Elmи мяъмуяси



Yüklə 3,55 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/37
tarix05.05.2017
ölçüsü3,55 Mb.
#16979
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   37

B. Qisimləri 

Xüsusilə üsul kitablarının qələmə alındığı  əsrlərdə ahad xəbər 

anlayışında vacib saya biləcəyimiz bir dəyişiklik olmuş və bu termin, ancaq 

bir nəfərin bir nəfərdən rəvayət etdiyi xəbərlər haqqında deyil, iki nəfərin iki 

nəfərdən, üç nəfərin hətta üçün üzərində olan adamların üç və ya daha artiq 

ravilərərdən rəvayət etdikləri xəbərlər haqqında istəfadə edilmişdir. Lakin 

burada bir şərt qoşulmuşıdur: sayıları üçün üzərində olan ravilərin, hər 

təbəqədə mütəvatirin şərti olan insan topluluğundan daha az olması lazımdır. 

Bəzi təbəqələrdə az olmasa belə, digər bəzi təbəqələrdə mütəvatirin  şərti 

olan insan topluluğuna çatmaması  səbəbı ilə  xəbər yenə ahad xəbərlərdən 

sayılmaqdadır. Üsul kitablarında da bu şərtə riayət edilmiş, xəbərlər onları 

rəvayət edənlərin sayısına görə  əvvəlcə iki qismə bölünmüş, bir qisminə 

mütəvatir, digər qisminə də ahad deyilmişdir. Daha sonra isə ahad xəbərlər 

ravilərin sayısına, zənn ifadə edib etməməsinə, məqbul və  mərdud oluşuna 

görə bir neçə qismə ayrılmışdır. Bu xəbər ravilərin sayısı baxımından 

məşhur, aziz və qarib olmaq üzrə üç qisim olaraq ələ alınmışdır.  

1. Məşhur  termini hər təbəqədə üç və ya üçün üzərində olan, ancaq 

mütəvatirin  şərti olan topluluğun sayısından az olan ravilərin rəvayət 

                                                 

11

 əl-Bağdadi, əl-Kifayə, s. 32. 



12

 əl-Qəzzali, Əbu Hamid Hüccətulislam Muhəmməd b. Muhəmməd, əl-Mustasfa, t. 

y, Daru'l-fikr, I, s. 145. 


Hədis elmində “Ahad” hədis anlayışı 

55 


etdikləri xəbərlərdir.  İlk zamanlarda  iki və ya üç təriqi olub, sonradan 

məşhurlaşan xəbərlərə də  məşhur deyilməkdədir. Ancaq fiqh alimləri, hicri 

ilk əsrdə bir təriqdən gəldiyi halda sonrakı əsrlərdə məşhur olan rəvayətlərə 

“müstəfiz” demişdirlər. 

2. Aziz, hər təbəqədə ravi sayısı ikidən az olmayan hədisdir.  

3.. Qarib, sənədinin hər hansı bir təbəqəsində sadəcə bir ravinin rəvayət 

etdiyi xəbər olub, buna “fərd-i nisbi”  də deyilməkdə, hədisi Hz. 

Peyğəmbərdən rəvayət edən səhabənin və ya səhabədən rəvayət edən 

tabiinin tək qalması da “fərd-i mutlaq” təbiriylə ifadə edilməkdədir.

 13

 

Eyni zamanda ahad xəbər  məqbul, mərdud  və  məşkuk olaraq da 



qruplandırılmışdır. 

1.  Məqbul - ədalət və zabt sahibi ravilərin başından sonuna qədər 

muttasıl (qopuqsuz) sənədlə  rəvayət etdikləri, illətli (qüsurlu) və  şaz 

olmayan xəbərlərdir. Bu növdən olan rəvayətlər  “sahih li zatihi, sahih li 



ğayrihi, hasən li zatihi, hasən li ğayrihi” qisimlərinə ayrılır.

14

 



2. Mərdud - məqbul hədisin şərtlərini daşımayan

15

 və ya sübutunun tam 



olduğuna dair bir dəlil olmayan xəbərlərdir.

