8-mavzu: Yordamchi soʻzlar. Alohida guruh soʻzlar. Yordamchi soʻzlar ta’rifi va ularning turlari. Modal soʻzlar va ularning tasnifi. Undov soʻzlar va ularning tasnifi. Taqlid soʻzlar va ularning tasnifi. Reja



Yüklə 459,98 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/16
tarix03.12.2023
ölçüsü459,98 Kb.
#172054
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16
8-ma\'ruza

ham, ba’zan, bir
so`zlari esa yakka holda qo`llansa bog`lovchi bo`la olmaydi. Bu 
yerda qovun tekin. Uzib beraymi yo o`zingiz uzasizmi? (S.Ahmad). 
Bog`lovchilar gapdagi vazifasiga ko`ra ikki xil bo`ladi: 1) teng bog`lovchilar; 
2) ergashtiruvchi bog`lovchilar.
I) 
Teng bog’lovchilar
– gapning uyushiq bo’laklarini va qo’shma gap 
tarkibidagi sodda gaplarni bog’laydi. U quyidagi turlarga bo’linadi: 
a) 
Biriktiruv bog’lovchilari 
– uyushiq bo’laklarni va uyushiq gaplarni o’zaro 
biriktirib keluvchi bog’lovchilar: 
va, hamda (
sof
), 
(bilan ko’makchi-bog’lovchi, 
ham, -u, -yu, - da yuklama-bog’lovchilari). Masalan, Kitob har qanday bilimning 
joni va yuragi, har qanday fanning ibtidosidir. (Stefan Sveyg). 
-u, -yu, - da o’zi qo’shilayotgan so’zdan chiziqcha bilan ajratiladi, lekin 
uyushiq bo’laklar o’rtasida vergul qo’yilmaydi: Haqiqiy kasb-u kamol faqat ilm 
bilan hosil bo`ladi. (M.Hasaniy). Qir-adirda o’tlar mening qo’y-u qo’zim. 


Ham 
bog’lovchi vazifasida kelganda (va singari) uyushiq bo’laklarni 
bog’laydi. 
Ham 
bog’lovchi vazifasida takror holda qoʻllanadi. U faqat uyushgan 
bo’laklar oldida kelgandagina bog’lovchi hisoblanadi: Ham tabiiy, ham hayotiy 
jumboqlar favqulodda ko’p. 
- Bilan ko’makchisi gapning uyushiq bo’laklarini bog’lab kelganda 
bog’lovchi vazifasini bajaradi: Yovvoyi qushlar bilan baliqlarga makon bo’lgan. 
O’zaro tobe bog’lanuvchi so’zlarni bog’lab kelganda ko’makchi vazifasini 
bajaradi: Qalam bilan yozdim. 

va
bog’lovchisi eng ko’p qo’llanadi va qo’shma gap tarkibidagi ayrim 
gaplarni bir-biriga bog’laganda, quyidagi ma’nolarni ifodalaydi: 
1) bir paytlilik: Xotinlar anchagina yurib to’xtashibdi, bellari tolibdi va 
qo’llari og’ribdi. 
2) ish-harakat ketma-ket bo’lganini: Yarim kechada eshik g’iyt etib ochildi va 
chol boshiga to’n yopinib kirib keldi. 
3) natijani: Necha kundir yo’qoldi tinchim Va uyquga etdim alvido. 
4) zidlik, qarama-qarshi qo’yish munosabati: Opasida g’azab otashi Va 
Zaynabda andishi g’ashi. 
B) 

Yüklə 459,98 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin