UŞaqlarin hüquqlari və jurnaliSTİka praktikasi hüquqlara əsaslanan perspektiV
Bölmə 2: uşaqların hüquqları və peşəkar
Yüklə 1,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1. PEŞƏ KODEKSLƏRI VƏ REDAKSİYA TƏLİMATLARI 34
- Kodeks nəyi ehtiva etməlidir
- BÖLMƏ 2: uşaqların hüquqları və peşəkar jurnalistika praktikası
- BJF-NİN UŞAQLARA DAİR XƏBƏR VERİLMƏSİ ÜZRƏ PRAKTİKİ TƏLİMATLARI
|
Bölmə 2: uşaqların hüquqları və peşəkar jurnalistika praktikası ЯСАС АРАШДЫРМА ПРЕДМЕТЛЯРИ • Давраныш кодекси ня цчцндцр? • Нормалар мцфяссял вя директив олмалы вя йа эениш принсипляри ящатя етмялидир? • Давраныш кодексляри вя ющдялик • Давраныш кодексляри вя мятбуат азадлыьы • Азадлыьа гаршы мясулиййят 1. PEŞƏ KODEKSLƏRI VƏ REDAKSİYA TƏLİMATLARI 34 BÖLMƏ 2: uşaqların hüquqları və peşəkar jurnalistika praktikası Jurnalistlərin keçmiş etik xətalarının müşahidə edilməsi və reaksiya verilməsi vasitəsilə jurnalistika normaları geniş şəkildə inkişaf edir. Hazırda bəzi məşğulluq terminləri ştatda olan və ştatdankənar jurnalistlər üçün bu cür normaların riayət edilməsini sanksiyalaşdırır; jurnalistlər etik nöqsanlara işdən azad oluna bilərlər. Lakin çox vaxt jurnalistlər öz işində qalmaq istədikdə öz əxlaqi mühakiməsinə zidd olaraq fəaliyyət göstərməyə məcbur olduqları- nı etiraf edirlər. Dünyanın ilk davranış kodeksi 1936-cı ildə işəgötürən qurum tərəfindən deyil, Birləşmiş Krallıq və İrlandiya üzrə Milli Jurnalistlər İttifaqı tərəfindən hazırlandı. Kodekslərin formulə edilməsi çox vaxt jurnalistlərin media mülkiyyəti və mülkiyyətin təmərküzləşməsi ilə bağlı məsələlərə reaksiyasın- dan ibarət olmuşdur. Jurnalistikanın etika kodeksi etik dilemmanın qarşısının alınmasında jurnalistlərə kömək etmək məqsədilə saysız-hesabsız çətinliklər, o cümlədən maraq ziddiyyətləri vasitəsilə təlimatlar kimi nəzərdə tutulur. Normalar jurnalistləri özünənəzarət və özünüis- lah mexanizmi ilə təmin edir. Həmçinin peşə stan- dartlarının dəstəklənməsi xəbər agentliyinin nü- fuzunu və ona olan inamı artırır ki, bu da onun oxucu əhatəsinin və ya auditoriyanın səviyyəsini yüksəldir. Jurnalistika etikasının ümumi normaları- nı qəbul edən və onu dəstəkləməyə səy göstərən aparıcı xəbər təşkilatları arasında icra və riayətin keyfiyyəti dəyişə bilər. Lakin xəbər qurumunun peşəkarlığı, etibarlılığı və ictimai cavabdehliyi onun ən dəyərli üç aktivi hesab edilir. İctimaiyyətə olan və öz fəaliyyət sahəsi daxilində mövqeyinə təsir edən etika kodeksinə qismən ardıcıl şəkildə riayət etməklə təşkilat güclü nüfuz qazanır və onu qoru- yub saxlayır. Ən çox hörmət edilməklə ingilis dilində çıxan qərbyönümlü nəşrlər və yayım şəbəkələri ara- sında Britaniya Yayım Korporasiyası (BBC), Ka- nada Yayım Korporasiyası, Müdafiəçi qəzeti (ti- pik oxucu kütləsinə malikdir); ABŞ-da, Vaşinqton
Verilməsinin Kabel Şəbəkəsi (CNN), Milli Dövlət Radiosu və Dövlət Radioyayım Xidməti mühüm yer tutur. Bu təşkilatların əksəriyyəti özünəməxsus re- daksiya təlimatlarına malikdir.
