Axborot kommunikatsiya texnologiyalari

 
 
2. Lokal, mintaqaviy va global kompyuter tarmoqlari 
Kompyuter tarmog’i – kompyuterlar, boshqa periferiya qurilmalari 
(printerlar, disk kontrollerlari va boshqalar)ning bog’lanishini ta’minlaydigan va 
*
David Watson, Helen Williams. Computer science, IGCSE is the registered trademark of 
Cambridge International Examinations. 2014 y.

---

97 
ularga umumiy disk xotirasidan, periferiya qurilmalaridan birgalikda foydalanishga, 
ma’lumotlar bilan almashishga imkon beradigan apparat vositalari va algoritmlar 
to’plamidir. 
Hozirgi vaqtda axborot-hisoblash tizimlarini 3 ta asosiy tipga bo’lish qabul 
qilingan (1- rasm): 
o
LAN (Losal Area Network) – korxona, muassasa, bir tashkilot 
doirasidagi mahalliy tarmoq. Mahalliy tarmoq – ushbu nom nisbatan katta 
bo’lmagan hudud (bir korxona, ofis, bir xona)da joylashgan kompyuterlarning 
birlashuviga mos keladi. Mavjud standartlar (tegishlicha Ethernet va ARCNET) 2,5 
km dan 6 km gacha bo’lgan masofadagi kompyuterlar orasida aloqani ta’minlaydi. 
o
MAN (Metropolitan Area Network) shahar yoki mintaqaviy tarmoq, 
ya’ni shahar, viloyat va shu kabilar doirasidagi tarmoq; 
o
WAN (Wide Area Network) – mamlakat, qit’a, butun dunyo 
abonentlarini bog’lovchi global tarmoq. 
Global tarmoqlar, ma’lumki, yirik shaharlar, mamlakat, qit’alarni qamrab 
oladi. Lokal tarmoqlar esa etarlicha kichik maydonni o’z ichiga oladi. Ular 10, 100, 
1000 metr chamasi radiusda 1000 nafarga etar-etmas mijozlarga xizmat qilishga 
mo’ljallanadi. Bunday hajm LKT 100 Mbayt\s va undan ortiq tezlikda ishlash 
imkonini beradi. Odatda LKT ishchi stantsiyalar va maxsus kompyuterlar o’zaro 
kabel bilan boglashdan iborat. Ular o’z navbatida tarmoq adapterlari yordamida 
(tarmoq kartalari) maxsus platalar orqali kompyuterning sistemali platalarini 
kengaytiradi. 

---

98 
 
3.2- rasm. Axborot-hisoblash tizimlarining tiplari.