«мл т*'1шн» «* иа Alisher Navoiy

Asra, Navoiy, bu nafas mug'tanam,
Lek degil, har nafase shukr ham.
O'n to‘qqizinchi maqolat 
XUROSON BAYONIDA
Alloh jahon ashyosini vujudga keltirgach, charx
- olamni paydo-yu nihon ayladi. Yetti falakni 
yumaloq qilib yasadi-yu, har birini bir sham 
bilan yoritdi. Oltitasi gar sham porlab turuvchi 
bolsa, lekin biri nurli mash’aldir. Uchtasini quyiga, 
uchtasini yuqoriga joylashtirdi. Mash’alani esa 
to'rtinchi uyga joylashtirdi. Mash’ala emas, porloq 
dur, durgina emas, yaltiroq quyosh degil. Kolming 
yetti iqlimida sulton ham ul, boshqalari tan bolsa, 
jon ham uldir.
Xuddi yulduzlar yetti taqsim qilingandek, jahon 
ham yetti iqlimga bolingan. Ular bir-birlaridan

---

quwat oladilar, bir-birlarini tarbiya ham qiladilar. 
Quyosh bu olti duraxshandaga rahbar hisoblanib, 
iqlimi ham o'ziga xosdir. Quyosh o‘z nurin orom 
aylasa, yulduz ko‘zga ko'rinadimi? T o‘rtinchi 
falak uning maskanidir. Yerda bu iqlim yoqimli 
bolib, kolcda quyosh gumbazidek tengsizdir. Yer 
olchashni ham alohida bir fan - masohat fani 
deb ataydilar, shuning uchun to‘rtinchi iqlim 
deyishadi uni.
Go‘zallikda jannat bog'idir u, jannat boglni ham 
qo*yaber, mulki Xurosondir u: maydoni to‘rt inchi 
falakdan kengroq, darajasi yettinchi osmondan 
yuksakroq. Hududida shahr son-sanoqsiz, har 
birining bezaklari haddan tashqari ко‘p. Sha- 
harlari go'zallikda jannatning o‘zginasi. Yaxshi 
odamlari u jannat bog'idagi hurlaming o'zginasi.
Toglari oldida falak sodda bir dashtga o'xshay- 
di, barchasining kolcsida yuz xil kon, u konlarni 
rang-barang javohirlar o‘ziga makon qilib olgandi, 
chashmasidagi suvni ко‘rib ham bolmaydi, bu 
suvlar kondan oqib chiqqani uchun ham javohirga 
aylangandir.
S ab za siga k o ‘k im tir osm on ra sh k qilsa, 
tuprogldan toza anbar rashk qiladi. Yetti falagi 
boyliklarining xazinasi u, yetti iqlim tana bolsa, 
siyna - ul! Unga jahon ko‘ksi sifat bolib kelgan, 
unda ko'ngil xittayi poki-poytaxti - Hirot.
Kimki bu shahami ko'nglidan sevsa, dalil ista- 
sa, uni ko‘ngil mulkiga sulton deb ataydi. Uluglar 
buni jahon kishvariga shoh deb tilga oladilar. Uni 
shoh desalar ajab emas, chunki shoh yeri qalbda 
emasmi? Hirot ko'ngil o'm ida ekan, undan ahli 
hech ko'ngil uzolmaydi ham.

---