Mətbuat azadlığı olan əksər ölkələrdəki xəbər yayımı agentliklərində kodekslərə rast gəlinə bilər. Bəzi ölkələrdə birdən çox kodekslər vardır. Müxtəlif hüquqi mühiti əks etdirən qəzetlər və yayım üzrə çox vaxt ayrı-ayrı kodekslər mövcud olur. Yayım jurnalistləri daha çox tənzimlənən mühitdə işləməyə meyl edirlər. İnkişaf etməkdə olan ölkələrdə mətbuat azadlı- ğı nəzərdə tutur ki, bütün insanlar yazılı surətdə və yaxud şəxsi əqidənin və ya yaradıcılığın hər han- sı digər ifadəsi ilə öz fikirlərini bildirmək hüququ- na malikdirlər. İnsan Haqları üzrə Ümumbəşəri Bəyannamədə (İHÜB) deyilir ki: «Hər kəsin əqidə və fikir azadlığı hüququ vardır; bu hüquqa imkanlarından asılı olmayaraq hər han- sı media vasitəsilə müdaxiləsiz öz əqidəsini ifadə etmək və məlumatlar və ideyalar axtarmaq, almaq və çatdırmaq azadlığı daxildir.» Qeyri-hökumət təşkilatları dünyadakı mətbuat azadlığının səviyyələrini qiymətləndirmişlər. Sərhədsiz Reportyorlar təşkilatı İHÜB-dəki maddədən ruhlanaraq Ümumdünya Mətbuat Azad- lığı İndeksini yaratmışdır ki, bu da hər hansı bir ölkədə qətlə yetirilən, sürgün edilən və ya təqib olu- nan jurnalistlərin sayı, televiziyada və radio dövlət inhisarçılığının mövcudluğu və mediada senzura və daxili senzuranın olması barədə məlumat verir. Bu, həmçinin medianın tam müstəqilliyini, habelə xarici müxbirlərin qarşılaşdığı çətinlikləri qiymətləndirir. Sərhədsiz Reportyorlar təşkilatının rəyinə əsasən, dünya əhalisinin üçdə bir hissəsindən çoxu mətbuat azadlığı olmayan ölkələrdə yaşa- yır. (Ölkələrin ardıcıllığı aşağıdakı mənbədən əldə oluna bilər: http://www.rsf.org/) Mətbuat azadlı- ğına nəzarət edən digər təşkilatlara Beynəlxalq Jurnalistlər Federasiyası (BJF) daxildir. Mətbuatın müstəqilliyi konsepsiyası mətbuat azadlığı konsepsiyası ilə sıx şəkildə əlaqədardır. Medianın demokratik şəraitdə fəaliyyət göstərməsi üçün onlar siyasi və iqtisadi vasitələrdən azad ol- malıdır. Jurnalistika normaları və etikası mövzusu barədə ABŞ-da fikir söyləyən aparıcı informasiya bürolarından biri Peşəkar Jurnalistlər Cəmiyyəti ol- muşdur. Onun etika kodeksinin preambulasında göstərilir:
Bu, Amerika konstitusiyasına – söz azadlığının qanunla qorunduğu sənədə – və «Konqres söz və ya mətbuat azadlığını məhdudlaşdıran heç bir qa- nunu qəbul etməməlidir...» müddəasını qəti şəkildə göstərən məşhur Birinci Düzəlişə (ABŞ konstitusi- yasına) uyğundur.