16

  



3.  Məşkuk - sübutu mövzusunda dəlillər arasında bir seçim edilə 

bilinməyən rəvayətlərdir.

17

 

Zəif olaraq da adlandırılan son iki hədis növü sənədin və  mətnin 



vəziyyətinə görə mürsəl, munqatı', mu'dal, muallaq, müdəlləs, muharrəf, 

musahhaf, şaz, muztarib, maklub, mudrəc, mualləl, münkər və mətruk 

qisimlərinə ayrılır. 



 

C. Məqbulluğu 

Hədisçilər etibarlı və adil (ədalətli) bir ravinin rəvayət etdiyi ahad xəbəri 

qəbul etməklə  bərabər, bu xəbərin Qur'anın möhkəm nassına, mütəvatir 

                                                 

13

 Koçyiğit, Talat, Hadis Terimleri Sözlüğü, Ankara t. y., Rehber Yayıncılık, s. 31, 



32; əl-Əsqalani, Əhməd ibn Əli İbn Həcər (v. h. 883), Şərhu Nuhbəti'l-Fikər, (nşr: 

Nurəddin Itr), Beyrut 1993, s. 34-37. 

14

 əl-Cəzairi, Tahir, Təvcihu'n-Nazar, Beyrut trs, Daru'l-Ma'rıfə, s. 212. 



15

 əl-Əsqalani, a. k. ə., s. 37, 38. 

16

 əl-Cəzairi, a. k. ə., s. 212. 



17

 a. k. ə., s. 212. 



 Dr. Qoşqar SƏLİMLİ 

56 


sünnətə, icmaya, ağıla, tarixən sabit olmuş hadisələrə, təcrübə  və 

müşahidəyə zidd olmaması gərəkliliyini bildirməkdədirlər.

18

 

İmam Malik Mədinə əhlinin əməlinə uyğun olmayan ahad xəbərlərin Hz. 



Peyğəmbərə aid olmadığını söyləməkdə, buna səbəb olaraq da onların 

əməlinin min nəfərin min nəfərdən etdikləri rəvayət sayıldığını iddia 

etməkdədir. Ona görə  Mədinəlilərin  əməlinə uyğun olmayan ahad xəbərə 

məşhur olan rəvayətə zidd olduğu səbəbi ilə etibar edilməz.

19

 

Nəticə etibarı ilə güvənli bir yolla rəvayət edilən ahad xəbərin  İlm-i 



yaqin (qəti, doğru xəbər) ifadə etdiyi, buna görə  də dində  dəlil olduğu və 

onunla əməl edilməsi gərəkliliyi mövzusunda İslam alimlərinin əksəriyyəti, 

xüsusi ilə də hədisçilər ittifaq etmişdirlər. Hədis küliyyatının demək olar ki, 

hamısını təşkil edən xəbər-i vahidlərin dini mövzularda, etiqadi məsələlərdə 

dəlil olmayacağını söyləmək tarixi həqiqətlərə ziddir. Çünki Hz.Pey-

ğəmbərin sünnəti  İslam ümməti tərəfindən dinin ikinci qaynağı kimi qəbul 

edildiyindən ona aid hər söz və davranış  dəqiq olaraq qeydə alınmışdır. 

İslam alimləri və xüsusi ilə də mühəddislər, Rəsulullah (s.ə.s.) haqqında olan 

ən kiçik təfərrüatları belə mühafizə etməyə çalışmışdırlar. Buna görə Hz. 

Peyğəmbər zamanında qismən başlayan hədisi  əzbərləmə  və yazma 

səfhələrindən sonra, tədvin və  təsnif dövrlərində böyük bir hədis mirası 

meydana gətirilmiş, bu toplama və  təsnif müddətində  hədislərin sənəd 

mətinləri bütün incəliklərinə qədər tədqiq edilərək səhih və zəif hədisləri bir-

birlərindən ayırmaq üçün böyük işlər görülmüşdür. Bununla bərabər qələmə 

alınan əsərlərdəki hədislərin hamısının səhih və məqbul olduğunu söyləmək 

mümükün deyildir. Necə ki, bəzi müəlliflər zəif olaraq qəbul etdikləri hədis-

ləri də əsərlərinə almış və bunlardakı zəifliyin səbəbini qeyd etmişdirlər. 

