1.5-rasm.Vanyukov pechi (VP)(Suyuq vannada eritish pechi). Quyida yirik rivojlangan mamlakatlarda keng miqyosda qo‘llanilib kelayotgan
eritmada boradigan avtogen jarayonlar haqida qisqacha ma’lumot bermoqchimiz.
Ularning tarkibiga Kanadaning “Noranda Mayns” kompaniyasi ishlab chiqqan
“Noranda” eritish pechi, muhandis Uorkraning “Konzink Riotinton” (Avstraliya)
firmasi tomonidan 1967-yili ishlab chiqilgan “Uorkra” jarayoni hamda butun
dunyoda mashhur bo‘lgan Kanadaning “Timmins” zavodi, Yaponiyaning
“Onaxama” va “Naosima” zavodlarida qo‘llanib kelinayotgan “Mitsubisi”
jarayonlari kiradi. Ushbu jarayonning umumiy ko‘rinishi 1.5-rasmda berilgan.
“Naosima” zavodida ushbu jarayon bilan ishlab turgan eritish majmuining
unumdorligi ko‘proq eritish pechining ishlashiga, uning tuzilishiga bog‘liqdir.
Umumiy diametri 10,2 va 7 metr, balandligi 2 metr, vannasining chuqurligi 800
mm, toshqol vannasining chuqurligi esa 20–30 mm bo‘lgan oval shaklidagi eritish
pechi to‘la avtogen holda ishlaydi. Jarayon tarkibida 45 % gacha kislorodi bo‘lgan
40
havo bilan purkash natijasida eng yuqori qavatlardan biriga joylashgan eritish
pechida boradi. Shixta qorishmasi 1% gacha yaxshilab quritilgach, tarkibida mis
boyitmasi, kvars, ohaktosh, konverter toshqoli bo‘lgan birikma pechga yuklab
turiladi. Shixta qorishmasining to‘xtovsiz yuklatilishi natijasida uzluksiz
eritmaning 65% misli shteyn hamda 30–35% kremniyli toshqol aralashmasi
birgalikda pastki qavatda joylashgan pechga yopiq nov orqali quyilib turadi.
Solishtirma unumdorlik eritish pechida sutkasiga 10 t/m
2
ni tashkil etsa-da, lekin
bu ko‘rsatkichni texnologik havoning tarkibidagi kislorodni ko‘paytirish yo‘li bilan
ikki barobarga orttirish mumkin.
Keyingi agregat 25 kv. metr maydonni tashkil etgan elektr pech uchta elektrod
bilan ta’minlangan bo‘lib, suyuq toshqol vannasining chuqurligi 600 mm ni tashkil
etadi. Toshqol tarkibidagi misni kambag‘allashtirish uchun ba’zan koks qo‘shib
turiladi. Bu yerdan olingan shteyn to‘g‘ri suyuq holida yana yopiq nov orqali
pastki qavatda joylashgan konverter pechiga quyiladi.
41
Ikkinchi mahsulot esa tarkibida Cu – 0,5% bo‘lgan va SiO
2
– 30–35%dan iborat
bo‘lgan toshqol alohida uskuna yordamida qumoqlashtirilib, so‘ng maxsus
tashlanma joyga chiqarib tashlanadi.