«мл т*'1шн» «* иа Alisher Navoiy

Ziynati andok qi, badan paykari,
Vu s’ati andok qi, ko'ngul kishvari.
Aytma kishvar, deki bog‘i Eram,
Dema Eram, aytki Baytulharam.
Hirotning davrini xayolan yuz yilda ham kezib 
chiqish mahol. Qo‘rg‘onining ko‘rinishi shuncha- 
lik balandki, osmon ham uning oldida uyaladi. 
Arki to'qqiz osmondan buyukroq. Devori kungu- 
ridagi mehr kabi dumaloq teshiklar go у о barcha 
farishta ahliga mehroblar. Falak fili kirgucha 
darvozasi. Chuqur xandaqlari uni yerning ostki 
pardasidan ajratib turarli darajada.
T o‘rt tarafida bozor jadvali, kirgan barcha 
odamlar unga xaridor. Kirsa chiqar yolin i topol- 
may barchaning aqli shoshadi.
Masjidi Jome’ -y a n a bir olam, shahar bir jahon 
bolsa, masjid bilan shahar bir-birining ichida ni- 
hon. Masjidining minbari Mushtariygachayetadi. 
Oy bu ajoyib shaharni qavsi naykamalak shakli 
kabi yoritib turadi.
Shahar ichida binolar behisob, qal’asining 
tashqarisida esa sonsiz-sanoqsiz uylar ko'pligidan 
ularni mahallalarga ajratib, ularning otini ham 
Hirot deb qo“yganlar. Bunday shaharchalar ham 
yuz shahr keladi.
Alloh-alloh, ne Hiri, bu Hiri,
Bir-biridan turfa aning har biri.
Ikkita turg\in yulduzi falakidan nishon bolsa, 
ikki xiyoboni - ikki somon yoli.

---

Madrasalari biri birisidan ulugVor. Mudar- 
rislari ajoyibotlar yaratishga mohir. Gunbazi 
koshisida kun aksi go“yo kolc gumbazi ichidagi 
quyoshdek ko'rinadi.
Boglarining har biri jannat misol, har manzil 
shodlig-u xursandchilik manzilidir. Barcha cha- 
manlar gul-u gulzorlik, har chamanining y o li 
girihlidir. Har girihida gul-u gulshan dog‘i bolib, 
musaddas emas, musamman tarzidadir.
Gullarining navini sanash ham qiyin, ularning 
turlarini sanay olgancha sanash mumkin-da! 
Daraxtini dehqonlar doim parvarish qilishadi, bir 
shoxining o‘ziga yuz mevani payvand etishadi. Har 
daraxt yuz xil gul ochadi, mevasi ham yuz turli 
boladi. Har bir daraxt, yuz xil gul chiqarib, har 
gulining atri bir yog‘och masofaga boradi.
Qushlari yuz nav’-u, barchasi xush sayroqi, 
barchasi sabza-u gullar ustini qoplab oladi. Suv 
shodiyona bir ovoz chiqarib shunday kuy chalib 
oqadiki, xuddi bulbul ovoziga o'xshaydi.
Qasrlari barchasi yuksak va mustahkam. 
Janub tomonida bir ajoyib hovuz bolib, hovuz 
emas, yashil charxning bir qismiga o'xshaydi. Shi- 
mol tomonidan esa ikki daryo oqib o‘tadi, ulardan 
shahar suvga serob boladi. Ikkala daryoda ham 
hayot zulolining ta’mi bolib, jannat bogldagi to4!!
narsa undan uyatli. Ariqlarida Xizr suvidek zilol 
suvlar oqib tursa, suvdan esib turadigan mayin 
shamol Masih nutqini eslatadi.
Misr bilan Samarqand unga go‘zallikda teng 
kelishi amri mahol, Hirot zimnida yuzta Misr-u Sa­
marqand bor desak xato bolmaydi. Uni Haq barcha 
ofatlardan asrasin, balolardan o‘zi himoya qilsin.

---

Bu aytilganlar Xuroson ta’rifining o'ndan biri, 
xolos. Mamlakat shoh insofi tufayli shunday sharaf 
topdi, uning sifatlaridan aqllar lol qoladi. Hech 
so‘zsiz, Xisravi G‘ozi - Husayn Boyqaro adolatiga 
hamma lol. Uning adolatini Anushirvon o'rgansa, 
shogirdlikni havas qilib, yuz ishidan bir ishinigina -
adolatnigina o'rganardi, lekin islomni o‘rganmasdi.
Odamzod aro nomi qolib, oti yuzlarcha shohlar 
otidek qolsa ajab emas. Olam bani Odam bilan, 
bani odam olam ichida ekan, adl bilan olam yuzini 
obod qil: