84
So‘ng defektolog faqat
muallif nomidan hikoya qilib, kampir rolini
bolalardan biri o‘ynaydi. “Improvizatsiya” o‘yini davom etadi.
Yuqorida keltirilgan namuna o‘yinterapiya texnologiyasining dastlabki,
nisbatan sodda material asosidagi
ish tizimini aks ettirib, eksperimental
tadqiqotning keyin bosqichlarida “Sholg‘om”, “Mushukchaning uyi”,
“Qo‘ziqorin”, “Tulkicha-singilcha va bo‘ri” ertaklari asosida ish olib borildi.
Topishmoq tuzishga o‘rgatish texnologiyasi
3-jadval
Bosqichi
Maqsadi
Metodik tavsiyalar
1
bosqich
Predmetlarni
shakl,
rang,
xajm,
tuzilishi
kabi
belgilari
bo‘yicha
tizimlashtirish
ga o‘rgatish.
Sayohatni eng sodda topishmoqlardan boshlaymiz.
Predmetga topishmoq tuzish uchun uni shakli,
rangi, xajmi (boshqa predmetlarga nisbatan),
nimadan yasalganini tasvirlab berish joiz.
Mazkur bosqich yakunida topishmoqlar o‘yini
o‘tkazila boshlaydi. “Ha-yo‘q” o‘yini kiritiladi
42
.
2
bosqich
Bolalarni
turli
xil masalalarni
hal
qilish
maqsadida
5
sezgidan
resurs
sifatida
foydalanishga
o‘rgatish.
Shaharga kirish uchun 5 ta qulfli darvozadan o‘tish
kerak. Har bir qulf bir sezgi turi bilan ochiladi.
5 tuyg‘u – 5 sezgi a’zosi – biron bir narsani
aniqlashni 5 usuli.
Ko‘ruv – ko‘z – ko‘rish
Eshituv – quloq – eshitish
Taktil sezgi – teri – ushlab ko‘rish
Hid bilish – burun – hidlash
Ta’m bilish – til – ta’mini sezish
Besh sezgi – shaxardagi besh ko‘cha
Bu
bosqichda
topishmoq
tuzishda
avval
42
Хмелюк М. Использование загадок в работе с детьми // Дошк. воспитание.-1983.-№7.-С.18-21.
85
qo‘llanilgan belgilar (shakl, rang, ...) qatoriga
yangilari qo‘shiladi. Masalan,
qanday ovoz
chiqaradi?, ta’mi qanday?, qanday xidga ega? va
h.k. O‘yin qoidalari avvalga bosqichniki kabi
o‘zgarishsiz. Topishmoqlar turli shaklda bo‘lishi
mumkin, lekin ularda 5 sezgi ishtirok etishi shart.
3
bosqich
Bolalarning
assotsiativ,
obrazli
tafakkurini
rivojlantirish,
predmet
va
hodisalarni
taqqoslashga
o‘rgatish
“O‘xshashlik va farqlilik uyi”da juda ko‘p chiroyli
topishmoqlar yashaydi. Bu yerda turli buyumlarni
qo‘yish, turli hayvonlar yashashi mumkin –
hammaga joy topiladi.
Ish shakli: Jamoa bo‘lib bir odam (yoki
kichik
guruh) uchun topishmoq tuzamiz. Bu bosqichda
so‘z ustida keng va chuqur ishlar joiz. Bolalarni
guruhlarga ajratib, guruhlararo
musobaqa tashkil
etish mumkin.
Bolalar istalgan narsalari: ob’ektlar, ularni
qismlari, ularni o‘rab turgan olam,
xususiyatlari,
ish, vaqt, miqdor va h.k.
Lekin:
Dostları ilə paylaş: 