Uşaqların Hüquqları və Jurnalistika Praktikası – Tələbənin İstiqamətləndirilməsi 35 Yeni Respublika tərəfindən heç bir doktrinanın qəbul olunmaması azad fikrin bəyan edilməsinə nisbətən bütün dünyada daha geniş surətdə dəstəklənmişdir. Lakin dünya dövlətləri jurnalistlərin davranışına məhdudiyyətlər qoyulması niyyəti – əslində, jurnalistlər hökumətin istəklərinə uy- ğun olduqda yalnız onların fəaliyyətinə lisenziya verilməsi üzrə öz səbəblərini göstərə bilərlər. Bu cür məhdudiyyətin qoyulması hakim elitanın əlaltıları ilə müqayisədə öz müstəqilliyini qiymətləndirən və özünü geniş ictimaiyyətin vasitələri kimi hesab edən jurnalistlərə qarşı qəbul edilməməlidir. Hökumətlər mətbuat azadlığı üzərində nəzarətin qoyulmasını əsaslandırmaq üçün «media xətası» bəhanəsindən tez-tez istifadə edirlər. Bu, media daxilində şəffaf və ümumi qəbul olunan və dərk edilən sistemə əsasən özünü tənzimləməli olan jur- nalistika praktikasının nə üçün həyati əhəmiyyət kəsb etməsinin ən tutarlı səbəblərindən biri kimi eh- timal olunur. Medianın tənzimlənməsinin hələ də tez-tez yüksək ziddiyyətli kimi nəzərdən keçirilməsinə bax- mayaraq bu, artan dərəcədə əhəmiyyət kəsb etmiş- dir. Bəzi istisnalar ilə bu ziddiyyət demokratiyada medianın yönəlməli olduğu standartlar üzərində de- yil, özünütənzimləmə və qanunverici tənzimləmənin alternativ dəyərləri üzərində cəmləşməlidir. Məsələn, Birləşmiş Krallığın Mətbuat Şura- sının Peşə kodeksi jurnalistlər və redaktorlar üçün bir sıra standartları, o cümlədən dəqiqliyi, şəxsi həyatın toxunulmazlığı üzrə bəzi hörmət formalarını, uşaqlar və zəif insanlar üçün bəzi müdafiə üsullarını müəyyən etsə də, ədalətliliyi və qərəzsizliyi əhatə etmir. Lakin bu kodeks qa- nunvericilik ilə nəzərdə tutulmur. Mətbuat Şurası özünütənzimləmə həddini müəyyənləşdirməklə qa- nunverici tənzimləməni qabaqlamaq səyi ilə bunu formalaşdırmışdır. Peşə kodeksi jurnalistlərin və re- daktorların davranışları üzrə reqlament qaydası- na deyil, şikayət prosedurlarına əsaslanır. Onun va- hid icra tərzi seçmə və retrospektiv xarakter da- şıyır: Qəzet redaktorlarından və «ştatdankənar» üzvlərdən ibarət olan Mətbuat Şikayətləri Komissi- yası kodeksin pozulması barədə şikayətləri araşdı- rır və «həll edir». Jurnalist təşkilatları və həmkarlar ittifaqla- rı və mətbuat şuraları və ya metodiki göstərişləri və təlimatı təmin edən BBC kimi qurumlar tərəfindən formulə edilmiş kodekslər Skandinaviya ölkələrindəki mətbuat şuralarının kodekslər kimi di- rektiv olan və qaydalar şəklində tətbiq edilənlər ilə ziddiyyət təşkil edə bilər. Bütün növ normalara mətbuat azadlığının po- zulması forması kimi şübhə edənlər və normala- rı məsul jurnalistikaya yardım kimi hesab edənlər arasında bir gərginlik mövcuddur. Yuxarıda isti- nad edildiyi kimi, əvvəlki qayə ABŞ Konstitusiyası- nın Birinci Düzəlişi ilə qorunan ənənəni təmsil edən ABŞ jurnalistləri arasında daha adi xarakter alma- sına baxmayaraq, sonuncu nöqteyi nəzər Avropa ənənəsinin ümumən bir hissəsidir. Kodeks nəyi ehtiva etməlidir? Tamamilə müfəssəl və ya direktiv şəkildə ko- deks fikir azadlığını, habelə jurnalistika araşdırma- sını