Hədis alimləri səhih hədisi zəifindən ayırarkən sadəcə ahad xəbərlərlə 

bunların ravilərini araşdırmış, “səhih hədis” sözüylə  də ahad hədislərin 

səhihlərini nəzərdə tutmuşdurlar. Etibarlı rəvayətləri bir yerə toplama səyinin 

nəticəsi olan Kutubu Sittə  ilə  İmam Malikin əl-Muvattası,  Əhməd b. 

Hənbəlin  əl-Müsnədi  və Dariminin əs-Sünəni kimi əsərlərdəki rəvayətlər 

                                                 

18

  əl-Bağdadi,  əl-Kifayə fi 'İlmi'r-Rivayə, s. 432; el-Cevziyyə,  İbn Qayyim, əl-



Mənaru!l-Munif, (nşr: Abdulfəttah  Əbu Quddə), Hələb 1983, s. 67-76; İbnu'l-

Cevzi,  Əbu'l-Fərəc Cəmaluddin Abdurrahman b. Əli,  Kitabu'l-Mevzuat, (nşr: 

Abdurrahman M. Osman), nəşr yeri yoxdur, 1983, Daru”l-Fikr, I-II, I, s. 106. 

19

 əl-Bəhnəsavi, Salim Əli, əs-Sunnətu'l-Muftəra 'aleyhə, Qahirə 1989, s. 152. 



Hədis elmində “Ahad” hədis anlayışı 

57 


ahad hədislərdən ibarət olub bunların hamısı üçün səhih demək mümkün 

deyildir. Hədis kitablarında mövcud olan rəvayətlər  ələ alınarkən, onların 

hamısına ümumi qiymət verilmə yerinə araşdırma nəticəsində hər bir rəvayət 

haqqında ayrı ayrılıqda hökm vermək daha məqsədə uyğundur.  

Ahad xəbər mövzusunda geniş bir ədəbiyyat vardır. Ahad xəbər və 

onunla  əlaqəli məsələlərin müstəqil başlıqlar altında geniş bir şəkildə yer 

aldığı klassik dönəmə aid kitablar arasında Şafiinin əl-Umm adlı əsəriylə ər-

Risaləsini,  İbn Hazmın  əl-İhkam, Seyfəddin  əl-Amidinin  əl-İhkam,  Əbu'l-

Hüseyin  əl-Basrinin  əl-Mu'təməd  və  Xətib  əl-Bağdadinin  əl-Kifayə adlı 

əsərlərini qeyd etmək vacibdir. 

 


 Dr. Qoşqar SƏLİMLİ 

58 


 

ƏDƏBİYYAT 

 

Ayid, Əhməd və elmi heyət, əl-Mu'cəmul-'Arabi əl-Əsəsi, Alecso, Larus 

Nəşriyyatı, 1989 

əl-Bağdadi,  əl-Xətib,  əl-Kifayə fi 'İlmi'r-Rivayə, (nşr:  Əhməd Ömər 

Haşim), Beyrut 1986 

əl-Bəhnəsavi, Salim Əli, əs-Sunnətu'l-Muftəra 'aleyhə, Qahirə 1989 

əl-Cəzairi, Tahir, Təvcihu'n-Nazar, Beyrut t. y., Daru'l-Ma'rifə. 

el-Cevziyyə,  İbn Qayyim, əl-Mənaru'l-Munif, (nşr: Abdulfəttah  Əbu 

Quddə), Hələb 1983 

Ertürk, Mustafa, “Haber-i Vahid”, DİA, İstanbul 1996, XIV 

əl-Əskəri, Əbu Hilal, əl-Əvail, Beyrut 1987. 

əl-Əsqalani,  Əhməd ibn Əli  İbn Həcər,  Şərhu Nuhbəti'l-Fikər, (nşr: 

Nurəddin Itr), Beyrut 1993 

Goldziher, İ., “Ahad”, MEB İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1993, I 

İbnu'l-Cevzi,  Əbu'l-Fərəc Cəmaluddin Abdurrahman b. Ali, Kitabu'l-

Mevzuat, (nşr: Abdurrahman M. Osman), nəşr yeri yoxdur, 1983, Darul-Fikr 

Koçyiğit, Talat, Hadis Terimleri Sözlüğü, Ankara t. y., Rehber 

Yayıncılık 

Malik b. Ənəs, əl-Muvatta', “İsti'zan”, 3 

əl-Qəzzali,  Əbu Hamid Hüccətulislam Muhəmməd b. Muhəmməd,  əl-

Mustasfa, t. y., Daru'l-fikr, I 

əş-Şeybani,  Əbu Abdullah Muhəmməd b. Hasan b. Fərkad  əl-Hənəfi, 



Kitabu'l-Məbsut, Beyrut 1990, I. 

Uğur, Mücteba, Ansiklopedik Hadis Terimleri Sözlüğü, Ankara 1992 

Баранов Х. К., Большой Арабско-Русский Словарь, Москва 2002, I-II 


Hədis elmində “Ahad” hədis anlayışı 

59 


 

РЕЗЮМЕ 

 

Наука  методологии  хадиса  отличается  своим  многообразием  и 

широким  радиусом  взаимосвязи  с  другими  Исламскими  науками. 

Именно  эта  черта  всегда  держала  её  в  центре  внимания  не  только 

Исламских  ученых,  но  и  востоковедов.  Один  из  основных  разделов 

этой  науки  это – понятие  «хабери  ахад».  Поэтому,  оно  составляло 

содержание многим книгам и научным исследованиям. 

В  статье  имеет  место  информация  о  различных  значениях  «хабери 

ахада»,  дается  мнение  некоторых  ученых  и  мазхабов,  а  также  о 

разделах этого термина. 

 

 

SUMMARY 



 

Science of methodology of Hadith distinguishes for its variation and 

wide range among the other İslamic sciences.  

This feature has always drawn the attention of both İslam scientists and 

orientalists. One of the basic sections of this science is a notion of the term 

“ahad”. Therefore is has been the subjekt of many books, sciebtific 

researches and studies. 

Different meanings of “khabari – ahad”, and types of this term, as well 

as thonghts of some scientists and believers have been given in the article. 

 


Hz. Peygamber ve gençlik 

61 


 

 

Hz. PEYGAMBER ve GENÇLİK 

 

Yrd.Doç.Dr. Hasan CİRİT 



M.Ü. İlâhiyat Fakültesi-İstanbul/Türkiye 

Hadis Anabilim Dalı Öğretim Üyesi 

 

 



İnsanoğlu bir yolcudur. Bu yolculuk, anne rahmine düşmekle başlar; 

çeşitli duraklarda konaklamakla devam eder ve insanın ebedî hayattaki nihâî 

yurduna yerleşmesiyle sona erer.  

Doğumla başlayan dünya hayatı, çocukluk, gençlik, olgunluk ve 

ihtiyarlık gibi belli başlı safhalardan oluşur. Hayatın baharı kabul edilen ve 

kişinin biyolojik, fizyolojik ve psikolojik bakımdan yoğun değişiklikler 

yaşadığı ergenlik ve gençlik dönemi, insan ömründe çok önemli bir yere 

sahiptir. Zira dünya hayatının en önemli ve en etkili dönemi gençlik 

yıllarıdır. Gençlik, insan vücudunun en enerjik, en aktif, en saf duygularla 

yüklü, en idealist ve dolayısıyla en verimli yıllarıdır.  

İleriki yıllarda yaşamını kolaylaştıracak, kendisine ve ailesine olduğu 

kadar çevresine, milletine, devletine ve tüm insanlığa faydalı olabilecek 

ahlâkî değerlerin kazanılıp günün şartlarına göre gerekli bilgi, beceri, sanat 

ve mesleğin elde edilmesi, gençlik dönemini en iyi şekilde değerlendirmeye, 

kısaca, ömrü zayi etmemeye bağlıdır. Çünkü “Küçüklükte öğrenilenler taş 

üzerine nakış/kazı, büyüklükte öğrenilenler ise su üzerine yazı

1

 gibidir.  



