İslamda şİƏLİK Əllamə seyyid məHƏMMƏd hüseyn təbatəBAİ

ON
 
BİRİNCİ
 
İMAM
 
İmam Həsən ibni Əli (Əsgəri) (ə)
;. O həzrət, onuncu 
imamın oğludur, 232-ci hicri ilində doğulmuş və bəzi şiə 
1 Məqatilut Talibin, səh –395. 
2 Məqatilut Talibiyyin, səh 395 və 396. 

---

251 
rəvayətlərinə görə 260-cı ildə Abbasi xəlifəsi Mötəmidin 
əli ilə zəhərləndirilərək şəhid edilmişdir.
1
On birinci imam atasının vəfatından sonra Allahın 
əmri ilə və əvvəlcədən təyin olunmuş əsasda imamətə 
çatdı və 7 illik imamətini xilafət tərəfindən misli 
görünməmiş təzyiqlərlə çox şiddətli təqiyyə şəraitində 
keçirdi. Öz qapısını bütün tərəfdarlarının, hətta şiələrinin 
üzünə bağlamışdı; lakin bəzi xüsusi şiələrə görüşmək 
üçün icazə verirdi. Bununla belə həyatının əksər vaxtını 
zindanda keçirmişdi.
2
Bu qədər təzyiq və işgəncələrin səbəbi aşağıdakılar idi: 
Əvvəla,
o dövrlərdə şiələrin sayı nəzərə çarpacaq 
dərəcədə artmış və qüdrətləri çoxalmışdı. Şiələr də 
imamətə inandıqlarına görə hamı üçün dillər əzbəri 
olmuşdu və şiələrin imamları da hamı tərəfindən 
tanınırdı. Buna görə də xilafət aparatı imamları hər 
tərəfdən nəzarət altında saxlayır, mümkün olan hər bir 
yolla və məxfi üsullarla onları aradan götürməyə çalışırdı. 
İkincisi:
Xilafət aparatı anlamışdı ki, xüsusi şiələr on 
birinci imamın bir oğlunun dünyaya gəldiyinə inanır və 
on birinci imamın özündən, eləcə də ata-babalarından 
nəql olunan rəvayətlərə əsasən, onu vədəsi verilən Məhdi 
kimi tanıyırdılar. Bu da sünnü və şiələrin müxtəlif yollarla 
1 İrşad (Mufid) səh-315; Dəlailul-imamət, səh-223; Fusulul-
mühimmə, səh 266-272; Mənaqibi ibni Şəhraşub, 4-cü cild, səh-
522;Üsuli-kafi, 1-ci cild, səh-503. 
2 İrşad (Mufid) səh-324; (Üsuli-kafi, 1-ci cild, səh-512; 
Mənaqibi ibni Şəhraşub, 4-cü cild, səh 429-430. 

---

252 
Peyğəmbərdən (s) nəql etdikləri mütəvatir hədislərlə 
onun on ikinci imam olmasına dəlalət edirdi.
1
Buna görə də on birinci imam sair imamlardan daha 
artıq və ciddi nəzarət altında saxlanılırdı. Dövrün xəlifəsi 
qəti şəkildə qərara almışdı ki, hər yolla olursa olsun, 
şiələrin imamət məsələsinə son qoysun və bu qapını 
həmişəlik bağlasın. Buna görə də on birinci imamın 
xəstəlik xəbəri xəlifəyə çatdıqda, o həzrətin yanına bir 
təbib yolladı; öz etimad etdiyi şəxsləri və bir neçə qazini 
onun mənzilinə təhkim etdi ki, onun yanında olsunlar, 
evin daxilində yaranmış vəziyyətə ciddi şəkildə nəzarət 
etsinlər. İmam şəhid olduqdan sonra da evi axtarsınlar. 
Qadın həkimlərin vasitəsilə o həzrətin kənizlərini 
müayinə etsinlər. İki il müddətində xəlifənin məmurları o 
həzrətin canişinini axtarmaq üçün fəaliyyət göstərib 
axırda naümid oldular.
2
On birinci imam vəfat etdikdən sonra onu Sammirra 
şəhərində öz evində atasının yanında torpağa tapşırdılar.
Qeyd etmək lazımdır ki, Əhli-beyt imamları həyatları 
boyu çoxlu alim və mühəddislər tərbiyə etmişlər ki, 
1 Səhihi Termizi, 9-cu cild, Macaətil Məhdi babı, Səhihi Əbu 
Davud, 2-ci cild, Babul Məhdi; Səhihi ibni Macə, Xurucul Məhdi 
babı; Nurul-əfsar (Şəblənci); Mişkatul-məsail (Məhəmməd ibni 
Əbdüllah Xətib; Əs-səvaiqu-muhriqə (ibni Həcər); Əsaful 
Rağibin (Məhəmməd Səvvam); Fusulul-mühimmə, Səhihi 
Müslim, Əl-ğeybə (Məhəmməd ibni İbrahim Nömani; 
Kəmalüddin (Şeyx Səduq), İsbatul-hudad (Məhəmməd ibni 
Həsən Hürra; Biharul-ənvar, (Məclisi), 51-52-ci cild. 
2 Üsuli-kafi, 1-ci cild, səh-505; İrşad (Mufid) səh-319. 

---

253 
onların sayı yüzlərcəyə çatır. İxtisara riayət olunsun deyə, 
onların adları, yazdıqları kitabları və tərcümeyi-hallarını 
qeyd etmirik.
1