balandlikda atm osfera bosim i yer yuzidagi bosim ning yarm ini tashkil
qiladi. A tm osfera bosim i
balandlik bilangina em as, balki yer yuzi-
ning bir nuqtasidan ikkinchi bir nuqtasiga o ‘tganda, shuningdek vaqt
o ‘tishi bilan ham o ‘zgaradi. N atijada yer
yuzida bosim i pastlashgan
siklonlar, bosim i y uqorilashgan antitsiklonlar va to ‘lqinli bosim so-
halarini kuzatam iz. Bu so hada havo tem peraturasi,
zichligi va oqimi
o ‘zgaradi, shuningdek atm osfera girdoblari hosil bo'Iadi. Butun yer
sharida 5 km balandlikdan boshlab ekvatordan qutb hududlari tom on
atm osfera bosim i kam ayib boradi [19].
P=P0e‘Mgll/,
P0 - yer
sirtining dengiz sathidan
h()
balandlikdagi sohasida
atm osfera bosim i;
P - yer sirtining
h
balandlikdagi bosim i,
M - m olekulalar m assasi;
h -
balandlik, K = 8 ,3 1 J/m o l’ к - Bolsm an doim iysi;
T - absolyut tem peratura;
g = 9,81 m /s2 - erkin tushish tezlanishi.
O ddiy sharoitda dengiz sathidagi atm osfera bosim i:
1 atm = 1.013*105Pa
1 atm = 760 m m .H g.us
1 m m sim .ust = 133 Pa b o ‘ladi.
A tm osfera bosim ini oMchash uchun barom etrlar ishlatiladi. Yer
yuzasidagi m etrologik stansiyalarda stansion chashkali barom etrlar,
dala, ekspedision, paroxod, sam olyot va
boshqa jo y la rd a oMchash
uchun esa barom er aneroidlardan foydalaniladi.
148
