Z. Toxirov - Adabiy tur, termin, tahrir va muharrirlik mahorati
til, tog', suv, c h o ‘l, - ot; ko'k, qizil, yaxshi, iliq -s ifa t; tur, kel, sol, ol - f e 7;
о ‘sha, bu, men, siz - olmosh; tez, ildam, erta, ilgari - ravish va boshqalar.
Bular ash tub so ‘zlar bo‘lib, ulardan tashqari o ‘zbek tilida o ‘z
so‘zdan til ichki imkoniyatlari asosida yasalgan, hosil b o ig a n
so‘zlar ham o 'z qatlamga oid b o ia d i. Masalan, yasovchi
qo‘shimchalar yordamida,
suv+chi. Otdan shaxs oti yasaladi.
Suvchi+lik. Shaxs otidan kasb nomi yasaladi. Agar yuqoridagi usul
bilan yangi so ‘z yasalgan b o is a , quyidagi usul bilan yangi so'z
hosil b o ig a n : o ‘simlik turi -
sadarayxon, oshko ‘k va
gultojixo ‘roz. Mazkur so‘zlar kompozitsion usulda hosil b o ig a n , yasalmagan.
O lz tilda shunday terminlar borki, ular tarkibida m a’noli qism bor
b o lib , undan boshqasi hech qanday m a’no ifodasiga ega emas.
Masalan,
o'roq (
o'r+ oq ),
chopqi (
chop-qi ). Har ikki termin
tarkibidagi m a’noli qism
o ‘r, chop fe’l (buyruq fe ’li), -
oq, - qi mazkur termin tarkibida yasovchi m a’nosiga ega emas. Shunga
ko‘ra b o ia r sodda so‘z (termin).
0 ‘zlashma qatlamga oid term inlar yasalishiga o'zlashm a
so‘zlarga o ‘z til vositalarini qo‘shilishi ham sabab b o ia d i.
Masalan,
charxchi (charx+chi) -chi o ‘z qatlamga oid,
charx (fors.).
Andishali (andisha+li) - andisha (ar.), - li o ‘z qatlamga oid.
0 ‘z tilga oid so‘zga o ‘zga til yasovchi vositasi qo‘shilishidan
ham termin yasaladi. Masalan,
tilshunos (