Bu bağlamda, her konuda bizlere en güzel örnek ve hidayet rehberi olan 

sevgili Peygamberimiz’in, söz ve davranışlarında gençliğe ve gençlere 

husûsi bir önem verdiği görülür. İslâmın yayılmasında ve bugünlere 

ulaşmasında, Hz. Peygamber’in etrafında pervane olan idealist gençlerin 

etkisi büyük olmuştur. Daha on yaşında iken müslümanlığı kabul eden Ehl-i 

Beyt’ten Hz. Ali başta olmak üzere, Enes b. Mâlik, Mus‘ab b. Umeyr, Zeyd 

                                                 

1

 Bu rivayetle ilgili değerlendirmeler için bk. Aclûnî, Keşfu’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs, 



II, 85-86.  

 Yrd.Doç.Dr. Hasan CİRİT 

62 


b. Sâbit, Attâb b. Yezîd, Muâz b. Cebel ve Üsâme b. Zeyd bu şanslı 

gençlerden sadece bir kaçıdır.  

Hadis-i  şeriflerde “Dünyada sanki bir gurbetçi veya bir yolcu gibi 

ol

2

; “Benimle dünyanın misali, yolcu ile ağaca benzer. Yolcu gelmiş, 



ağacın altında bir müddet gölgelenmiş, sonra da terk edip gitmiştir

3

 



buyurarak bizler için dünya hayatını bir yolculuğa benzeten Hz. Peygamber, 

ömür sermayesini harcarken nelere dikkat edilmesi gerektiğini, özellikle 

gençlerin bitmez tükenmez zannettikleri bazı değerlerin önemini ve bunların 

sorumluluğunu da şöyle açıklar: “İki nimet vardır ki, insanların çoğu bu 



nimetleri değerlendirmekte aldanmıştır: Sıhhat ve boş vakit

4

;  “Hiçbir 



kul, kıyâmet gününde, ömrünü nerede tükettiğinden, ilmiyle ne gibi 

işler yaptığından, malını nereden kazanıp nerede harcadığından, 

vücudunu/gençliğini nerede yıprattığından sorgulanmadıkça bulunduğu 

yerden kıpırdayamaz

5

.  



Daha özel anlamda gençlik devresine vurgu yapan sevgili peygam-

berimiz: “Beş  şeyden önce beş  şeyin kadr ü kıymetini çok iyi bilin: 



İhtiyarlamadan önce gençliğinizin, hastalanmadan önce sıhhatinizin, 

fakirleşmeden önce zenginliğinizin, meşguliyet çoğalmadan önce boş 

vaktinizin ve ölmeden önce hayatınızın

6

 buyurarak eşsiz, paha biçilmez, 



ikinci defa tecrübe edilme imkanı bulunmayan gençliğin çok iyi 

değerlendirilmesini, boşa harcanmamasını öğütlemiştir.  

Gençlik, insanın en sağlıklı, en güçlü ve en duygulu dönemi olduğu için 

akıldan ziyade hisler ön plandadır; gelip geçici zevkler, oyun ve eğlenceler 

çekicidir. Bu devre içki, kumar, uyuşturucu vs. gibi günah ve kötü 

alışkanlıklara daha açıktır. Bu nedenle eskilerin, “Gençlik bir tür 



deliliktir

7

 sözü, gençliğin bu tür tehlikelerine ve gençlerle olan iletişime 



dikkat çekmesi bakımından oldukça önemlidir.  

                                                 

2

. Buhârî, el-Câmiu’s-sahîh, Rikâk 3.  



3

. İbn Mâce, es-Sünen; Zühd 3.  

4

. Buhârî, Rikâk 1.  



5

. Tirmizîel-Câmiu’s-sahîh; Sıfatü’l-kıyâme 1.  

6

. Hâkim en-Nisâbûrî, el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn, IV, 306; Meclisî, Bihârü’l-



envâr, LXXIV, 75.  

7

. Bu sözün dayanakları hakkında bk. Yardım, Ali, Şihâb’ül-ahbâr Tercümesi, s. 41.  



