyalar 3 oyda bir marta o ‘zgarmas tok manbayidan har bir elementga 2,3—2,35 V kuchlanish berilgan holda 6 soat davomida qo‘shimcha zaryadlanadi. A kkum ulator b atareyalarini podzaryadlash va zaryadlash uchun to ‘g‘rilovchi qurilmalardan foydalanilganda o ‘zgaruvchan va o £zgarmas tok zanjirlari taqsimlovchi transformatorlar orqali ulanadi. Ishlatilayotgan akkum ulator batareyalarini navbatchi personal har sutkada bir marta, usta yoki podstansiya boshligM 176 esa har oyda 2 m arta ko‘rikdan o ‘tkazadi. Doimiy navbatchi mav- jud bo£lmagan hollarda batareyalar mahalliy yo£riqnomada belgi- langan grafik bo£yicha ko‘rikdan o ‘tkaziladi. Navbatdan tashqari ko£riklar razryadlanish sodir boclganda, kuchlanish (nominalga nisbatan 10 % dan ko‘p) va atrof-muhit- ning harorati ruxsat etilganidan katta qiymatga oshib ketgan hol larda amalga oshiriladi. Ishlab turgan kondensator batareyalarini kocrikdan o £tkazishda to £suvchi qurilmalarni olish taqiqlanadi. Shlangli o £tkazgich bilan jihozlangan ham da shisha qalpoq va maxsus to £r yordamida ishonchli himoyalangan ko£chm a larn- palardan foydalanishga ruxsat etiladi. Kislota (yoki ishqor) bilan ishlashda albatta kislotaga chidamli qo£pol jundan tikilgan kastum, rezina qo£lqop kiyilib, himoya- lovchi ko£zoynak taqiladi. Bunda shimlar rezina etikning ustiga chiqariladi. Kislota (yoki ishqor) solingan butillar ichida ular ishonchli mahkamlanuvchi zambillarda albatta ikki kishi boMib tashiladi. Kislota (ishqor) akkumulator bankalariga butillardan ichida bu tillar faqat gorizontal o £q atrofida burala oladigan maxsus qurilma yordamida quyiladi. Eritmani tayyorlashda kislota ingichka tola bilan distillangan suv solingan idishga (aksincha emas!) uni to £xtovsiz aralashtirib turgan holda quyiladi. Agar eritma shisha idishda tay- yorlanayotgan bo £lsa, u holda alohida ehtiyot choralari ko£rilishi lozim. Chunki eritma qiziganda shisha yorilishi mumkin. Akkumulator batareyalari xonasida havoni sulfat kislotasining ko£p miqdordagi juda kichik tom chilaridan to £yinishining oldini olish uchun bankalar o £lchami bankalarning ichki o £lcham idan kichik bo£lgan shisha plastinkalar bilan yopiladi. Buning ta ’sirida kislota plastinkalarda yig£ilib, qaytadan idishga oqib tushadi. Terining kislota ta ’sirida shikastlangan qismlari sovuq suv oqi- mida yuviladi va 5% li soda eritmasida neytrallanadi. Teri ishqor ta ’sirida kuyganda esa u yuvilib, bor kislotasi bilan neytrallanadi. Shu sababli akkum ulator batareyalari joylashtirilgan xonalarda doimo 5 % sodali eritma hamda brezent qo£lqoplar va fartuklar boMishi shart. Xonaning ichida devorlar, shiftlar va barcha metall qismlar kislotaga chidamli bo£yoq bilan bo£yaladi, o£tkazgich va shina- larning bo£yalmagan qismlari esa vazelin bilan moylanadi. Har bir akkumulator uskunasi uchun ko£rik natijalari va amalga oshi- rilgan ishlar yozib boriluvchi jurnal yuritiladi. 177 ? ) NAZORAT SAVOLLARI 1. Podstansiyalarda tezko r tok m anbalarining tuzilishi va ularning vazifalari. 2. T ezkor tok m anbalari va ularning xususiyatlari. 3. T a ’m inlash bloklari va ularning m odifikatsiyalari. 4. A kkum ulator batareyalari kim to m o n id a n , qanday davriylikda k o ‘rikdan o ‘tkaziladi? K o £rikdan o ‘tkazishda nim alarga e ’tibor berish zarur? 5. K o‘rik natijalarini qayd etish qanday tartibda va kim to m onidan am alga oshiriladi? 178 |