50 - rasm. Ayol bosh qismi chizmatasviri.
BOSH QISMINING ANATOMIK MODELINI CHIZISH
Bo‘lajak rassom - pedagog faoliyatida bosh rasmini chizish eng
yuqori o‘rinlardan birini egallaydi. Shu sababli kishining to‘liq qomati
va bosh qismini chizishni o‘rganish uchun etarli vaqt ajratilgan.
Kishining bosh rasmini yaxshi chiza bilish o‘qituvchining pedagogik
faoliyatida juda muhimdir. Bosh suyagini chizish – boshning anatomik
modeli (ekorshe)ni o‘rganish jarayonida, inson qiyofasini tasvirlashda
boshlang‘ich bosqich bo‘lib xizmat qiladi. Bosh qismini chizishda
plastik anatomiya haqida olingan bilimlar juda katta yordam beradi. Bu
bilimlar talabalarning ishga ongli ravishda yondashishlari uchun xizmat
qiladi. Shu sababli rassomlar anatomik bilimlarini amaliy ishlar bilan
mustahkamlaydilar. Bu bosh suyagining gavdaning anatomik
holatlarini naturadan, yoddan chizish bo‘lib hisoblanadi (51, 52- a,b, 53
- rasmlar).
74
51 - rasm. Boshning anatomik modeli chizmatasviri.
75
52 - a rasm. Gavdaning anatomik modeli chizmatasviri.
76
52 - b rasm. Gavdaning anatomik modeli chizmatasviri.
77
53 - rasm. Gavdaning anatomik modeli chizmatasviri.
ODAM BOSH SUYAGINI CHIZISH
Bosh suyagi miya qutisi va yuz suyaklaridan tashkil topgan bo‘lib,
o‘zida yigirma uchta suyakni birlashtiradi (54-63 - rasmlar).
Miya qutisi suyaklariga peshona, tepa, chakka, ensa, asosiy va
chilvirsimon suyaklar; yuz suyaklariga yuqori jag‘, yonoq, burun, ko‘z,
pastki burun chanog‘i kiradi. Bu suyaklar bir - biri bilan suyak choklari
orqali birlashadi.
78
54 - rasm. Оdam bosh suyaklari tasviri.
55 - rasm. Оdam bosh suyagini оld tomondan chizish.
79
56 - rasm. Оdam bosh suyagining chiziqli tasvirlari.
80
57 - rasm. Odam bosh suyagining yon tomondan tasviri.
58 - rasm. Bosh suyagining turli tomondan ko‘rinishlari tasviri.
81
59 - rasm. Bosh qismi nisbatlari.
Bosh suyagini chizish boshning umumiy modelini to‘liqroq
tasavvur qilishga imkon yaratadi. Shu sababli chizishdan oldin uni turli
tomondan diqqat bilan ko‘rish zarur. Shundan so‘ng, bosh suyagini
oldindan, yon tomondan va to‘rtdan uch ko‘rinishda chizish tavsiya
etiladi. Biz quyida bosh suyagini chizish bosqichlarini ko‘rib chiqamiz.
60 - rasm. Оdam bosh suyaklari tasviri.
82
61 - rasm. Оdam bosh suyaklarini ketma – ket tasvirlash bosqichlari.
62 - rasm. Xoxrin I.T. Оdam bosh suyaklari tasviri.
83
63 - rasm. Оdam bosh suyaklari, ekorshe, gipsli bosh haykal
tasvirlari.
Ishning birinchi bosqichida har doimgidek qog‘oz yuzasiga
chizilayotgan narsamiz tasvirini kompozitsion jihatdan to‘g‘ri
joylashtirish kerak. Joylashtirish uchun yengil chiziqlar bilan umumiy
shaklni belgilab olamiz. Chizgan vaqtda shaklning gorizontal bo‘yicha
o‘rtasi qog‘ozning o‘rtasidan sal yuqoridan o‘tsinki, bunda bosh suyagi
rasmi o‘ngga yoki chapga surilib qolmasin. Aks holda, tayanch markazi
buziladi.
Bosh suyagini chizishni o‘rganuvchilar uchun uni o‘z o‘lchamida
yoki ozgina kichikroq chizish tavsiya etiladi. Agar natura o‘z o‘lchami-
dan katta olinsa, nisbat munosabatlari buzilishi mumkin.
Ishning ikkinchi bosqichida bosh shaklining chiziqli - konstruktiv
tuzilishi bajariladi. Biz birinchi bosqichda katta shaklni chizib olgan
edik. Bosh qismining o‘rtasidan shartli o‘q chizig‘ini o‘tkazish yuz
qismidagi simmetrik detallarni teng ikkiga bo‘ladi. Yana shuni
ta’kidlash lozimki, o‘tkazgan chizig‘imiz bosh suyagining fazoda
burilganligini aniqlash imkonini beradi. Burunning peshona qismi bilan
tutashgan joyidan o‘tkazilgan gorizontal chiziq esa bosh suyagini teng
84
ikki qismga bo‘ladi: uning yuqori qismi miya qutisi va pastki qismi
yuzdir.
Bosh suyagini chizishda o‘tkazilgan vertikal va gorizontal chiziqlar
kesishgan joy krestovina (krest yoki qo‘shuv (+) alomatini ifodalaydi)
hajmni tasvirlashda, boshning fazoviy vaziyatini aniqlashda katta
ahamiyat kasb etadi.
Shundan so‘ng boshni uch qismga bo‘lamiz: birinchisi – jag‘dan
noksimon burun teshigining pastki qismigacha; ikkinchisi – burun
ostidan ko‘z kosasining yuqorisigacha va ko‘z kosasi yuqorisidan miya
qutisi do‘mbog‘igacha bo‘lgan joydir.
Umumiylikdan xususiylikka o‘tish tamoyiliga asoslangan holda,
yuz qismining aniq nisbatlarini topish jarayonida har bir detalning aniq
o‘rnini belgilaymiz. Bunda birinchi bo‘lak, ya’ni pastki qism yuqori va
pastki jag‘ni ajratamiz.
Ishni bajara borib, biz doim oldimizda tekis emas, balki hajmli
narsa turganligini esdan chiqarmasligimiz kerak. O‘tkazilgan
yordamchi chiziqlar faqatgina chizishni osonlashtirish uchungina
kerakligini unutmaslik lozim. Shu tariqa ishni murakkablashtira borib,
asosiy katta tuslarni berishni boshlaymiz.
Ishni yakunlash bosqichida bosh qutisining hajmini aniqlash uchun
tus munosabatlari birligiga erishishda shtrix va tuslarni doimo
solishtirish zarur. Shu bois odam rasmini chizish badiiy ta’limda eng
muhim o‘rinni egallaydi.
Dostları ilə paylaş: |