Hz. Peygamber ve gençlik 

63 


İşte gençlikteki bu taşkın enerjiyi zabt u rabt altına almak, hareketlerini 

dizginlemek ve ona istikamet vermek gerekir. Bu da ancak, iman ve ibadetle, 

millî ve manevi değerlere gönülden bağlanmakla mümkündür. Dünyanın 

faniliğini bilen, ölümü ve ölümden sonraki hayatı ve hesap verme gününü 

düşünen genç, hislerine değil; rabbine, peygamberine ve aklına kulak verir. 

Ancak Allah’a ve ahirete inanan genç, duygularını kontrol altına alır; hayatı 

meşru dairede geçirir, çevresine zarar değil, fayda sağlar, ışık saçar. Böylece 

gençler, çılgın bir kalabalık değil, âdete bir grup melek olur. Nitekim bir 

kudsî hadiste (hadis-i kudsî), Yüce Mevlâ: “Kaza ve hükmüme inanan, 

Kitâbın (Kur’an’ın) hüküm ve tavsiyelerine boyun eğen, verdiğim 

rızıkla kanaat eden, şehvânî arzularını Benim rızam için terk eden genç 

bir mü’min, katımda bir kısım meleklerimin derecesindedir

8

 



buyurmaktadır.  

Genç yaşta yapılan ibadet ve taate ayrı bir ehemmiyet veren sevgili 

Peygamber’imiz, “Kıyamet günü arşın gölgesi altında gölgelenecek yedi 

mutlu insan grubu arasında iman ve ibadetle serpilip büyüyen gençler 

bulunur

9

 buyurarak gençlikte ibadet alışkanlığı kazanan gençleri 



müjdelemiş; bir diğer hadislerinde de: “Genç birinin yaptığı ibadetin, ileri 

yaşlardaki bir kimsenin yaptığı ibadete olan üstünlüğü, peygamberlerin, 

diğer insanlara olan üstünlüğü gibidir

10

 buyurarak gençlikte ibadetin 



önemini açık bir şekilde ortaya koymuştur.  

Yaratılışı gereği yeniliklere ve değişime açık olan gençlerin 

karşılaştıkları en büyük tehlikelerden biri, hiç şüphe yok ki, kötü 

alışkanlıklardır. Onlar, duygusal tabiatları ve farklılıklara olan istekleri 

sebebiyle kolayca kötü alışkanlıkların tuzağına düşebilirler. Nitekim başta 

sigara, içki, uyuşturucu ve kumar olmak üzere birçok zararlı alışkanlığın, 

gençlik döneminde edinildiği bir gerçektir.  

Kötü alışkanlıklardan korunmanın çaresi ise, sağlıklı bir din/ahlak 

eğitimi ile İslâmı yaşamaktan geçer. Çünkü bu tür alışkanlıklar akıl, kalp ve 

ruhun aç bırakılmasından kaynaklanır. Halbuki, manevi duygularımızı iman 

                                                 

8

 Ali el-Müttekî, Kenzu’l-ummâl fî süneni’l-ekvâl ve’l-efâl, XV, 786 (hadis no: 



43107).  

9

 Buhârî, Ezân 36; Müslim, el-Câmiu’s-sahîh, Zekât 91.  



10

 Ali el-Müttekî, Kenzu’l-ummâl, XV, 776 (hadis no: 43059).  



 Yrd.Doç.Dr. Hasan CİRİT 

64 


ve ibadetle doyurur, “iki günü bir birine eşit olan aldanmıştır” ikazına kulak 

verip, her gün kendimizi biraz daha geliştirir, faydalı hizmetler peşinde 

koşarsak, kötü alışkanlıklara ne ihtiyaç duyarız, ne de onlara ayıracak zaman 

buluruz. Bu bakımdan gençlerin dini, ahlâkî ve millî değerlerden asla yoksun 

bırakılmaması gerekmektedir.  