qadağan edə bilər. Lakin həddindən artıq quru və ibrətamiz şəkildə kodeks şərh üzrə elə imkan ya- rada bilər ki, bu da faktiki surətdə qanuni qüvvəyə malik olmayacaqdır. Səmərəli olması üçün kodeks ilkin prinsipləri formulə etməlidir ki, bunun da müqabilində jurnalistlər öz davranışlarının və məlumatlarının qiymətləndirilməsinə razıdırlar. Məsələn, jurnalistlərin özünəməxsus əqidə hüququna ma- lik olmasına baxmayaraq, onların razılaşma- dığı məlumatları nəzərə almadan jurnalistlərin şəxsi fikirlərinin dəstəklənməsi onların ictimai mövqeyindən sui-istifadə edilməsi kimi hesab olu- nur. Xəbərlərin şərhi və təhlili legitim hesab edilir və arzuolunan vasitələrlə fikir müxtəliflikləri ayrılır və stimullaşdırılır, lakin xəbərlər və məlumatlar ilə şərh və ya təhlil arasında fərq qoyulmalıdır. Hər hansı tənzimləmə forması cavabdehlik sis- temini təmin edir. Bu ideyanın əsas qayəsi odur ki, - uyğunluğa zəmanət verməklə və ya qanun po- zuntularının dərhal aradan qaldırıldığına təminat verməklə «qaydalar» praktikaya öz təsirini göstərir. Medianın öz-özünü tənzimləməsi qanun pozun- tularına yol verildikdə – müvafiq qanuni vasitələrə müraciət etmədən - ictimaiyyətin azad və müstəqil mediadan istifadə etmək hüququnu müdafiə etmək məqsədilə işlərin nizama salınmasında media peşəkarlarına etibar edilməsi barədə ictimaiyyətin inandırılmasına yönəldiyi üçün cavabdehliyin xüsu- si forması hesab olunur. Stajçıların özləri üçün başlanğıc nöqtəsi olmalı- dır. Əksər insanlar razılaşarlar ki, kodeks aşağıda- kılara istinad etməlidir:
• media azadlığı prinsiplərinin, ictimaiyyətin məlumat əldə etmək hüqunun və jurnalistlərin şəxsi düşüncəsini reallaşdırmaq hüququnun dəstəklənməsi • dəqiqlik və qeyri-dəqiqliyin aradan qaldırılması • faktlar ilə şərh arasında fərq qoyulması • xüsusən xəstə və ağır vəziyyətdə şəxsi toxu- nulmazlığa hörmət göstərilməsi • uşaqların, cinayət qurbanlarının və digər zəif qrupların qorunması • mənbələrin qorunması • qərəzliliyə və ayrı-seçkiliyə yol verilməməsi • motivlərə və maraq ziddiyyətlərinə yol verilməməsi Qaydaya nəzərən istisnalar həmişə olacaq- 36 dır. Dəqiqliyin bütün media peşəkarları üçün toxu- nulmaz olaraq qalacağına baxmayaraq, daha op- timal (ictimaiyyətin bilmək hüququ) – bəzən «üs- tün ictimai marağın» kodeksdən kənara çıxan xətaları əsaslandıra biləcəyi hallar barədə metodiki göstərişlərin olması faydalıdır. Məsələn, Birləşmiş Krallıqda fikir azadlığı özlüyündə «ictimai maraq» hesab olunur. Qəzet sahəsi (Mətbuat Şikayətləri Komissiyası) və Milli Jurnalistlər İttifaqı uşaqların əhatə olunduğu kodek- sin pozulmasını əsaslandırmaq üçün «istisna» hal- larının olmasına təkid edir, lakin bildirir ki, aşağıdakı motivlərə görə kodeksdən kənara çıxan xətalar (ox- şar, lakin fərqli) əsaslandırıla bilər: • cinayəti və ya ciddi qanun pozuntularını aşkar etmək və ya nümayiş etdirmək • ictimai sağlamlığı və təhlükəsizliyi qorumaq • fərdin və ya təşkilatın bəzi bəyanatları və ya tədbirləri nəticəsində ictimaiyyətin aldadılması- nın qarşını almaq Səmərəli olması üçün kodeksin nəzarət edil- diyi – medianın və ictimaiyyətin etimadını qazan- mış