el-yurt uchun zararli illat ekanligini qayta-qayta takrorlaydi.
Jamiyatning ma’naviy asoslarini mustahkamlash uchun so‘zi bilan
ishi bir odamlar sonini ko‘paytirishni orzu qiladi. Kishilarning
jismoniy va ma’naviy
qiyofasi, ichki dunyosi bilan tashqi dunyosi
orasidagi o‘zaro aloqadorlikni mustahkamlash yo‘llarini izlaydi1.
Insonning ma’naviy madaniyati haqidagi fikr-mulohazalar
rivojini XII asrning oxiri XIII asrning
birinchi yarmida ijod
etgan Ahmad Yugnakiy qarashlarida ko‘rish mumkin. Uning
inson ma’naviy madaniyati haqidagi fikr-mulohazalari «Hibatul
haqoyiq» («Haqiqatlar sovg‘asi») dostonida bayon qilingan.
Ahmad Yugnakiy inson ma’naviy madaniyatining asosiga bilim-
ni qo‘yadi. Bilimli, ilmli kishilarni yuksak ma’naviy
madaniyat
sohiblari sifatida qadrlaydi, e’zozlaydi2.
Shoir insonni bilimdan, bilimni esa
insondan ajratish mumkin
emas, degan g‘oyani bayon qiladi. Insondagi barcha nodonlik-
larni, turmushdagi jaholatni bilimsizlikdan qidiradi. 0 ‘z navba-
tida, insonning yuksak m a’naviy
madaniyatga erishishi bilim
bilan bog‘liqligini asoslashga urinadi. Bilim, ilm sarchashma-
laridan bahramand bo‘lgan kishi ulug‘lik darajasiga ko‘tariladi.
Bilimsiz kishi sog‘lom bo‘lsa ham, uning nomi o‘lik bo‘ladi.
Ilmsiz, bilimsiz kishi iliksiz so‘ngakdek bo‘sh bo‘ladi. Iliksiz
so‘ngakka hech qachon qo‘l urilmaydi.
Shunday qilib, shoirning
fikriga ko‘ra, bilimsizlik jamiyatda mavjud bo‘lgan jami yaramas
illatlar uchun zamin hozirlaydi. Bilimdonlik esa ana o‘sha
illatlar
zaminiga bolta uradi3.
Ahmad Yugnakiy nafaqat ayrim imtiyozli kishilarni, balki
ham m ani bilim olishga chaqiradi.
Bilim olish, ayniqsa,
kambag‘allar uchun o‘ta zarur, deb hisoblaydi. «Molsiz faqir
kishiga uning ilmi tuganmas boylikdir,
hisobsizga uning bilimi
yechilmas (ochilmas) hisobdir»4, deb yozadi.
Dostları ilə paylaş: 