Gençlik  şahsî bakımdan önem arz ettiği gibi, millet ve toplumların 

geleceği bakımından da büyük ehemmiyet taşımaktadır. Bir milletin 

gençliği, o milletin geleceğidir. Gençliğine önem veren, onu her türlü 

manevî, insânî ve medenî donanımlarla teçhiz eden bir toplumun geleceği de 

parlaktır. Gençliği ihmal eden, terbiyesine yeterince önem vermeyen, onları 

ahlâkî ve insânî değerlerle donatmayan bir toplum ise, geleceğini kendi 

eliyle karartmış, kendisini felakete sürüklemiş demektir.  

Sonuç olarak hayat yolculuğunu başarıyla tamamlamak, iyi bir akibetle 

gitmek ve ebedî saadeti kazanmak gibi büyük bir zaferle bu serüveni 

noktalamak için hayatın baharı, gençlik denilen başlangıçtaki durumumuz ve 

tutumumuz çok önemlidir. Baharda ekilmeyen yazın yeşermez, güzün 

biçilmez, kışın yenilmez. Gençlik baharında filizlendirilmeyen güzel 

kabiliyetler de, ömrün yazı olan olgunluk döneminde biçilmez, kabir ve 

ahiret kışında yenmez.  


Hz. Peygamber ve gençlik 

65 


 

BİBLİYOGRAFYA 

 

Aclûnî,  İsmail b. Muhammed el-Aclûnî, Keşfu’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs 

amme’ş-tehere mine’l-ehadîs alâ elsineti’n-nâs, I-II, Beyrut 1405/1985.  

Ali el-MüttekîKenzu’l-ummâl fî süneni’l-ekvâl ve’l-efâl, I-XVI, Beyrut 

1985/1405.  



Buhârî, Muhammed b. İsmâîl el-Buhârî, el-Câmiu’s-sahîh, I-VIII, 

İstanbul 1981.  



Hâkim en-Nisâbûrî,  el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn (nşr. Mustafa 

Abdülkâdir Atâ), I-IV, Beyrut 1411/1990.  



İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî, es-Sünen, I-II, İstanbul 

1981.  


Meclisî, Muhammed Bâkır el-Meclisî, Bihârü’l-envâri’l-câmi‘a li-düreri 

ahbâri’l-eimmeti’l-ethâr, I-CX, Beyrut 1403/1983.  

Müslim, Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî, el-Câmiu’s-sahîh, I-III, İstanbul 

1981.  


Tirmizî, Muhammed b. Îsâ et-Tirmizî, el-Câmiu’s-sahîh, I-V, İstanbul 

1981.  


Yardım, Ali, Şihâb’ül-ahbâr Tercümesi, İstanbul 1999.  

 


 Yrd.Doç.Dr. Hasan CİRİT 

66 


 

ÖZET 

 

Doğumla başlayan insan hayatı, çocukluk, gençlik, olgunluk ve ihtiyarlık 



gibi belli başlı safhalardan oluşur. Hayatın baharı kabul edilen ve kişinin 

biyolojik, fizyolojik ve psikolojik bakımdan yoğun değişiklikler yaşadığı 

ergenlik ve gençlik dönemi, insan ömründe çok önemli bir yere sahiptir.  

İhtiyarlıktan önce gençliğin kıymetinin çok iyi bilinmesi gerektiğini 

belirten Hz. Peygamber; Kıyamet günü arşın gölgesi altında gölgelenecek 

yedi mutlu insan grubu arasında iman ve ibadetle serpilip büyüyen gençleri 

de saymış; ayrıca, genç birinin yaptığı ibadetin, ileri yaşlardaki bir kimsenin 

yaptığı ibadete oranla çok daha üstün olacağını ifade etmiştir.  

Gençlik  şahsî bakımdan önem arz ettiği gibi, millet ve toplumların 

geleceği bakımından da büyük ehemmiyet taşımaktadır. Bir milletin 

gençliği, o milletin geleceğidir. Gençliğine önem veren, onu her türlü 

manevî, insânî ve medenî donanımlarla teçhiz eden bir toplumun geleceği de 

parlaktır. Gençliği ihmal eden, terbiyesine yeterince önem vermeyen, onları 

ahlâkî ve insânî değerlerle donatmayan bir toplum ise, geleceğini kendi 

eliyle karartmış, kendisini felakete sürüklemiş demektir.  

 

 



Yüklə 3,55 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   37




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin