Xizmatlar sohasini rivojlantirishda xorijiy mamlakatlar

Fransiya. 
Xizmatlar sohasi Fransiya yalpi 
ichki mahsulotining 70,3 foizini tashkil qiladi va faol 
ishchi kuchining 77 foizini ish bilan ta’minlaydi 
(4-jadval).
4-jadval 
Fransiyada iqtisodiy faoliyatning tarmoqlar bo‘yicha taqsimlanishi 
 
(2021-
yil yakuni bo‘yicha)
 
 
Qishloq xo‘jaligi
 
Sanoat 
Xizmatlar 
sohasi 
Qo‘shilgan qiymat (yalpi ichki mahsulotga 
nisbatan foizda) 
1,6 
16,7 
70,3 
Tarmoqlar bo‘yicha bandlik (jami 
bandlikka 
nisbatadan foizda) 
2,5 
20,4 
77,0 
Manba: 
Jahon banki ma’lumotlari.
 
 
Fransiyaning asosiy tarmoqlaridan biri tu-
rizmdir. Turizm mamlakat YaIMning qariyb 9 foizini 
tashkil etadi. Fransiya 2022-yilda 66,6 million xori-
jiy tashrif buyuruvchi bilan dunyoda yetakchi bo‘ldi 
[14]. Shuningdek, xizmatlar sohasida 
maʼmuriy
xiz-
matlar (shu jumladan, davlat boshqaruvi) (
jami xiz-
matlar hajmidagi ulushi 
–
21,9 %), 
ko‘chmas
mulk 
bilan 
bogʻliq
xizmatlar (12,8 %), fan va 
ta’lim
(10,3 
%), savdo (10,4 %), 
sogʻliqni
saqlash (7,5 %), tele-
kommunikatsiya va aloqa xizmatlari (5,4 %), trans-
XORIJ TAJRIBASI

---

Iqtisodiyot va ta'lim / 2023-yil 4-son 
 352
port va logistika xizmatlari (4,6 %) hamda moliya-
viy xizmatlar (3,8 %) salmoqli ulushga ega
hisobla-
nadi [15]. Xizmatlar sohasi eng tez rivojlanayotgan 
va bandlik o‘sishda davom etayotgan Fransiya 
iqtisodiyotining yagona tarmogʻidir.
Xizmatlar sohasi rivojlanishiga davlat tomo-
nidan kreditlar va subsidiyalar tizimi orqali katta 
yordam 
ko‘rsatilishi,
intensiv shaharlar va temir 
yo‘llarning
qurilishi yordam berdi. 1929-yilgi inqi-
rozdan Fransiya savdo 
tarmogʻi
yorqinlik bilan 
chiqdi. Fransiyada 1930-yillarda Parij universal 
do‘konlari
“xalq
do‘konlari”ga
aylantirildi, ularda 
tovarlar assortimenti qisqartirilib, arzon narxlar 
joriy etildi. Savdoning boshqa turlari 
ko‘p
sonli 
bo‘limlarga
ega 
bo‘lgan
jamiyatlar 
–
iste’mol
koope-
rativlar (savdo korxonalari sifatida) tashkil etildi. 
Hukumatning harakatlari tufayli umumiy ovqatla-
nish tarmoqlari rivojlandi. Korxonalar tomonidan 
o‘
z xodimlari uchun tushliklarni majburiy 
ta’min
-
lash 
to‘gʻrisida
qonun qabul qilindi. Bu, 
o‘z
navbati-
da, kasalxonalar, maktablar va qamoqxonalarga xiz-
mat 
ko‘rsatadigan
umumiy ovqatlanish korxonalari-
ning rivojlanishiga turtki 
bo‘ldi.
Bunga 
“ijtimoiylik
prinsipi”
paydo 
bo‘lgan
1968-yil voqealari ham 
sabab 
bo‘ldi.
Shu bilan birga, korxonalarda ijtimoiy 
xizmatlarning rivojlanishi ham kuzatildi [16].
Farnsiyada qadimdan sayyohlarni tarixiy va 
tabiiy diqqatga sazovor joylari 
–
qal
’
alar va cher-
kovlar, Kot d
’Azur
kurortlari, Biskay 
ko‘rfazi,
Massif 
Markaziy shifobaxsh suvlari, Alp 
togʻlaridagi
qishki 
sport bazalari, turli tarixiy shaxslar hayoti va fao-
liyati bilan 
bogʻliq
joylari 
o‘ziga
jalb qilib kelgan. 
Madaniy va gastronomik merosini kashf qilish va 
xarid qilish xorijlik sayyohlar orasida mashhur 
bo‘l
-
gan asosiy tadbirlardir.
Bilim va xizmatlar 
ko‘rsatish
iqtisodiyotini 
barpo etishning asosini yuqori malakali kadrlar va 
ilm-fan tashkil etadi. Fransiya iqtisodiyotining aso-
siy afzalliklaridan biri fundamental tadqiqotlarning 
yuqori darajada rivojlanganligidir. Fransiya tabiiy 
fanlar sohasida jahon nashrlari ulush 
bo‘yicha
yetakchilardan biri hisoblanadi. Bu 
ko‘p
jihatdan 
mamlakatda oliy 
ta’limdan
mustaqil ixtisoslashtiril-
gan davlat ilmiy-tadqiqot markazlari tashkil etilga-
ni, ular faqat fan va taraqqiyot bilan 
shugʻullanishi
bilan 
bogʻliq.
Mamlakatdagi fundamental tadqiqot-
larning asosiy qismi aynan ularda amalga oshiriladi. 
Ikkinchi jahon urushidan keyingi yillarda so-
dir 
bo‘lgan
iqtisodiy va davlat boshqaruvida keskin 
o‘zgarishlar,
yangi ijtimoiy himoya tizimi va siyosa-
tini yaratish, 
ta’lim
va innovatsiyalarni kuchli 
qo‘l
-
lab-quvvatlash, 
to‘gʻridan
to‘gʻri
xorijiy investitsiya-
lar orqali texnologiyalar transferini amalga oshirish, 
tegishli urbanizatsiya va qishloqlarni rivojlantirish 
siyosati hamda Yevropa mintaqaviy integratsiyasi 
orqali Fransiyada xizmatlar sohasi jadal rivojlandi.
Livan. 
Xizmatlar Livan iqtisodiyotining domi-
nant 
tarmogʻi
bo‘lib,
mamlakat yalpi ichki mahsulo-
tining 94,1 foizini tashkil qiladi va ishchi kuchining 
65 foizini ish bilan 
ta’minlaydi
(5-jadval).