jurnalist təşkilatları və ya qeyri-dövlət qurumu tərəfindən aparılmasına baxmayaraq – və qanun pozuntusu baş verdikdə bir neçə təshihat forması- nın əldə oluna biləcəyi bəzi vasitələr mövcud olma- lıdır. Jan Klod Bertrand (aşağıdakı istinada bax) tövsiyə edir ki, onun adlandırdığı «media uçot sistemləri» və ya MUS-dən istifadə etməklə ay- rıca və ya müxtəlif kombinasiyalarda birlikdə vasitəçilərin, sahibkarların, peşəkarların və istifadəçilərin üç qrupu tərəfindən keyfiyyətə nəzarət həyata keçirilə bilər. Media uçot sistemləri Media uçot sistemi (MUS) medianın so- sial cəhətdən məsuliyyət daşıdığına təminat verilməsi üçün istifadə olunan vasitələrin hər han- sı növü, medianı və jurnalistləri peşə ilə müəyyən edilən etik qaydalara hörmət göstərməyə stimul- laşdıran bir üsuldur. Bütün MUS xəbər mediası- nın təkmilləşdirilməsinə yönəlir, lakin onlar kəskin şəkildə fərqlənir: • fərdlər (məsələn, ombudsman aparatları və ya daxili oxucu kütlələri) • insanlar qrupu (məsələn, lehinə səs verənlərin qiymətləndirilməsi üzrə komissiyalar) • mütəmadi görüşlər (məsələn, yerli mətbuat şuraları) • vahid sənədlər (məsələn, etika kodeksi) • kiçik-miqyaslı media (məsələn, jurnalistika icmalları) • səciyyəvi əməliyyat (məsələn, etika auditi) • uzun proses (məsələn, universitet təhsili və ya müfəssəl tədqiqat) Media uçot sistemləri ayrı-ayrı məqsədlər daşıyır: • tənqid, medianı təkmilləşdirmək üçün ən asan və ən sadə metod • monitorinq, media məhsulları xeyli çox və qısa müddətli olduğuna görə hazırda tələb olunur. • mediadan istifadə etmək, hər kəsin geniş miq- yaslı mediadan istifadə etməyə qadir olduğu və əhalinin hər bir təbəqəsinin məlumatı yay- maq qabiliyyətində olduğu mənada • təlim, əksər media problemlərinin uzun müddətli həlli: peşəkarların təhsili və vətəndaşların həssaslığının artırılması Bəzi MUS media daxilində (təshihat qutu- su kimi); digərləri media xaricində (jurnalistika ic- malı kimi) formalaşır; halbuki bəziləri media ilə ictimaiyyətin əməkdaşlığını (mətbuat şurası) əhatə edir. Səhvlərin qəbul edilməsi, xüsusən ictimaiyyətin həyat tərzinə toxunan tədbirlər və məsələlər barədə onları etibarlı məlumatla təmin etmək funk- siyası sahəsində həmişə çətindir. Lakin nöqsa- nın ictimai surətdə açıqlanması, faktın birba- şa olaraq müəyyən edilməsi və bu cür nöqsan- ların təkrarlanmayacağına təminat verməyə səy göstərilməsi ictimaiyyət ilə media arasında inamın gücləndirilməsinin ən səmərəli üsullarından biridir. Beynəlxalq kodekslər Uşaq Hüquqlarına dair Ümumbəşəri Bəyannamənin ratifikasiyası bütün dünyada dövlətlərin hamısı tərəfindən göstərildikcə, in- san hüquqları və uşaqların hüquqları ümumbəşəri və ayrılmaz xarakter daşıyır. Lakin jurnalistin riayət etməli olduğu hərtərəfli standartlar varmı? İndiyədək Jurnalistlər üzrə Ümumbəşəri Davranış Kodeksi hələ də mövcud deyildir. Bir çox regional və milli kodekslər tətbiq olunur və beynəlxalq kor- porasiyalar öz təlimatlarını və metodiki göstərişlərini yaratmışlar (İnsan Haqları üzrə Avropa Məhkəməsi tərəfindən mətbuat azadlığı naminə qaydalar toplu- sunun nəşr etdirilməsinə baxmayaraq). Yazılı kodekslər