1-amaliy mashg‘ulot

Axborot deganda biz barcha sezgi a’zolarimiz orqali borliqning 
ongimizdagi aksi yoki ta’sirini hamda bog‘liqlik darajasini tushunamiz. 
Axborot tushunchasi bilan bir qatorda unga bevosita bog‘liq bo‘lgan yana 
signal
, 
xabar
va 
ma’lumot
tushunchalari ham mavjudki, ularga quyidagicha izoh 
berish mumkin: 
Signal
(lotincha “signum” - belgi) – bu axborot tashish bilan bog‘liq istalgan 
bir jarayonni ifodalaydigan hodisadir. 
Xabar
deganda uzatish uchun mo‘ljallangan muayyan shakldagi axborotni 
tushunamiz. 
Ma’lumot
esa qayta ishlangan yoki qayta ishlash uchun mo‘ljallangan, 
formallashtirilgan bir ko‘rinishdagi axborotdir. 
Informatikada axborot va ma’lumot tushunchalari parallel ravishda juda ko‘p 
ishlatiladi. Ta’kidlash joizki, informatika yoki kompyuter uchun axborot shunchaki 
simvolik belgilar ketma-ketligidan iboratdir (garchi u ma’noga ega bo‘lmasa ham). 
Kompyuter aynan shu axborotning rasmiy ya’ni formal bir ko‘rinishi bo‘lgan 
ma’lumot bilan ish ko‘radi, ya’ni ma’lumot – kompyuter uchun tushunarli bo‘lgan, 
muayyan vositalar yordamida rasmiy tartibga solingan axborotdir. 

---

 
Axborotlarning tuzilishi, turlari, shakllari va turkumlanishi. 
Inson 
hayotini axborotsiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. Axborotning esa hayotda har xil 
ko‘rinishlari va turlari bor. Ma’lumki, har bir inson moddiy ne’matlar bilan birga 
ular haqidagi axborotlarni ham bilishi zarur. Inson o‘zining qo‘li orqali jismning 
qattiq va yumshoqligini, tili orqali ovqat ta’mini, burni orqali har xil hidlarni 
sezadi, quloqlari orqali har xil tovushlarni eshitadi, ko‘zi orqali turli shakllar, 
manzaralar va ranglarni ko‘radi, umumiy qilib aytganda, sezgi a’zolari orqali turli 
axborotlarni oladi. Bundan ko‘rinib turibdiki, axborotni hayotdan har xil 
ko‘rinishlarda olish mumkin ekan. Masalan: 

rasm, chizma, yozuv va fotosurat ko‘rinishida; 

nur yoki tovush signallari ko‘rinishida; 

radioto‘lqinlar ko‘rinishida; 

elektr va nerv impulslari ko‘rinishida; 

magnit yozuvlari ko‘rinishida; 

mimika ko‘rinishida; 

hid va ta’m sezgisi korinishida; 

xromosomalar ko‘rinishida va hk. 
Informatikada narsalar, jarayonlar, moddiy va nomoddiy xususiyatli 
hodisalar ularning axborot berish xususiyatlaridan kelib chiqib 
axborot obyektlari
deb ataladi. 
Axborot ko‘rinishlardan tashqari shaklan