1. «Jarayonlar va qurilmalar» fanining mazmuni

suspenziyalar, emulsiyalar, ko‘piklar, changlar, tutunlar, tumanlar
. 
Suspeziya. 
Suyuqlik va qattiq modda zarrachalaridan tashkil topgan aralashmalar 
suspenziya
deyiladi. Qattiq modda zarrachalarining o‘lchamiga ko‘ra suspenziyalar (zarrachalar 
o‘lchami 100 mkm dan ortik); mayin suspenziyalar (zarrachalar o‘lchami 0,5 - 100 mkm); 
loyqasimon-suspenziyalar (zarrachalar o‘lchami 0,5 - 0,1mkm); kolloid eritmalar (zarrachalar 
o‘lchami 100 mkm dan kichik). 
Emulsiyalar
ikki xil o‘zaro aralashtirilgan suyuqliklardan iborat bo‘lib, bunda birinchi 
suyuqlikning ichida ikkinchi suyuqlikning tomchilari tarqatilgan bo‘ladi. Emulpsiyaga sut eng 
xarakterli misol bo‘la oladi. Sut tarkibida suv va 3-4 xil yog‘ zarrachalaridan iborat. 

---

O‘z tarkibida gaz pufakchalari tutgan suyuq sistemalar 
ko‘piklar
deb ataladi. Suyuqlik - gaz 
sistemasi o‘zining xossasiga ko‘ra emulpsiyalarga yaqin turadi.
Changlar
deb o‘z tarkibida qattiq moddaning mayda zarrachalarini tutgan gaz sistemalariga 
aytiladi. Chang tarkibidagi qattiq zarrachalar o‘lchami 3...70 mkm oralig‘ida bo‘ladi. 
Tutunlar
tarkibida o‘lchami 0,3...5 mkm ga teng bo‘lgan qattiq modda zarrachalari bo‘ladi. 
Tutunlar bug‘ yoki gazlarning suyuq yoki qattiq xolatga kondensasiyalanish jarayoni orqali 
o‘tishda xosil bo‘ladi. 
Tumanlar
suyuq va gaz fazalaridan tashkil topgan bo‘ladi. Tuman tarkibidagi suyuqlik 
zarrachalarining o‘lchami 0,3... 0,5 mkm ga teng. 
Chang tutun va tumanlar 
aerodispers sistemalar
yoki 
aerozollar
deb ataladi. Quyidagi rasmda 
turli jinsli sistemalarning klassifikasiyasi berilgan. 
Cho‘ktirish usuli suspenziya, emulsiya va changli gazlarni ajratish uchun ishlatiladi. 
Cho‘ktirish tezligi kichik bo‘lgani sababli bu usul asosan turli jinsli sistemalarni birlamchi 
ajratish uchun qo‘llaniladi. Cho‘ktirish jarayoni changli gazlar, suspenziya va emulpsiyalar 
tarkibidagi mayda qattiq zarrachalarning og‘irlik kuchi ta’sirida qurilma tubiga cho‘kishiga 
asoslangan. Cho‘ktirish jarayonlari tindiruvchi qurilmalarda olib boriladi. 
Cho‘kish tezligini aniqlash uchun aloxida olingan sharsimon qattiq zarrachalarning 
suyuqlik muxitda erkin cho‘kishini tekshiramiz: cho‘ktirish jarayonlari 
tindiruvchi
qurilmalarda 
olib boriladi. Bu jarayonda cho‘kish tezligini xisoblash muximdir. 
Zarracha dastlab tez cho‘ka boshlaydi, so‘ngra og‘irlik kuchi qarshilik kuchiga teng 
bo‘lgandan so‘ng o‘zgarmas tezlik bilan bir xilda cho‘kadi. Shu o‘zgarmas tezlik