və praktiki standartlar ölkədən ölkəyə və təşkilatdan təşkilata doğru dəyişir, lakin əsas nəşrlər ilə cəmiyyətlər arasında mühüm uy- ğunluq vardır. Etika kodeksi əxlaqi həssaslığı və mühakiməni artırır və fərdlərin mənəvi ruhlandırıl- masına göstərilən dəstəyi gücləndirir və təşkilatın eyniyyət hissinin aşılanmasına kömək edir. Beynəlxalq Jurnalistlər Federasiyası (BJF) he- sab edir ki, söz azadlığı və məlumat azadlığı jur- nalistika işinin əsasıdır. Bu, medianın redaksi- BÖLMƏ 2: uşaqların hüquqları və peşəkar jurnalistika praktikası Uşaqların Hüquqları və Jurnalistika Praktikası – Tələbənin İstiqamətləndirilməsi 37 ya müstəqilliyini və öz-özünü tənzimlənməsini tələb edir və jurnalistikadakı etika kodeksinə dair debatı stimullaşdırır. Həmçinin bu, peşə norma- larını, Jurnalistlərin Davranış Prinsiplərinə dair Bəyannaməni dəstəkləyir və uşaqları əhatə edən məsələlər barədə xəbər verilməsi üzrə spesifik təlimatları işləyib hazırlamışdır. Uşaqlarına həyatına və rifahına toxunan jurnalistika fəaliyyəti həmişə uşaqların zəif vəziyyətinin qiymətləndirilməsi ilə həyata keçirilməlidir. BJF-nin kodeksi çoxsaylı milli normaların və qaydaların əsasına çevrildiyinə görə böyük əhəmiyyət kəsb edir.
BJF-nin rəyinə əsasən, bütün jurnalistlər və me- dia peşəkarları nəinki yüksək etika və peşə nor- malarına riayət etməli, eləcə də müstəqil jurnalis- tikanın həyata keçirilməsi üçün fəaliyyət sahəsi daxilində Uşaq Hüquqları haqqında Konven- siya və onun müddəaları barədə məlumatların mümkün dərəcədə geniş şəkildə yayılmasını dəstəkləməlidirlər. BJF-nin qənaətinə görə, media təşkilatları uşaq- ların hüquqlarının pozulmasını və uşaqların texni- ki təhlükəsizliyi, şəxsi həyatının toxunulmazlığı, fi- ziki təhlükəsizliyi, təhsili, sağlamlığı və sosial rifa- hı ilə əlaqədar məsələləri və bütün istismar forma- larını araşdırmalar və ictimai müzakirə üzrə mühüm məsələlər kimi hesab etməlidirlər. Bununla yanaşı, media nəinki uşaqların vəziyyətini yalnız hadisə kimi nəzərdən keçirməli və bu baxımdan xəbər hazırlamalı, eləcə də «həmin hadisələrin baş verməsinə səbəb ola bilən və ya səbəb olan proses haqda davamlı surətdə xəbər verməlidirlər». Media təşkilatları uşaqlara dair fəaliyyətini əhatə
Журналистляр вя медиа тяшкилатлары ушагларын мясяляляри щагда хябярлярин верилмясиндя етик давранышын ян йцксяк нормаларына риайят олунмасына сяй эюстярмялидирляр. Хцсусян, онлар: 1. ушаглары ящатя едян мясяляляр барядя хябяр щазырлайаркян дягиглик вя щяссаслыг бахымындан мцкяммял нормалара наил олмалыдырлар; 2. ушаглара хялял эятирян мялуматлар иля онлара медиа мяканында мцдахиля едян програмлара вя рясмлярин няшриня йол вермямялидирляр; 3. ушаглары ящатя едян журналистика фяалиййятинин эцъляндирилмяси цчцн стереотиплярин вя сенсасийалы тягдиматларын истифадясиня йол вермямялидирляр; 4. ушагларла ялагядар щяр щансы материалын няшринин нятиъялярини диггятля нязярдян кечирмяли вя ушаглара олан зяряри минимума ендирмялидирляр; 5. иътимаи марагда нцмайиш едиляня гядяр тясиря мяруз галан ушаглары мцяййян едяряк онлары яйани вя йа диэяр шякилдя горумалыдырлар; 6. щяр щансы нюв мотив олмадан