Navoiy innovatsiyalar instituti «tasdiqlayman»

Pyer Buagilber (1646–1714) 
hisoblanadi
108
. U Angliya klassik 
iqtisodiy maktabining asoschisi U.Petti kabi professional iqtisodchi-
olim 
bo‘lgan 
emas. 
P.Buagilber 
xuddi 
otasiga 
o‘xshab 
huquqshunoslikdan ta’lim oldi. 31 yoshida Normandiyada sudyalik 
lavozimini egalladi. U bu lavozimda 25 yil mobaynida, ya’ni deyarli 
umrining oxirigacha ishladi, faqat o‘limidan ikki oy oldin bu lavozimni 
katta o‘g‘liga topshirib ketdi. 
Sinchkov aql, jamiyatdagi yuqori ijtimoiy mavqe P.Buagilberda 
mamlakatning iqtisodiy muammolarini bilishga, 
XVII 
asrning oxiri XVIII 
asrning boshidagi Fransiya viloyatlaridagi aholi turmush darajasining 
pastligi sabablarini aniqlashga bo‘lgan qiziqish uyg‘otdi. U o‘zining 
birinchi islohotlar to‘g‘risidagi mulohazalarini (merkantilistlarga qarshi) 
50 yoshida yozgan 
«Fransiya holatining mufassal tavsifi, uning 
farovonligining pasayishi sabablari va qayta tiklanishining oddiy 
usullari...» 
asarida e’lon qildi. P.Buagilber bu 
asarida 
merkantilizm iqtisodiy siyosatini qattiq 
tanqid qildi
. Bu siyosatning boshida o‘sha 
davrdagi Lyudovik 
XIV 
qirolligida moliya 
vaziri lavozimini egallab turgan Jan Batist 
Kolber turar edi. U Fransiya tovarlari eksportini 
rag‘batlantirishni, Fransiyaga keladigan import 
tovarlarni esa cheklashni, qishloq xo‘jaligi 
ishlab chiqarishiga yuqori soliq belgilashni 
qonunlashtirgan. Bu sanoat ishlab chiqarishga 
hamda bir butun milliy iqtisodiyotga salbiy 
ta’sir ko‘rsatdi. 
Iqtisodiyotdagi salbiy holatlarni bartaraf etish yo‘llarini aniqlash 
P.Buagilberning keyingi, 
XVIII 
asrning boshida chop etilgan asarlarining 
ham asosiy vazifasi hisoblanadi. Ularda P.Buagilber merkantilizmni 
tanqid qilishni davom ettirdi, islohotlar zarurligini asoslab berdi, 
iqtisodiy o‘sishni va davlat boyligining asosi deb bilgan qishloq xo‘jaligi 
ishlab chiqarishini rivojlantirish muammolariga alohida e’tibor qaratdi. 
Bunday qarash Fransiya iqtisodiy qarashlarida 
108 
Д.Джумонов, З.Аллаберганов. Иқтисодий таълимотлар тарихи. –Т.: “IQTISOD-MOLIYA”, 2017, 
94–96-б. 
Pyer Buagilber (1646–1714) 

---

151 
XVIII 
asrning yarmigacha saqlanib qoldi. Chunki o‘sha davrda ijtimoiy-
iqtisodiy rivojlanishdagi qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishining hal 
qiluvchi mavqeini targ‘ibot qiluvchi fiziokratizm ancha kuchaygan edi. 
1707-yili P.Buagilberning