юзцнямяхсус фикирлярини ифадя етмяк цчцн ушагларын мцмкцн дяряъядя медиадан истифадя щцгугуну тямин етмялидирляр; 7. ушаглар тяряфиндян верилян мялуматларын сярбяст йохланылмасыны тямин етмяли вя ушаг хябярчилярини риск алтында гоймадан мялуматын йохланылдыьына тяминат вермяк цчцн хцсуси диггят йетирмялидирляр; 8. ушагларын сексуаллашдырылмыш образларынын истифадясиня йол вермямялидирляр; 9. ушагларын рясмляринин ялдя олунмасы цчцн гярязсиз, ачыг вя бирбаша методлардан истифадя етмяли вя мцмкцн олдугда, ушаьын вя йа мясул йашлынын, щимайячинин вя йахуд гяййумун мялуматы вя разылыьы иля онлары ялдя етмялидирляр; 10. ушаглар цчцн данышмаг вя йа ушагларын марагларынын тямсил етмяк ниййятини билдирян щяр щансы тяшкилатын етимаднамя/мандат сянядлярини йохламалыдырлар; 11. ушаьын мараьында яйани сурятдя якс едилмяйяня гядяр ушагларын рифащына тохунан материал цзря ушаглар вя йа валидейнляря вя йахуд ушагларын щимайячиляриня вясаит юдямямялидирляр. 38 etmək üçün təlimatlar yaratmışlar. BBC-nin Redak- siya Təlimatları BBC-nin televiziya, radio və on- layn internet rejimi üzrə məlumatlarının əsaslandığı standartları təsvir edir. Bu, mürəkkəb redaksi- ya qərarlarının nizama salınmasına kömək etmək məqsədilə BBC-də çalışan hər kəs üçün nəzərdə tutulur. Onlar uşaqlara dair spesifik bölmələri ehti- va edir. BBC-nin təlimatlarında deyilir ki, BBC-nin fəaliyyət göstərdiyi dünya ölkələrində korporasi- ya öz məlumatlarında ona töhfə verən və başlı- ca surətdə səciyyələnən uşaqların və gənclərin fikirlərinin dinlənilməsi hüququ daxil olmaqla onların rifahının qorunmasına səy göstərir. Əvvəllər Prodüser Təlimatları kimi tanınan BBC- nin Redaksiya Təlimatları nəinki yüksək səviyyəli xəbərlər və cari məsələlərin təminatçısı kimi BBC- nin ictimai mövqeyinə görə, eləcə də onun bü- tün dünyadakı jurnalistika təlimində iştirakına görə əhəmiyyət kəsb edir. BBC-nin təlmatları bir sıra dillərə tərcümə olunmuş və yayım jurnalistləri üzrə qeyri-rəsmi etik meyara çevrilmişdir. BBC-nin Redaksiya Təlimatları nöqteyi nəzərindən gənclərin 15, 16, 17 yaşlı əhali qrupu- na daxil edilməsinə baxmayaraq, uşaq 15 yaşın- dan aşağı şəxslər hesab olunur. Lakin bunlar hüqu- qi anlayışlar sayılmır və uşağı 18 yaşından aşağı olan şəxs kimi göstərməklə BMT-nin Uşaq Hüquq- ları haqqında Konvensiyasından fərqlənir. Bu yaş fərqi uşaq hüququ müdafiəçiləri ilə bəzi jurnalistlər arasında mümkün gərginliyə doğru istiqamətlənə bilər və xəbərlərin işıqlandırılması kontekstində müzakirə edilməli olan bir məsələdir. BBC-nin təlimatlarında deyilir ki:
Fəaliyyəti uşaqların üzərində cəmləşən bəzi qeyri-hökumət təşkilatları media üçün uşaqlarla iş aparılmasına dair təlimatlar hazırlamışlar. Məsələn, BMT Uşaq Fondu təlimatlar irəli sürməklə, yaşa uy- ğun və həssas şəkildə uşaqların işıqlandırılmasında bunun mediaya kömək edəcəyini hesab edir. On- lar əxlaqlı müxbirlərin ən optimal səylərinə dəstək verilməsi üçün nəzərdə tutulmuşdur: uşaqların hü- quqlarının təhlükə altında qoymadan ictimai mara- ğa xidmət etməklə. Onların prinsiplərinə daxildir:
Yüklə 1,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|